Tiêu chảy cấp là bệnh cấp tính; thường gặp ở trẻ nhỏ với các triệu chứng nôn ói, tiêu chảy, đau bụng, mất nước dễ dẫn đến trụy mạch và tử vong nếu không điều trị kịp thời. Một số đặc điểm của bệnh tiêu chảy gây ra do virus:
- Nôn ói và tiêu chảy. Nôn xuất hiện trước tiêu chảy khoảng 6 - 12 giờ và có thể kéo dài 2 - 3 ngày. Trẻ nôn rất nhiều vào ngày đầu và giảm bớt khi bắt đầu đi tiêu chảy.
- Phân lỏng toàn nước, có lúc màu xanh dưa cải, có thể có đờm, nhớt nhưng không có máu, đây là đặc điểm quan trọng để chẩn đoán phân biệt với ỉa chảy do vi khuẩn. Tiêu chảy ngày càng tăng trong vài ngày, sau đó giảm dần, kéo dài từ 3 - 9 ngày.
- Có thể ho và chảy nước mũi
- Đau bụng hoặc bụng hơi chướng có thể cũng gặp ở một số trẻ.
- Sốt cũng có thể gặp nhưng thường chỉ xảy ra trong một vài ngày đầu của bệnh.
- Nếu đi ngoài qua nhiều lần, một số trẻ có thể có hăm loét đỏ ở vùng quanh hậu môn.
Mất nước và điện giải là biến chứng nặng hay gặp và là lý do chủ yếu có thể làm trẻ tử vong. Do đó khi gặp trẻ bị tiêu chảy cấp, trước hết phải được đánh giá tình trạng mất nước bằng các dấu hiệu và triệu chứng sau:
- Tình trạng chung của trẻ là tỉnh táo hay vật vã, kích thích hay li bì, khó đánh thức hoặc hôn mê.
- Mắt trẻ bình thường hay có trũng xuống không
- Trẻ có khát nước không? Trẻ không khát, uống bình thường hay khát, uống háo hức hoặc uống kém, không thể uống được
- Khám nếp véo da bằng cách dùng hai ngón tay cái và trỏ véo da vùng bụng của trẻ xem nếp véo da có mất nhanh hay mất chậm hoặc mất rất chậm (trên 2 giây).
Để bù điện giải và nước, có thể sử dụng càng sớm càng tốt dung dịch Oresol cho trẻ.
Hướng dẫn sử dụng dung dịch Oresol (ORS):
- ORS pha chế bằng cách “pha với một lượng chính xác nước”, “Sử dụng trong vòng 24 giờ” và “Uống càng nhiều nước càng tốt”.
- ORS “không pha với sữa, canh, nước trái cây, nước giải khát”.
-
Liều dùng cho trẻ nhũ nhi, uống 50ml/lần, ngày cho uống khoảng 2 - 3 lần; trẻ từ 2 - 6 tuổi uống 100ml/lần, ngày cho uống 2 - 3 lần; trẻ 6 - 12 tuổi cho uống mỗi lần khoảng 150ml, ngày cho uống 2 - 3 lần. Trẻ trên 12 tuổi uống theo nhu cầu (khát là cho trẻ uống). Đối với trẻ nhỏ, cho uống liên tục nhiều ngụm nhỏ bằng thìa hoặc cốc nhỏ. Nếu trẻ nôn, chờ khoảng 10 phút rồi tiếp tục cho uống nhưng phải uống chậm hơn
Để đạt hiệu quả và không gây ảnh hưởng tới sức khỏe cần chú ý những điều sau khi sử dụng oresol:
- Cần đọc kỹ hướng dẫn cách pha oresol, tuyệt đối tuân thủ theo liều lượng quy định trên bao bì nhà sản xuất. Ví dụ, nếu gói Oresol theo hướng dẫn pha với 200ml thì cần pha chính xác 200ml nước bằng các dụng cụ đo, không ước lượng hoặc đong bằng các dụng cụ đo lường không chính xác.
- Sau khi pha dung dịch với nước nên uống hết trong vòng 24 giờ, nếu không uống hết thì sau 24 giờ nên bỏ đi và pha gói mới. Không được bảo quản trong tủ lạnh cho trẻ uống dần.
- Không chia nhỏ gói thuốc để sử dụng, vì khi chia nhỏ gói pha sẽ không đảm bảo tỷ lệ chuẩn.
- Không được đun sôi dung dịch đã pha, có thể làm mất các phẩm chất của thuốc, bay hơi, tăng độ thẩm thấu.
- Chú ý tuyệt đối không được cho thêm đường, chỉ pha oresol bằng nước lọc hay nước đun sôi để nguội, không pha với sữa, nước trái cây, nước ngọt..., hoặc làm theo ý riêng của mình để tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra.
- Không nên mua những loại oresol pha sẵn, vì chưa biết có đảm bảo được hiệu quả bù nước và điện giải không.
Cần đưa trẻ đến khám tại các bệnh viện Nhi hoặc các chuyên khoa Nhi nếu sau 3 ngày không đỡ hoặc có một trong các triệu chứng như: đi ngoài nhiều lần hơn, phân nhiều nước, nôn liên tục, khát nhiều, ăn hoặc uống kém, sốt hoặc có máu trong phân.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
