Tắc ruột ở trẻ là bệnh gì?
Tắc ruột là tình trạng các chất trong lòng ruột (đại tràng và ruột non) bị tắc nghẽn. Các chất ứ đọng trong ruột lâu ngày tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, gây bệnh, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như hoại tử ruột, thậm chí nhiều trường hợp không cấp cứu kịp thời có thể đe dọa tính mạng trẻ.
Tắc ruột là bệnh có thể xảy ra ở mọi đối tượng. Với trẻ nhỏ dưới 3 tuổi, nguyên nhân gây tắc ruột chủ yếu là do bã thức ăn, do lồng ruột, giun sán. Bên cạnh đó, tắc ruột cũng có thể do các dị vật khác gây nên như sỏi mật, khối u sùi trong lòng ruột, phân su…
Tình trạng tắc ruột ở trẻ rất khó chẩn đoán. Nếu chậm trễ, không cấp cứu kịp có thể gây biến chứng mất nước, mất điện giải, hạ huyết áp, trụy mạch sớm rất nguy hiểm.
Phân loại tắc ruột ở trẻ
Tình trạng tắc ruột ở trẻ được chia thành 2 loại chính là tắc ruột cơ năng và tắc ruột cơ học.
Tắc ruột cơ năng: Thường gặp trong các trường hợp dãy sợi mô bên trong bụng bị dính lại sau phẫu thuật, viêm túi thừa, viêm ruột, thoát vị, ung thư đại tràng…
Tắc ruột cơ học: Là tình trạng ruột bị thắt hoặc xoắn lại như dây chằng và dẫn đến tắc nghẽn. Nguyên nhân gây tắc ruột cơ học chủ yếu là do giun sán, bã thức ăn, sỏi mật, nút phân su, khối u…
Tắc ruột khiến bé đau bụng dữ dội và cần được cấp cứu ngay
Dấu hiệu trẻ bị tắc ruột
Tắc ruột không có dấu hiệu điển hình nên rất khó chẩn đoán qua các triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, trẻ bị tắc ruột thường có những biểu hiện dưới đây:
Đau bụng
Khi bị tắc ruột, trẻ sẽ xuất hiện các cơn đau bụng. Những cơn đau này có thể xảy ra đột ngột, đau dữ dội trong 2 – 3 phút rồi giảm dần. Một khoảng thời gian sau lại đau lại, với mức độ mạnh hơn.
Cơn đau có thể xuất hiện quanh vùng trên rốn, vùng chậu, bên trái hoặc bên phải bụng… sau đó lan rộng ra toàn bụng.
Nôn trớ
Nôn trớ có thể xuất hiện cùng những cơn đau bụng. Ban đầu, trẻ có thể nôn ra thức ăn, sau đó ra dịch mật và dịch tiêu hóa. Nếu trẻ nôn từ sớm và nôn nhiều là biểu hiện tắc ruột ở vị trí cao. Nếu trẻ nôn ra phân kèm chướng bụng thì đây là biểu hiện bé bị tắc ruột vị trí thấp hoặc do tắc ruột để quá muộn không xử lý.
Nôn ói khiến trẻ mệt mỏi, vận động kém, lờ đờ, mất nước.
Táo bón
Táo bón là một trong những triệu chứng lâm sàng của bệnh tắc ruột ở trẻ. Nguyên nhân là do tắc ruột gây ngưng trệ lưu thông các chất trong ruột dẫn đến khó tiêu, táo bón.
Chướng bụng
Chướng bụng thường được phát hiện qua thăm khám trên các biểu hiện lâm sàng như: bụng to, sờ vào thấy cứng, bé có thể bị ợ hơi…
Tắc ruột với biểu hiện chướng bụng, đau đớn
Nguyên nhân gây tắc ruột ở trẻ
Ở trẻ nhỏ, nguyên nhân chính gây tắc ruột là do lồng ruột và tắc nghẽn do bã thức ăn. Nguyên nhân là do ruột của trẻ thẳng và dài, có một phần trong lồng ruột trượt vào bên trong đoạn ruột ở gần dẫn đến lồng ruột và gây tắc ruột ở vị trí đó.
Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng tắc ruột như:
-
Khối u, khối polyp ở ruột.
-
Xoắn đại tràng.
-
Viêm ruột, viêm túi thừa.
-
Có tiền sử lồng ruột và tái phát sau đó.
-
Thoát vị.
Tắc ruột ở trẻ có nguy hiểm không?
Tắc ruột là bệnh lý nguy hiểm, cần được xử trí nhanh nếu không sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường, thậm chí đe dọa tính mạng của trẻ.
Đặc biệt, giai đoạn đầu của bệnh rất khó phát hiện do không có triệu chứng điển hình. Những biểu hiện như đau bụng, nôn trớ rất dễ bị nhầm lẫn với các hiện tượng khác như rối loạn tiêu hóa, táo bón, ngộ độc thức ăn thông thường…. Vì vậy, bệnh khó chẩn đoán nếu chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng. Cần phải đi siêu âm bụng mới chẩn đoán được chính xác tình trạng tắc ruột, tắc ở vị trí nào để kịp thời xử trí.
Tính nguy hiểm của bệnh tắc ruột ở trẻ còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
-
Vị trí tắc ruột là ở ruột non hay đại tràng, tắc ở ruột ca hay ruột thấp.
-
Loại tắc ruột là tắc ruột cơ năng hay tắc ruột cơ học.
-
Mức độ tắc ruột là tắc một phần hay tắc hoàn toàn.
-
Cơ chế tắc ruột là do thắt ruột lại hay do bị bít tắc.
Tắc ruột do ứ đọng thức ăn nếu không được xử trí sớm có thể dẫn đến hậu quả như trẻ biếng ăn, bỏ ăn, sụt cân. Lâu ngày, khối thức ăn tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi nảy nở gây viêm ruột, thậm chí là thủng ruột rất nguy hiểm.
Trường hợp tắc ruột gây nôn trớ nhiều có thể khiến bé bị mất nước, mất điện giải, nếu không bù nước kịp thời sẽ gây suy thận, thậm chí đe dọa tính mạng của trẻ.
Tắc ruột khiến cho đoạn ruột bên trên phần bị tổn thương căng trướng, tăng áp lực lòng ruột dẫn đến ứ trệ tĩnh mạch, giảm tưới máu tới mao mạch và gây ra các biến chứng như xung huyết, phù nề, tổn thương niêm mạc ruột, giảm hấp thụ chất dinh dưỡng.
Tắc ruột ở trẻ thường do tắc nghẽn bã thức ăn
Phương pháp điều trị tắc ruột
Tắc ruột tiềm ẩn nhiều nguy cơ nguy hiểm và cần được cấp cứu điều trị kịp thời. Các phương pháp điều trị tắc ruột ở trẻ gồm:
Truyền dịch
Truyền dịch qua đường truyền tĩnh mạch đối với các trường hợp tắc ruột do bã thức ăn, dị vật… giúp làm mềm và đẩy chúng ra khỏi ruột, chấm dứt tắc nghẽn.
Thụt tháo
Việc thụt tháo giúp lấy đi khối bã thức ăn và dị vật ra khỏi ruột một cách nhanh chóng và an toàn. Nếu thụt tháo thành công thì tình trạng tắc ruột đã được điều trị khỏi và không cần tiếp tục phương pháp điều trị nào khác.
Phẫu thuật
Nếu ruột bị thủng hoặc tháo lồng ruột không thành công thì phẫu thuật là biện pháp cuối cùng và tối ưu nhất cho những trường hợp này. Bác sĩ sẽ tháo gỡ đoạn ruột bị tắc, bị thắt để giải quyết triệt để tình trạng tắc ruột.
Biện pháp phòng ngừa nguy cơ bị tắc ruột
Tắc ruột là trường hợp cấp cứu nguy hiểm, không xử trí sớm có thể đe dọa đến tính mạng của trẻ. Vì vậy, ba mẹ cần biết cách phòng ngừa bệnh ngay từ sớm để ngăn ngừa những biến chứng xấu có thể xảy ra.
Cho bé ăn nhiều chất xơ để hạn chế bị tắc ruột
Dưới đây là những biện pháp giúp ngăn ngừa tắc ruột hiệu quả ba mẹ có thể áp dụng:
-
Chế biến thức ăn cho trẻ nên nấu mềm, dễ ăn.
-
Đồ ăn của bé nên chọn những thực phẩm dễ tiêu hóa.
-
Cho bé ăn nhiều chất xơ, các loại rau có độ nhớt như rau mồng tơi, rau đay.
-
Nên chia nhỏ bữa ăn cho trẻ. Không nên cho bé ăn quá no trong một bữa.
-
Hạn chế đồ ăn khó tiêu như đồ chiên rán, thức ăn nhiều dầu mỡ.
-
Tạo cho trẻ thói quen ăn chậm, nhai kỹ trong bữa ăn.
-
Cho bé uống nhiều nước mỗi ngày.
-
Hạn chế ăn những thực phẩm có vị chát, chứa nhiều nhựa như hồng xiêm, quả hồng… nhất là khi trẻ đói.
-
Khám sức khỏe định kỳ thường xuyên cho trẻ.
-
Khi con có biểu hiện bất thường ba mẹ không được chủ quan mà hãy cho con đi khám để được chẩn đoán chính xác các vấn đề sức khỏe đang gặp phải.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
