Bong gân và vết bầm tím

Bong gân là gì?

Bong gân xảy ra khi có tổn thương dây chằng, thường là do rách hoặc bị kéo giãn. Trật mắt cá là nguyên nhân phổ biến nhất của bong gân.

Trong quá trình bong gân, các mạch máu và các sợi cơ vỡ ra khiến máu đi vào các mô xung quanh dẫn đến sưng và bầm tím tại chỗ.

Cách điều trị bong gân

Khi dây chằng bị tổn thương, có một số biện pháp giúp bạn dễ chịu hơn và giảm biến chứng:

Đầu tiên là tuân theo nguyên tắc PRICE (Protect, Rest, Ice, Compress, Elevate): Bảo vệ, Nghỉ ngơi, Chườm lạnh, Băng ép, Nâng cao chân

Tiếp theo là nguyên tắc METH (Movement, Elevation, Traction, Heat): vận động, xoa bóp, kéo giãn, chườm nóng.

Phương pháp PRICE để điều trị bong gân:

Bảo vệ

Điều quan trọng là bảo vệ khu vực khỏi bị tổn thương thêm. Đừng tiếp tục tập thể dục khi bong gân. Tránh mang vật nặng và sử dụng dây nịt để bảo vệ chấn thương cổ tay.

Nghỉ ngơi

Gác chân lên cao sau khi bị bong gân để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra nhanh nhất có thể. Tốt nhất bạn nên nghỉ ngơi ít nhất 1 đến 2 ngày vì chảy máu trong có thể tiếp tục đến 24 giờ. Nếu có thể, khu vực bong gân phải được giữ thẳng. Cố gắng giữ cho khu vực bị thương cố định một vị trí trong khi bạn đang ngủ, bằng cách đặt một vài chiếc gối dưới vị trí bong gân của bạn.

Chườm lạnh

Làm mát vùng tổn thương là một cách tốt để giảm sưng và hạn chế chảy máu. Sau đây là những cách làm mát tốt:

Đá lạnh đặt trong một túi nhựa
Một túi đậu Hà Lan đông lạnh
Túi chườm đa năng

Trong mỗi trường hợp, bọc túi lạnh trong khăn trước khi đặt nó vào vị trí bong gân (luôn đảm bảo có một mảnh vải giữa da và chất làm mát, nếu không da bạn có thể bị tổn thương do lạnh) sau đó chườm trong 15 phút rồi nghỉ 15 phút, cứ như vậy lặp lại…Hãy cẩn thận nếu bạn bị tiểu đường, vì tuần hoàn có thể giảm và cảm giác da bị tê. Do đó, bạn có thể không nhận thức được việc da đang bị lạnh quá mức.

Băng ép

Băng ép vùng bị tổn thường bằng băng. Nếu bạn đang đeo băng, hãy chú ý khu vực được băng ép. Nếu khu vực chảy máu hoặc sưng đau bất thường hãy thông báo cho bác sĩ.

Nâng cao

Khu vực bị thương không nên hướng xuống dưới, nếu không có thể tích tụ dịch lỏng. Điều này kéo dài quá trình phục hồi và gây đau đớn hơn.

Phương pháp METH để điều trị bong gân

Sau khi hoàn thành điều trị với nguyên tắc PRICE hãy chuyển sang METH. Nguyên tắc này tăng cường lưu lượng tuần hoàn lại khu vực tổn thương để tăng tốc độ hồi phục.

Vận động

Khởi đầu với một số bài tập uốn cong và kéo dãn nhẹ nhàng.

Nâng cao

Điều quan trọng là tiếp tục nâng cao vùng tồn thương khi nghỉ ngơi, để tránh sưng. Ví dụ, nếu bạn bị bong gân mắt cá chân, khi ngồi ở bàn làm việc hoặc trên ghế sofa, hãy chống chân lên ghế đẩu.

Kéo giãn

Kéo giãn liên quan đến thao tác của khớp được thực hiện theo nguyên tắc vật lý trị liệu.

Nhiệt

Chườm nóng cho khu vực có thể giúp khuyến khích lưu lượng máu đến khu vực, do đó tăng cường hồi phục.

PRICE hoặc METH: phương pháp nào tốt nhất để điều trị bong gân?

Việc bạn sử dụng phương pháp Price hay Meth tùy thuộc vào loại chấn thương bạn gặp phải và thời gian bạn bị thương trong bao lâu. Bạn có thể kết hợp cả hai phương pháp trong quy trình khôi phục ở các giai đoạn khác nhau.

Khi nào nên dùng đá lạnh?

Đá lạnh là lựa chọn điều trị đầu tiên để giảm sưng trong bong gân, không chườm nóng trong những ngày đầu vì có thể gây sưng thêm. Khi đã giảm sưng thì có thể chườm nóng để để giảm đau và giãn cơ.

Khi nào nên dùng nhiệt?

Nhiệt được sử dụng nhiều cho các tình trạng mạn tính, trong khi nước đá áp dụng cho bong gân hoặc chấn thương.

Chườm nóng và xoa bóp sẽ làm tăng lưu lượng máu đến khu vực bị thương, giúp cho quá trình chữa lành, nhưng không nên chườm nóng ngay lập tức. Sẽ có sưng trong vài ngày đầu chấn thương, nhiệt và áp lực trong thời gian này sẽ chỉ làm tăng sưng này và trì hoãn quá trình lành vết thương. Khi sưng đã giảm là thời điểm tốt để áp dụng phương pháp METH dần dần và nhẹ nhàng.

Khi bị bong gân bạn cần để vùng chấn thương được nghỉ ngơi nhưng nếu cơn đau đã đỡ, bạn nên cố gắng di chuyển xung quanh để tránh cứng cơ và khớp. Tuy nhiên, hãy giữ cho động tác của bạn nhẹ nhàng, vì tập thể dục gắng sức có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến chấn thương. Bạn có thể thử ngâm mình trong bồn nước ấm, có hiệu quả đối với đau cơ sâu hoặc bạn có thể sử dụng túi chườm nóng cho vết thương, nhưng hãy giữ nó ở nhiệt độ dễ chịu vừa phải để tránh bị bỏng.

Giảm đau cho bong gân

Nếu không thể chịu được cơn đau do bong gân, bạn có thể thử dùng thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như paracetamol. Hãy hỏi dược sĩ để được tư vấn về loại thuốc giảm đau nào phù hợp với bạn.

Các thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như ibuprofen, thường được khuyên dùng sau bong gân, vì chúng làm giảm viêm và sưng, cũng như giảm đau.

Tuy nhiên, viêm là một phần cần thiết của quá trình hồi phục. Nó hạn chế di chuyển để ngăn ngừa tổn thương thêm cho khớp và ban đầu cũng giúp sửa chữa các mô bị hỏng. Hiện tại có một số ý kiến cho rằng việc giảm viêm bằng loại thuốc thực sự có thể làm chậm quá trình hồi phục trong thời gian dài. Tốt nhất nên tránh các loại thuốc này trong 24 đến 48 giờ đầu sau chấn thương

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Mặc dù hầu hết các bong gân có thể được điều trị tại nhà, bạn sẽ cần tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ điều nào sau đây:

Bong gân đi kèm với đau dữ dội và sưng nặng.
Khớp của bạn bị lệch chỗ và không thể cử động được
Cơn đau vẫn còn và ngày càng nặng hơn sau hai ngày.
Bong gân không được cải thiện sau bốn ngày tự điều trị.

Cách trị bầm tím

Giống như sưng xảy ra sau bong gân, bầm tím cũng là do chảy máu dưới da. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nó, ban đầu một vết bầm tím có thể rất mềm, và sưng.

Để giúp giảm đau và sưng do bầm tím, bạn có thể điều trị theo cách tương tự như cách bạn điều trị bong gân:

Chườm túi nước đá (bọc trong khăn) trong 15 phút mỗi lần, để giúp giảm sưng và cầm máu.

Nâng cao và thư giãn khu vực cũng có thể giúp giảm đau và giúp chất lỏng thoát khỏi khu vực bị bầm tím, giảm sưng.

Sau vài ngày chườm lạnh, nghỉ ngơi và nâng cao, chuyển sang chườm ấm để giúp cải thiện lưu lượng máu đến khu vực, giảm căng thẳng và làm dịu cơn đau.

Khi nào cần đi khám bác sĩ

Bầm tím sau vết sưng hoặc ngã là điều tự nhiên, và bất kỳ vết bầm tím nào cũng sẽ tự biến mất sau hai tuần. Nếu vết bầm tím của bạn đau và sưng rất nhiều, và không biến mất trong vòng hai tuần, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn.

Bạn cũng nên gặp bác sĩ nếu bạn đột nhiên bắt đầu bị bầm tím mà không có lý do rõ ràng, hoặc nếu bạn gặp tai nạn nghiêm trọng hơn, để kiểm tra xem có bị chảy máu bên trong đến các cơ quan, mô hoặc xương hay không.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP