Báo cáo ca lâm sàng: CA LÂM SÀNG VIÊM ĐA NÚT ĐỘNG MẠCH (Polyarteritis nodosa – PAN)

Tác giả: BSNT. Phạm Minh Tùng, ThS. BS. Đoàn Công Minh,

BS CK1. Nguyễn Thị Kim Hường

TÓM TẮT

Đặt vấn đề: Viêm đa nút động mạch (PAN) là một bệnh lí viêm mạch hoại tử hệ thống, ảnh hưởng chủ yếu đến các mạch máu kích thước trung bình. PAN có biểu hiện lâm sàng đa dạng, huyết khối mạch tạng cụ thể là động mạch mạc treo có thể gặp. Chẩn đoán PAN không kịp thời có thể gây nguy hiểm cho người bệnh thậm chí tử vong. Phát hiện sớm và điều trị tích cực giúp cải thiện tiên lượng bệnh.

Trường hợp lâm sàng: Bệnh nhân nữ, 75 tuổi nhập viện vì đau bụng âm ỉ một tháng, kèm theo sụt cân, tê tay chân và có ban da livedo reticularis. MSCT bụng ghi nhận “huyết khối rải rác động mạch mạc treo tràng trên, dưới và các nhánh thứ cấp”. Xét nghiệm máu có CRP, tốc độ máu lắng tăng, procalcitonin trong giới hạn bình thường. Xét nghiệm miễn dịch ghi nhận Lupus Anticoagulant dương tính; ngoài ra, các kháng thể tự miễn khác, bao gồm ANCA âm tính. Sau 12 tuần, bệnh nhân được làm lại Lupus Anticoagulant lần 2 với kết quả âm tính giúp loại trừ hội chứng kháng phospholipid. Đồng thời bệnh nhân tái nhập viện với tình trạng đau bụng cấp, nôn ói nhiều, MSCT ghi nhận “nhiều túi phình của động mạch mạc treo tràng có dấu hiệu thoát mạch, dịch tự do ổ bụng lượng vừa nghĩ máu”. Bệnh nhân được chẩn đoán PAN thể nặng đe dọa tính mạng và được điều trị tích cực bằng corticoid và Cyclophosphamide có cải thiện.

Bàn luận: Cần tiếp cận theo các nguyên nhân có thể gây huyết khối động mạch để tránh bỏ sót. Vỡ túi phình mạch máu là biến chứng nặng nguy hiểm của PAN, tuy nhiên có thể gặp. Bác sĩ lâm sàng cần đánh giá đúng mức độ nặng của PAN lựa chọn phác đồ điều trị thích hợp.

KẾT LUẬN

Viêm đa nút động mạch là một bệnh lí khó chẩn đoán. Viêm mạch cần được nghĩ đến khi có tổn thương mạch máu không giải thích được bằng nguyên nhân khác và biểu hiện đa cơ quan. Kháng thể kháng phospholipid đôi khi dương tính giả, cần xác nhận lại sau ba tháng để chẩn đoán hay loại trừ hội chứng kháng phospholipid. Điều trị nền tảng viêm đa nút động mạch vẫn là ức chế miễn dịch và glucocorticoid, những trường hợp nặng đe dọa tính mạng cần điều trị sớm và tích cực bằng corticoid liều cao hay Pulse corticoid kết hợp với Cyclophosphamide.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1.Watts RA, Hatemi G, Burns JC, Mohammad AJ. Global epidemiology of vasculitis. Nature reviews Rheumatology. Jan 2022;18(1):22-34. doi:10.1038/s41584-021-00718-8

2.Harada M, Yoshida H, Ikeda H, et al. Polyarthritis nodosa with mesenteric aneurysms demonstrated by angiography: report of a case and successful treatment of the patient with prednisolone and cyclophosphamide. Journal of gastroenterology. Dec 1999;34(6):702-5. doi:10.1007/s005350050323

3.May JE, Moll S. Unexplained arterial thrombosis: approach to diagnosis and treatment. Hematology American Society of Hematology Education Program. Dec 10 2021;2021(1):76-84. doi:10.1182/hematology.2021000235

4.Gary S. Firestein RCB, Sherine E Gabriel. Kelley and Firestein's textbook of rheumatology. Textbook of rheumatology. 11th edition ed. Elsevier; 2020.

5.Chung SA, Gorelik M, Langford CA, et al. 2021 American College of Rheumatology/Vasculitis Foundation Guideline for the Management of Polyarteritis Nodosa. Arthritis care & research. Aug 2021;73(8):1061-1070. doi:10.1002/acr.24633