Sử dụng liệu pháp nhiệt và lạnh trong điều trị hỗ trợ viêm khớp

Trong quản lý triệu chứng của bệnh lý viêm khớp, bên cạnh các biện pháp điều trị y khoa chính thống, nhiều bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp khuyến nghị người bệnh phối hợp liệu pháp nhiệt và lạnh nhằm hỗ trợ giảm viêm, giảm đau và cải thiện tình trạng cứng khớp. Phản ứng điều trị có thể khác nhau tùy cơ địa và mức độ bệnh, do đó người bệnh cần thử nghiệm và cá thể hóa lựa chọn phương pháp nhằm đạt hiệu quả tối ưu. Trong trường hợp đau không thuyên giảm, cần tái khám và điều chỉnh kế hoạch điều trị.

Cơ chế tác dụng của liệu pháp nhiệt và lạnh

Liệu pháp nhiệt (nhiệt khô hoặc nhiệt ẩm) giúp giãn mạch, tăng lưu lượng máu tại chỗ, giảm co cứng cơ, từ đó làm dịu cảm giác đau. Các hình thức thường được sử dụng bao gồm miếng sưởi, đèn hồng ngoại, khăn ấm hoặc ngâm nước ấm.

Ngược lại, liệu pháp lạnh gây co mạch, giảm sung huyết và làm tê vùng mô bị viêm. Mặc dù có thể gây cảm giác khó chịu ban đầu, chườm lạnh có khả năng làm giảm nhanh cơn đau và viêm cấp.

Hướng dẫn sử dụng liệu pháp nhiệt

Khi áp dụng nhiệt ẩm (tắm, ngâm, khăn ấm), cần đảm bảo nhiệt độ không gây bỏng hoặc tổn thương da. Thời gian chườm khuyến nghị là tối thiểu 15 phút, đặc biệt trước và sau khi tập luyện. Một số lựa chọn nhiệt trị liệu phổ biến bao gồm:

• Miếng dán giữ nhiệt một lần (hữu ích trong điều trị tại nhà)

• Gói chườm ấm có thể làm nóng bằng lò vi sóng

• Đệm nhiệt ẩm

• Tắm nước ấm, bể thủy trị liệu hoặc ngâm parafin

• Khăn ẩm ấm áp dụng trực tiếp tại vị trí đau

Lưu ý: Không nên sử dụng phương pháp ngâm nước nóng quá 10 phút/lần ở người có bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp hoặc phụ nữ mang thai.

Hướng dẫn sử dụng liệu pháp lạnh

Chườm lạnh phù hợp hơn với tình trạng viêm cấp hoặc đợt bùng phát đau khớp. Liệu pháp có thể áp dụng:

• Túi nước đá hoặc túi rau đông lạnh bọc khăn

• Xịt làm lạnh ngoài da (ví dụ: fluoromethane) trước hoặc sau tập luyện

Mỗi lần chườm nên kéo dài 10–20 phút, với tần suất lặp lại 2–3 lần/ngày tùy mức độ đau. Người bệnh có thể kết hợp luân phiên giữa nhiệt và lạnh nếu phù hợp lâm sàng và đạt hiệu quả giảm đau.

Lưu ý trong điều trị cấp tính và dự phòng tổn thương

Ở các chấn thương mới, ưu tiên chườm lạnh trong 48 giờ đầu để giảm sưng và viêm. Phương pháp R.I.C.E (Rest – Ice – Compression – Elevation) được khuyến cáo:

• Nghỉ ngơi vùng tổn thương

• Chườm lạnh trong 20 phút/lần, nghỉ 20 phút trước lần chườm tiếp theo

• Băng ép vùng bị thương

• Nâng cao chi để giảm phù nề

Không sử dụng liệu pháp nhiệt hoặc lạnh lên vùng da có vết thương hở, lở loét hoặc suy cảm giác. Luôn lót khăn mỏng khi chườm để tránh tổn thương da do nhiệt độ quá mức.

Tần suất và theo dõi

Nên áp dụng nhiệt hoặc lạnh 2 lần/ngày hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ. Sau mỗi liệu pháp, khuyến khích người bệnh nhẹ nhàng vận động khớp để duy trì tầm vận động và ngăn cứng khớp.

Kết luận:

Liệu pháp nhiệt và lạnh là các biện pháp hỗ trợ đơn giản, chi phí thấp nhưng hiệu quả trong kiểm soát triệu chứng viêm khớp nếu được sử dụng đúng cách. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp nên được cá thể hóa, kết hợp với điều trị nội khoa và vật lý trị liệu để tối ưu kết quả lâm sàng. Trong trường hợp đau kéo dài hoặc không đáp ứng, cần được thăm khám và điều chỉnh bởi bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp.