Ngộ độc benzodiazepine

1. ĐẠI CƯƠNG

- Là thuốc có tác dụng: giải lo âu an thần, mềm cơ, chống co giật. Liều cao có tác dụng gây ngủ.

- Nhóm Benzodiazepine gồm nhiều các thuốc như: Diazepam, Midazolam,Alprazolam,Lorazepam,Bromazepam…

- Ngộ độc Benzodiazepine gây hôn mê không sâu nhưng kèm theo yếu cơ nên dẫn đến suy hô hấp sớm. Cần được phát hiện và điều trị kịp thời. Với thuốc giải độc đặc hiệu Flumazenil (Anexate), việc điều trị trở nên đơn giản và hiệu quả, tránh được tình trạng hôn mê và suy hô hấp kéo dài.

2. NGUYÊN NHÂN:

- Ngộ độc thường gặp là do tự tử, hiếm gặp hơn là do lạm dụng (nghiện), uống nhầm...

3. CHẨN ĐOÁN:

3.1. Chẩn đoán xác định:

- Hỏi bệnh: có hoàn cảnh sử dụng thuốc hoặc cóý định tự tử, có vỏ thuốc, mất thuốc trong hộp thuốc gia đình, mới mua thuốc ..

- Hôn mê yên tĩnh, thường không sâu, kích thích đau có thể vẫn có đáp ứng nhưng đã có suy hô hấp. Xét nghiệm khí máu thấy PaCO2 tăng ,PaO2giảm.

- Test Anexat bệnh nhân đáp ứng tốt cho phép chẩn đoán xác định ngộ độc cấp Benzodiazepine.

- Quyết định chẩn đoán là xét nghiệm độc chất: tìm thấy Benzodiazepine trong nước tiểu, dịch dạ dày hoặc trực tiếp trong máu

3.2. Chẩn đoán phânbiệt:

- Vớicácthuốcanthầnkhácnhư:Gardenal,Rotunda,Stilox,Opiate...

- Với các nguyên nhân khác gây hôn mê: tai biến mạch não, hôn mê hạ đường huyết, hôn mê do tăng áp lực thẩm thấu, hôn mê do rối loạn chuyển hóa khác…

3.3. Chẩn đoán mức độ nặng:

- Nhẹ:Rốiloạnýthứcnhẹ,mơmàng,ngủgà,nóilíulưỡi.

- Trung bình: Rối loạn ý thức trung bình, mất điều hòa, tụt huyết áp, hạ thân nhiệt.

- Nặng:hônmê,suyhôhấp,nhịptimchậm.

4. ĐIỀUTRỊ:

4.1. Nguyên tắc:

- Những trường hợp cần chăm sóc theodõi:

+ Uống gấp đôi liều điều trị thông thường.

+ Uống liều lượng không rõ, lú lẫn, rối loạn tâm thần không làm chủ hành vi.

+ Các trường hợp có triệu chứng.

+ Tự tử.

- Kiểm soát hô hấp, các chức năngsống.

- Thực hiện các nguyên tắc chung xử trí ngộ độc cấp: Hạn chế hấp thu, đào thải độc chất.

- Thuốc giải độc đặc hiệu Flumazenil (nếucó).

4.2. Điều trị cụ thể:

a) Tạichỗ:

- Nếu phát hiện sớm còn tỉnh: gây nôn, rửa dạdày.

- Nếu đã có rối loạn ý thức: Trên đường đi cần đặt ở tư thế nằm nghiêng an toàn. Hỗ trợ hô hấp (bóp bóng qua mặt nạ, ống NKQ, hoặc thổi ngạt nếu ngừng thở). Nhanh chóng chuyển đến bệnh viện gần nhất.

b) Tại khoa Hồi sức cấp cứu - Chốngđộc:

- Bảo đảm hô hấp:

+ Hút dịch hầu họng ,đặt tư thế đầu nghiêng an toàn.

+ Rối loạn ý thức:Trước khi rửa dạ dày đặt NKQ bảo vệ đường thở.

+ Suy hô hấp, yếu cơ: Đặt NKQ thở máy, nếu phổi không tổn thương thở máy kiểm soát thể tích với các thông số: Vt 10ml/kg cân nặng, tần số thở 14-16 lần, Fi02 30 - 50%. Thông số máy thở điều chỉnh theo tình trạng bệnh có kèm viêm sặc phổi hay không.

- Hạn chế hấp thu:

+ Gây nôn nếu đến sớm, tỉnh hoàntoàn.

+ Nếu đã có rối loạn ý thức: rửa dạ dày sau khi đặt NKQ có bóng chèn, với lượng nước rửa tối đa từ3-5lít.

+ Than hoạt 20-40g, uống một lần kèm thuốc tẩy.

+ Thuốc tẩy Sorbitol: 20-40g(tương đương với than hoạt hoặc nhiều hơn).

- Thuốc giải độc đặc hiệu: Flumazenil ống0,5mg.

+ Trẻ em: liều 0,01 mg/kg tiêm TM trong 15 giây, nếu không đáp ứng sau 45 giây, liều này có thể lặp lại trong 60 giây cho đến tổng liều 0,05 mg/kg. Nếu không đáp ứng cần chú ý xem lại chẩn đoán. Có thể pha truyền Flumazenil vớidungdịchGlucose5%,Ringerlactat,Natriclorid0,9%.

+ Người lớn: Liều khởi đầu 0,2 mg tiêm trong 15 giây, nếu không đáp ứng trong 45 giây tiếp tục dùng liều 0,1 mg cho đến khi đáp ứng hoặc tới tổng liều 2 mg. Liều tối đa 2mg/24 giờ. Có thể pha truyền Flumazenil với dung dịch Glucose 5%, Ringerlactat, Natri clorid 0,9% truyền tốc độ 0,1 – 0,5 mg mỗi giờ nếu cần thiết. Nếu không đáp ứng cần xem lại chẩn đoán.

+ Chống chỉ định:

Tiền sử động kinh.. Uống phối hợp Benzodiazepine với những thuốc gây co giật, hoặcthuốcảnhhưởngnhịptim,độcvớicơtim.
Dãn rộng QRS trênECG.
Tăng phản xạ và hoặc rung giậtcơ.
Dấu hiệu khángCholinergic

- Các biện pháp hồi sức hỗ trợ:

+ Chăm sóc toàn diện.

+ Truyền dịch.

+ Nuôi dưỡng.

4. TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG:

- Tiên lượng thường tốt.

- Biến chứng như: suy hô hấp, viêm phổi, sặc phổi, thường gặp ở người già, trẻ em.

- Hạ đườnghuyết.

- Hạ thânnhiệt.

- Co giật do thiếu oxy.

- Thời gian Flumazenil thải nhanh hơn thuốc Benzodiazepine, có thể gây tái lại các triệu chứng ngộ độc cũ, nguy hiểm cho bệnh nhân nếu chủ quan không theo dõi sát.

- Biến chứng khi dùng Flumazenil có thể gây loạn nhịp nhanh thất và co giật.