✴️ Vai trò của thực phẩm chống oxy hóa

Kiến thức cơ bản

Các loại thức ăn từ thực vật như trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt chứa nhiều thành phần có lợi cho sức khỏe con người. Nghiên cứu chứng minh rằng một số loại thực phẩm này – là một phần trong chế độ dinh dưỡng lành mạnh toàn diện – có khả năng kìm hoãn sự phát sinh của nhiều bệnh liên quan đến tuổi già. Những quan sát này đã định hướng cho việc tiếp tục nghiên cứu nhằm xác định các thành phần hoạt tính sinh học cụ thể trong thực phẩm, chẳng hạn như các chất chống oxy hóa – chất mà có thể đảm nhiệm việc cải thiện và duy trì sức khỏe.

Chất chống oxy hóa có mặt trong thực phẩm bao gồm vitamin, khoáng chất, hợp chất carotenoid, hợp chất polyphenol và các loại khác. Nhiều chất chống oxy hóa thường được nhận biết trong thực phẩm nhờ màu sắc đặc biệt của chúng. Ví dụ như màu đỏ đậm của anh đào và cà chua; màu cam của cà rốt; màu vàng của ngô, xoài và nghệ tây hay màu xanh-tím của quả việt quất, mâm xôi và nho. Các thành phần thực phẩm được biết đến nhiều nhất có tác động chống oxy hóa là vitamin A, C và E; β-carotene; selen và gần đây là hợp chất lycopene.

Hiệu quả sức khỏe

Nghiên cứu tiếp tục phát triển liên quan tới kiến thức về chất chống oxy hóa như là thành phần thực phẩm có lợi cho sức khỏe. Quá trình oxy hóa hay là quá trình mất electron, đôi khi có thể sinh ra các chất phản ứng được gọi là gốc tự do. Các gốc tự do này có thể gây mất cân bằng oxy hóa hoặc tổn thương các tế bào. Các chất chống oxy hóa có tính năng tự nhiên giúp ổn định các gốc tự do trước khi chúng có thể phản ứng và gây hại, giống như chất đệm ổn định axit để duy trì pH bình thường. Do quá trình oxy hóa là một quá trình tự nhiên trong cơ thể, nên cần có sự cân bằng với các chất chống oxy hóa để duy trì sức khỏe.

Ví dụ về các thành phần chức năng*
Nhóm/Các thành phần Nguồn* Lợi ích tiềm năng
Carotenoid
Beta-carotene cà rốt,
các loại trái cây khác nhau
trung hòa các gốc tự do có thể gây tổn hại các tế bào;
tăng cường chất chống oxy hóa tế bào
Lutein, Zeaxanthin cải xoăn,
cải rổ,
rau bina,
ngô, trứng,
cam quýt
có thể góp phần
vào việc giữ gìn thị lực khỏe mạnh
Lycopene cà chua
và các sản phẩm chế biến từ cà chua
có thể góp phần
giữ gìn sức khỏe tuyến tiền liệt
Flavonoid
Anthocyanidin quả mọng,
anh đào,
nho đỏ
tăng cường chất chống oxy hóa tế bào; có thể góp phần duy trì chức năng của não bộ
Flavanol -Catechin, Epicatechin,
Procyanidin
trà, ca cao,
chocolate,
táo,
nho
có thể góp phần
để giữ gìn sức khỏe tim mạch
Flavanone Thực phẩm cam quýt trung hòa các gốc tự do có thể gây tổn hại tế bào;
tăng cường chất chống oxy hóa tế bào
Flavonol hành tây,
táo, trà,
bông cải xanh
trung hòa các gốc tự do có thể gây tổn hại các tế bào;
tăng cường chất chống oxy hóa tế bào
Proanthocyanidin quả nam việt quất,
ca cao, táo,
dâu tây,
nho, rượu vang,
đậu phộng,
quế
có thể góp phần giữ gìn sức khỏe đường tiết niệu và tim
Isothiocyanate
Sulforaphane súp lơ,
bông cải xanh,
bắp cải Brucxen,
cải bắp, cải xoăn,
cải ngựa
có thể tăng cường thải độc các hợp chất không mong muốn
và tăng cường chất chống oxy hóa tế bào
Phenol
Axit caffeic, axit ferulic táo, lê,
trái cây họ cam quýt,
một số loại rau củ
có thể tăng cường chất chống oxy hóa tế bào;
có thể góp phần
giữ gìn thị lực khỏe và sức khỏe tim mạch
Sulfide / thiol
Diallyl sulfide, allyl methyl trisulfide tỏi, hành tây,
tỏi tây, hành lá
có thể tăng cường thải độc các
hợp chất không mong muốn;
có thể góp phần giữ gìn sức khỏe tim mạch
và chức năng miễn dịch khỏe mạnh
Dithiolthione Các loại rau họ cải-
bông cải xanh, cải bắp, cải thảo, cải rổ
góp phần giữ gìn
chức năng miễn dịch khỏe mạnh
Ngũ cốc nguyên hạt
Ngũ cốc nguyên hạt hạt ngũ cốc có thể giảm nguy cơ  mắc các bệnh
bệnh tim, mạch vành và ung thư; có thể góp  phần giảm nguy cơ bệnh tiểu đường
Bảng phỏng theo Quỹ Hội đồng Thông tin Thực phẩm Quốc tế: Hướng dẫn truyền thông về An toàn thực phẩm và Dinh dưỡng: 2004-2006. 
* Không đại diện của tất cả các nguồn

 

Ví dụ về các vitamin và khoáng chất chống oxy hóa
Vitamin Chế độ ăn tham khảo (DRI)* Tác động chống oxy hóa Nguồn
Vitamin A 300-900 µg / ngày Bảo vệ tế bào khỏi các gốc tự do Gan, các sản phẩm từ sữa, cá
Vitamin C 15-90 mg /ngày Bảo vệ tế bào khỏi các gốc tự do Ớt chuông, trái cây họ cam quýt
Vitamin E 6-15 mg /ngày Bảo vệ tế bào khỏi các gốc tự do,
giúp phục hồi chức năng miễn dịch và sửa chữa DNA
Dầu, ngũ cốc tăng cường,
hạt hướng dương, hạt hỗn hợp
Selen 20-55 µg / ngày Giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào khỏi các gốc tự do Quả hạnh Brazil, thịt, cá ngừ, các loại thực phẩm từ thực vật
Bảng phỏng theo báo cáo DRI của Ban Thực phẩm và Dinh dưỡng viện Y tế và Viện Y tế Quốc gia, Văn phòng bổ sung chế độ ăn uống,  
* DRI đã cung cấp cho phạm vi người Mỹ tuổi từ 2-70.

Điểm mấu chốt

Hầu hết nghiên cứu chỉ ra rằng các loại thực phẩm giàu chất oxy hóa được tiêu thụ trong khi ăn có những lợi ích cho sức khỏe tổng quan. Tuy nhiên, các kết quả thử nghiệm lâm sàng bổ sung chất chống oxy hóa vẫn chưa cung cấp chỉ định cuối cùng về lợi ích sức khỏe. Khuyến cáo hiện tại đưa ra bởi các tổ chức chính phủ và sức khỏe Mỹ là tiêu thụ một chế độ ăn đa dạng với ít nhất 5 phần trái cây và rau củ mỗi ngày và 6-11 khẩu phần ngũ cốc mỗi ngày, với ít nhất 3 trong số đó là ngũ cốc nguyên hạt.

 

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp

return to top