Rệp cắn
Cũng giống như các vết cắn của một số loài côn trùng khác, phản ứng của cơ thể mỗi người với vết cắn của rệp là khác nhau và có thể mất hàng giờ hoặc vài ngày để các phản ứng này xuất hiện. Một số người khi bị rệp cắn có cảm giác ngứa ngáy và khó chịu, trong khi một số khác có các các phản ứng sưng tấy và đau trầm trọng hơn. Phản ứng dị ứng nghiêm trọng có gây sốc phản vệ có thể ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể và đe dọa tính mạng. Tuy nhiên trường hợp này rất hiếm.
Thông thường một người có thể bị một vài vết cắn của rệp cùng một lúc. Vết cắn có màu đỏ, gây ngứa, đôi khi có vết phồng rộp ở đỉnh.
Rệp sống nhờ máu và chủ yếu hoạt động vào ban đêm. Chúng cần hút máu ít nhất 14 ngày một lần để có thể sinh sản và thậm chí có thể sống sót từ vài tháng đến một năm mà không cần ăn.
Muỗi đốt
Muỗi cái hút máu để sinh sản và phát triển. Quá trình tiếp xúc với vật chủ phải kéo dài ít nhất 6 giây để nước bọt của muỗi xâm nhập vào máu và gây ra phản ứng. Vết muỗi đốt giống như vết sưng đỏ với vết đốt ở trung tâm. Với những người nhạy cảm, vết muỗi đốt có thể gây ra lằn nổi trên da hoặc lan tỏa ra vùng xung quanh.
Các vết đốt gây ngứa và đây là cách hệ thống miễn dịch phản ứng với nước bọt của muỗi.
Muỗi thường cắn vào buổi tối, giữa hoàng hôn và bình minh. Carbon dioxide, mồ hôi của con người và hơi ấm có thể thu hút muỗi.
Sự khác biệt giữa các vết cắn
Vết cắn của muỗi và rệp có những đặc điểm giống khác nhau trên da.
Xuất hiện
Vết cắn của rệp thường xảy ra theo cụm và thường theo một kiểu riêng biệt, chẳng hạn như đường hoặc vệt ngoằn ngoèo. Thông thường, vết cắn xuất hiện ở những khu vực không được che chắn trong khi ngủ. Mặt khác, vết muỗi đốt thường đơn độc và xuất hiện ngẫu nhiên trên các bộ phận của cơ thể.
Thời gian phản ứng
Nhiều người thường không cảm thấy vết cắn của rệp và phản ứng có thể xuất hiện vài giờ hoặc vài ngày sau đó. Nếu không bị kích thích thêm, các triệu chứng thường thường hết sau một tuần.
Ngược lại, muỗi đốt có thể bị ngứa và nhìn thấy ngay lập tức nhưng thời gian khỏi sẽ nhanh hơn. Thông thường, chúng sẽ đỡ hơn sau 1 hoặc 2 ngày.
Sự nhiễm trùng
Ngoài ngứa và kích thích, muỗi đốt có thể truyền bệnh nghiêm trọng. Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), những căn bệnh này giết chết hơn 725.000 người trên thế giới mỗi năm. Mặc dù chúng truyền nhiều bệnh, các bệnh do muỗi truyền thường gặp bao gồm:
- Sốt Tây sông Nile;
- Bệnh sốt xuất huyết;
- Zika;
- Bệnh sốt rét;
Không giống như muỗi, các chuyên gia y tế công cộng cho rằng rệp không truyền bệnh.
Triệu chứng
Các triệu chứng của vết cắn của rệp và muỗi đốt có thể phân biệt được.
Rệp cắn
Các triệu chứng của rệp cắn bao gồm:
- Xuất hiện các nốt nhỏ từ 3-5 đốm, lớn dần, đỏ;
- Các nốt sưng thường xuất hiện theo hình zíc zắc trên tay, cánh tay, vai, cổ, mặt và chân;
- Vết sưng, ngứa và có thể đi kèm với phồng rộp.
Muỗi đốt
Các triệu chứng của muỗi đốt đối với hầu hết trường hợp là ngứa, nổi ban đỏ. Chúng thường xuất hiện trong vòng vài giờ hoặc vài ngày sau khi bị muỗi đốt. Những người bị dị ứng với muỗi đốt cũng có thể có các triệu chứng:
- Nổi mề đay;
- Phồng rộp;
- Sốt;
- Sưng khớp;
- Sốc phản vệ ở những người bị dị ứng nặng.
Điều trị
Hầu hết trường hợp, cả vết cắn của rệp hay muỗi đốt đều không cần điều trị trừ khi có các phản ứng dị ứng đặc biệt.
Sốc phản vệ là một phản ứng hiếm gặp đối với các loại vết cắn của rệp, nhưng nếu cảm thấy khó thở, cần tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức. Các bước cơ bản trong xử lý vết cắn của rệp hoặc muỗi đốt bao gồm:
- Rửa vết cắn bằng xà phòng và nước;
- Cố gắng không gãi, vì có thể gây kích ứng hoặc tổn thương da, gây ra các tình trạng bội nhiễm khác;
- Giữ cho khu vực bị ảnh hưởng sạch sẽ và khô ráo;
- Sử dụng kem sát trùng và kem chống ngứa để bảo vệ da và giảm ngứa;
- Dùng thuốc kháng histamine không kê đơn (OTC) nếu cần thiết.
Phòng ngừa
Một số biện pháp có thể làm để giảm bớt tình trạng bị côn trùng cắn.
Rệp cắn
Để tránh bị rệp cắn, cần kiểm tra giường ngủ xem có dấu hiệu của rệp trên nệm và xung quanh đầu giường không đồng thời không nên đặt vali trên sàn nhà. Để ngăn ngừa rệp cắn tại nhà cần:
- Kiểm tra các vật dụng mang vào nhà như quần áo đã mặc và các vật dụng khác;
- Sử dụng ga trải giường và thay mới thường xuyên;
- Vệ sinh phòng ngủ sạch sẽ, ngăn nắp.
Nếu tình trạng rệp cắn vẫn diễn ra thường xuyên, việc sử dụng các biện pháp có sử dụng thuốc chuyên dụng có thể cần thiết.
Muỗi đốt
Các biện pháp sau đây có thể giúp ngăn ngừa muỗi đốt:
- Phá bỏ môi trường sống của muỗi bằng cách loại bỏ các vũng nước đọng lâu ngày trong lu, vại, phát quang bụi rậm, thông cống rãnh…
- Thay thế cửa, ô kính vỡ nhằm tránh việc muỗi từ ngoài bay vào trong nhà;
- Mặc quần và áo dài tay khi đi ra ngoài, đặc biệt là lúc chạng vạng tối hoặc nơi ẩm thấp;
- Sử dụng thuốc chống côn trùng đốt;
- Lắp đặt bóng đèn vàng ở nơi thích hợp bên ngoài, điều này sẽ không có tác dụng tiêu diệt côn trùng nhưng sẽ ít thu hút chúng hơn.
Các vết đốt của côn trùng khác tương tự?
Nguyên nhân gây ngứa, nổi mụn đỏ có thể không phải lúc nào cũng là do rệp và muỗi. Những côn trùng có khả năng gây ra các vết đốt tương tự bao gồm:
- Bọ chét: Vết đốt do bọ chét có thể xuất hiện thành cụm, tương tự như vết cắn của rệp;
- Ruồi: Vết ruồi cắn có thể ngứa và phồng rộp trên da;
- Nhện: Nhện cắn có thể chuyển sang màu đỏ và sưng lên, một số vết cắn của nhện độc có thể nguy hiểm đến tính mạng;
- Ghẻ: Ghẻ đào và tạo đường hầm ở da gây viêm và ngứa da.
Khi nào đi khám bác sĩ
Phần lớn các trường hợp bị rệp hoặc muỗi cắn không phải đến gặp bác sĩ ngoại trừ trường hợp có các phản ứng dị ứng nghiêm trọng với vết cắn hoặc nhiễm trùng thứ phát do vết cắn. Các dấu hiệu cần quan tâm bao gồm:
- Có cảm giác khó thở;
- Số lượng vết cắn lớn;
- Sốt, sưng, nổi mề đay, mụn nước hoặc mưng mủ;
- Sử dụng các loại thuốc chống ngứa OTC không làm thuyên giảm triệu chứng.
Tóm lược
Vết cắn từ rệp và muỗi thường rất hay gặp. Mặc dù có thể gây khó chịu và gây ngứa nhưng thường khỏi trong vài ngày và hiếm gây ra các tình trạng nghiêm trọng.
Thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa để tránh sự sinh sôi phát triển của cả rệp và muỗi để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.
Xem thêm: Ong đốt - Những dấu hiệu báo nguy hiểm!
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Bệnh viện Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
