I. ĐỊNH NGHĨA
Là áp xe khu trú ở vùng dưới hàm, nguyên nhân thường do răng.
II. NGUYÊN NHÂN
- Do răng
+ Răng viêm quanh cuống không được điều trị.
+ Răng có viêm quanh răng không được điều trị.
+ Do biến chứng răng khôn.
- Do nguyên nhân khác
+ Do tai biến điều trị.
+ Do chấn thương.
+ Nhiễm trùng các vùng lân cận.
+ Sỏi tuyến nước bọt nhiễm khuẩn.
III. CHẨN ĐOÁN
1. Chẩn đoán xác định
1.1. Lâm sàng
a. Toàn thân
Có biểu hiện nhiễm trùng: sốt cao, mạch nhanh, hơi thở hôi….
b. Tại chỗ
- Ngoài miệng:
+ Vùng dưới hàm có 1 khối sưng lớn, da trên khối sưng nóng đỏ hoặc tím, căng, nề, có thể thâm nhiễm lan rộng lên trên phần thấp của má,phía trước lan đến vùng dưới cằm,phía sau lan đến vùng cổ bên,phía dưới lan xuống xương móng.Lồi bờ nền xương hàm dưới bị xóa.
+ Giai đoạn đầu khối có mật độ cứng, về sau ấn lõm hoặc có dấu hiệu chuyển sóng. Bệnh nhân đau dữ dội khi sờ vào.
- Trong miệng
+ Dấu hiệu khít hàm dữ dội.
+ Xung huyết,nề niêm mạc ngách tiền đình răng nguyên nhân.
+ Rãnh bên lưỡi,vùng xa của sàn miệng sang nề, xung huyết.
+ Khi ấn tay vào khối sưng ở phía sau sàn miệng, mặt trong xương hàm thấy mềm, lún, chuyển sóng.
+ Trụ trước amidan xung huyết, phần trước của sàn miệng bình thường.
+ Răng nguyên nhân: có biểu hiện bệnh lý của răng nguyên nhân.
1.2. Cận lâm sàng
- X quang thường quy: Có thể có hình ảnh tổn thương răng nguyên nhân.
- CT Scanner: có khối thấu quang ranh giới rõ ở vùng dưới hàm.
2. Chẩn đoán phân biệt
- Áp xe tuyến dưới hàm: dấu hiệu chảy mủ qua lỗ ống Wharton khi thăm khám.
- Viêm hạch mủ dưới hàm: bắt đầu dưới dạng nổi cục sưng đau, sau lan ra cảvùng, không có dấu hiệu khít hàm.
- Áp xe tuyến dưới lưỡi: dấu hiệu ngoài miệng ít, sàn miệng bên bệnh sưng cứng, khít hàm ít.
IV. ĐIỀU TRỊ
1. Nguyên tắc
Dẫn lưu mủ và điều trị răng nguyên nhân.
2. Điều trị cụ thể
2.1. Điều trị toàn thân:
Kháng sinh và nâng cao thể trạng.
2.2. Điều trị tại chỗ
- Rạch dẫn lưu mủ theo đường ngoài mặt.
- Kỹ thuật:
+ Vô cảm.
+ Rạch da vùng dưới hàm.
+ Bóc tách da và mô dưới da.
+ Dùng kẹp Kocher thâm nhập vào vùng áp xe để dẫn lưu mủ.
+ Bơm rửa.
+ Đặt dẫn lưu.
+ Điều trị răng nguyên nhân.
V. TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG
1. Tiên lượng
Nếu dẫn lưu mủ phối hợp với điều trị răng nguyên nhân thì có kết quả điều trị tốt.
2. Biến chứng
- Viêm tấy tỏa lan vùng mặt.
- Nhiễm trùng huyết.
VI. PHÒNG BỆNH
Khám răng miệng định kỳ để phát hiện các răng sâu, tổn thương viêm quanh răng, răng khôn mọc lệch để điều trị kịp thời.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
