I. ĐỊNH NGHĨA:
Viêm bàng quang cấp là tình trạng nhiễm khuẩn cấp tính tại bàng quang. Biểu hiện lâm sàng là có hội chứng bàng quang rõ với đái buốt, rắt, có thể đái máu, mủ ở cuối bãi. XN nước tiểu có bạch cầu niệu và vi khuẩn niệu.
Bệnh thường gặp ở nữ giới với tỉ lệ nữ/nam là 9/1, vi khuẩn gây bệnh chủ yếu là Gram (-) và gây viêm bàng quang chủ yếu theo đường ngược dòng ( từ niệu đạo vào).
II. CHẨN ĐOÁN:
1. Chẩn đoán xác định:
- Lâm sàng: có hội chứng bàng quang rõ với đái buốt, rắt, có thể đái máu, mủ cuối bãi. Có thể có đau nhẹ vùng trên khớp mu khi bàng quang căng. Đôi khi triệu chứng không điển hình, chỉ nóng rát khi đi tiểu hoặc đái rắt. thường không sốt hoặc sốt nhẹ.
- Xét nghiệm nước tiểu: BC niệu rõ (>=104+ BC/ml nước tiểu ). Có BC đa nhân thoái hóa hoặc > 3 BC/vi trường. vi khuẩn niệu >= 105/ml nước tiểu cấy. không có protein niệu hoặc protein niệu vết trừ khi có đái máu, đái mủ đại thể.
- XN máu: thường không cần xét nghiệm, BC và BC đa nhân trung tính không tăng.
2. Chẩn đoán nguyên nhân:
- Vi khuẩn : Escherichia coli, proteus mirabilis, klebsiella, …
- Nguyên nhân thuận lợi: phì đại TLT, hoặc u tuyến TL, sỏi,u bàng quang, ĐTĐ,có thai, đặt sonde bàng quang.
III. ĐIỀU TRỊ:
1. Điều trị thể viêm bàng quang cấp thông thường:
- Điều trị có thể dùng 1 trong những thuốc sau:
+ Nhóm primethoprim – sulfamethoxazol ví dụ biseptol, lyseptol viên 480mg ngày uống 3 viên chia 2 lần uống trong 5 ngày.
+ Nhóm cephalosporin thế hệ 2 : cephalexin viên 500mg ngày uống 4 viên chia 4 lần, uống trong 5 ngày.
+ Nhóm hóa chất sát khuẩn: ví dụ nitrofurantoin viên 50mg, ngày uống 4 viên chia 4 lần, uống trong 10 ngày hoặc mictasol blue 500mg ngày 4 viên chia 2 lần uống trong 10 ngày.
- Uống đủ nước: lượng nước tiểu 24h duy trì khoảng 2 lít.
- Nếu sau 3 ngày điều trị bệnh không đỡ, cần thay đổi phác đồ điều trị. Có thể dùng thuốc nhóm fluoro quinolon viên 400mg ngày 2 viên trong 3-5 ngày.
2. Điều trị thể viêm bàng quang cấp có nguyên nhân thuận lợi:L
- Điều trị VBQ cấp có nguyên nhân thuận lợi sẽ có khó khăn hơn, nên lựa chọn theo KSĐ, đồng thời loại bỏ nguyên nhân thuận lợi.
- Thời gian điều trị trung bình nên từ 10 – 14 ngày.
- Có thể dùng KS đường tiêm hoặc đường uống.
- Nếu dùng đường tiêm chỉ nên dùng trong 3- 5 ngày, sau đó tiếp tục đường uống.
- Uống đủ nước.
3. Điều trị viêm bàng quang cấp ở phụ nữ có thai:
- Cephalosporin thế hệ 2 : cephalexin 500mg 4 viên / ngày chia 4 lần trong 7- 10 ngày, hoặc cefuroxim lọ 750mg ngày 3 lọ chia 3 lần, trong 3-5 ngày sau đó chuyển thuốc uống cho đủ 10 ngày.hoặc ceftazidim lọ 1000mg ngày 2-3 lọ chia 2-3 lần tiêm bắp sâu hoặc TM chậm trong 3-5 ph, trong 3-5 ngày sau đó chuyển thuốc uống cho đủ 10 ngày.
- Nhóm beta lactamin: Augmentin, Amoxiklav, Amoklavic viên 500mg ngày 3 viên chia 3 lần uống trong 7-10 ngày hoặc Augmentin tiêm 1,5- 2g trong 3-5 ngày sau đó chuyển thuốc uống cho đủ 10 ngày.
4. Điều trị viêm bàng quang cấp hay tái phát:
Bệnh nhân được coi là hay tái phát khi có từ 4 đợt nhiễm khuẩn tiết niện trở lên trong 1 năm. Sau điều trị tấn công cần tiếp tục điều trị duy trì. Có thể dùng 1 trong các phác đồ sau:
- Dùng 1 liều kháng sinh trước hoặc sau mỗi lần giao họp, nếu nhiễm khuẩn liên quan đến quan hệ tình dục.VD
- Biseptol 480mg x 2 viên hoặc
- Noroxin 400mg x 1 viên.
- Dùng liều thấp kháng sinh (thường 1/3 liều) uống vào buổi tối trước khi đi ngủ, kéo dài từ 3- 6 tháng. VD
+ Biseptol 480mg x 1 viên trước khi ngủ hoặc
+ Noroxin 400mg x 1/2 viên trước khi ngủ hoặc
+ Cephalexin 250mg x 1 viên trước khi ngủ hoặc
+ Nitrofurantoin 50mg x 1 viên trước khi ngủ.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
