I. ĐẠI CƯƠNG
Chọc hút khí – dịch trung thất là kỹ thuật nhằm giải phóng sự chèn ép do khí hoặc dịch trong khoang trung thất bằng cách chọc kim qua thành ngực. Chọc hút khí trung thất là phương pháp ít được sử dụng.
II. CHỈ ĐỊNH
Tràn khí – dịch trung thất xác định trên lâm sàng hoặc X-quang, siêu âm, là nguyên nhân gây ra suy hô hấp.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Không có chống chỉ định tuyệt đối
- Cần chú ý khi chọc hút trong những trường hợp sau
+ Tổn thương da tại chỗ định chọc
+ Có rối loạn đông – cầm máu nặng.
IV. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
- 01 bác sỹ đã làm thành thạo kỹ thuật chọc hút khí – dịch trung thất.
- 01 điều dưỡng đã được đào tạo phụ giúp chọc hút khí – dịch trung thất.
2. Phương tiện
- Bộ dụng cụ sát khuẩn (khay vô khuẩn, bát đựng cồn, ..)
- Găng tay vô khuẩn: 01 đôi – Bơm tiêm 20ml, 50ml
- Kim luồn 16G; Chạc ba; Thuốc gây tê tại chỗ lidocain 2%: 01 ống; atropin 0,25mg : 1 ống.
3. Người bệnh
Người bệnh ký vào giấy chấp nhận thủ thuật sau khi nghe bác sỹ giải thích.
4. Hồ sơ bệnh án
Bác sỹ tiến hành thủ thuật ghi đầy đủ về chẩn đoán, chỉ định và cách thức chọc hút khí – dịch trung thất
V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
1. Kiểm tra hồ sơ
- Chỉ định làm thủ thuật của bác sĩ: vị trí chọc, xét nghiệm đ ng cầm máu của người bệnh.
- Giấy chấp nhận thủ thuật của người bệnh hoặc người nhà.
2. Kiểm tra người bệnh
Bác sỹ thực hiện thủ thuật khám lại người bệnh để xác định bên tràn khí, vị trí định chọc hút.
3. Thực hiện kỹ thuật
- Người bệnh ở tư thế nằm ngửa, kê gối để nửa thân trên cao 300
- Người thực hiện rửa tay, đi găng vô khuẩn.
- Điều dưỡng sát khuẩn vùng định chọc: Vị trí tại hố trên xương đòn đường giữa đòn, vào khoang trung thất hoặc vị trí nhiều khí hoặc dịch nhất (dựa trên lâm sàng hoặc siêu âm).
- Người thực hiện tiến hành gây tê từng lớp bằng lidocain 2% cho tới khoang trung thất bằng kim 24G.
- Sau khi thăm dò ra khí hoặc dịch, thay kim gây tê bằng kim luồn 16G vào khoang trung thất. Khi hút ra khí hoặc dịch một tay đẩy vỏ kim vào sâu trong khoang trung thất, một tay rút nòng sắt ra khỏi vỏ kim. Sau đó lắp lại bơm tiêm vào đốc kim, hút thử nếu ra khí hoặc dịch lắp chạc ba vào đầu kim luồn.
- Dùng chạc ba và bơm 50ml để hút khí hoặc dịch ra khỏi khoang trung thất cho đến khi không hút thêm được nữa.
VI. THEO DÕI
Theo dõi toàn trạng và mức độ suy hô hấp của người bệnh trong quá trình làm thủ thuật.
VII. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
- Cường phế vị : đặt người bệnh nằm đầu thấp, gác chân lên cao, tiêm một ống Atropin 1/4mg pha loãng với 2 ml Natriclorua 0,9% tĩnh mạch hoặc 01 ống tiêm dưới da.
- Tràn khí trung thất tăng lên: thở oxy, đặt dẫn lưu khí.
- Tràn máu trung thất: hút dẫn lưu dịch dẫn lưu, nếu nặng truyền máu, chuyển ngoại khoa can thiệp phẫu thuật.
- Nhiễm trùng vị trí chọc, tràn mủ trung thất: lấy bệnh phẩm nhuộm soi, nuôi cấy tìm căn nguyên vi khuẩn, dùng thuốc kháng sinh, hút dẫn lưu mủ.
- Ngoài ra có thể gặp: thủng thực quản, khí quản, mạch máu cuống tim, tổn thương màng tim, cơ tim …
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
