Trẻ nhỏ là đối tượng rất dễ mắc phải các vấn đề về tiêu hóa. Trẻ bị rối loạn tiêu hóa thường có các biểu hiện như tiêu chảy, táo bón, khó tiêu… Tình trạng này ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ nên cần được điều trị sớm.
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ là bệnh gì?
Rối loạn tiêu hóa là tình trạng cơ vòng trong hệ tiêu hóa bị co thắt một cách bất thường, gây đau bụng và có những thay đổi trong vấn đề tiêu hóa thức ăn.
Tình trạng rối loạn tiêu hóa tuy không gây nguy hại đến đến sức khỏe và tính mạng nhưng lại ảnh hưởng không tốt tới sự phát triển của trẻ. Rối loạn tiêu hóa kéo dài có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, chậm lớn… do giai đoạn nhỏ tuổi, bé cần nguồn dinh dưỡng đáng kể để lớn lên.
Bên cạnh đó, nếu ngày bé trẻ bị rối loạn tiêu hóa kéo dài có thể diễn tiến thành mãn tính và bé sẽ thường xuyên gặp phải tình trạng này sau khi lớn lên.
6 triệu chứng trẻ bị rối loạn tiêu hóa
Trẻ bị rối loạn tiêu hóa thường có những triệu chứng phổ biến dưới đây:
Nôn trớ
Nôn là hiện tượng phản ứng đẩy các chất trong dạ dày qua miệng nhờ các tác động gắng sức của cơ thể tạo ra. Trớ là hiện tượng thường xảy ra khi ăn no, sữa bị trào ra khỏi miệng khi rướn người hoặc thay đổi tư thế đột ngột. Hầu hết trẻ nhỏ đều gặp phải tình trạng nôn trớ trong giai đoạn mấy tháng đầu đời. Đây là hiện tượng sinh lý không có gì phải lo lắng.
Nôn trớ là một biểu hiện của trẻ bị rối loạn tiêu hóa
Tuy nhiên, nếu trẻ lớn hơn nhưng vẫn bị nôn trớ thì có thể đây là hiện tượng bệnh lý. Sau 1 tuổi, bé vẫn thường xuyên bị nôn trớ, chậm tăng cân, sợ ăn… thì khả năng cao con bị rối loạn tiêu hóa hay mắc phải các bệnh lý về tiêu hóa, ba mẹ cần cho bé đi khám để biết chính xác tình trạng sức khỏe của con.
Tiêu chảy
Tiêu chảy là tình trạng trẻ đi phân lỏng nhiều hơn 3 lần/ngày. Đây là bệnh lý rất thường gặp ở trẻ, thường là do nhiễm virus gây bệnh đường ruột hoặc nhiễm khuẩn, nhiễm ký sinh trùng hoặc ăn phải thức ăn ôi thiu, kém chất lượng…
Tiêu chảy là một biểu hiện cho thấy trẻ bị rối loạn tiêu hóa. Nếu kéo dài có thể dẫn đến mất nước, mất điện giải, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không bù nước, bù điện giải kịp thời.
Táo bón
Một triệu chứng nữa khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa đó là táo bón. Đây là tình trạng trẻ không đi ngoài thường xuyên, 2 – 3 ngày mới đi một lần. Tính chất phân là khô rắn, cứng, to, đóng khuôn… Bé bị đau bụng và gặp khó khăn khi đi đại tiện, đại tiện đau, muốn đi nhưng không được… Hậu quả của táo bón là khiến trẻ biếng ăn, sợ ăn, đau bụng, chậm lớn.
Nguyên nhân khiến bé bị táo bón có thể là do bé ăn phải thực phẩm khó tiêu như đồ chiên rán nhiều dầu mỡ, thức ăn cứng, thức ăn quá giàu đạm, trẻ ăn ít chất xơ, uống ít nước, không ăn trái cây… Ngoài ra, yếu tố tâm lý căng thẳng cũng có thể khiến bé bị táo bón.
Bên cạnh đó, trẻ sinh non, suy giáp, bị nứt hậu môn, trẻ bị phình đại tràng bẩm sinh, dùng thuốc kháng sinh nhiều… cũng dễ gặp phải tình trạng táo bón hơn những em bé khác.
Ợ hơi chán ăn
Khi bị rối loạn tiêu hóa, trẻ có thể xuất hiện các triệu chứng như đầy bụng, trướng hơi. Biểu hiện là bụng thường xuyên căng to và bé ợ hơi liên tục. Do bị đầy hơi nên bé thường xuyên đánh hơi và đôi khi còn bị hôi miệng.
Tình trạng rối loạn tiêu hóa này khiến trẻ kém ăn, lười ăn do hệ tiêu hóa tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng kém.
Khi bị rối loạn tiêu hóa trẻ thường chán ăn
Đi ngoài phân nát
Đây là một triệu chứng rất điển hình khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa. Nguyên nhân là do hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề nên thức ăn sẽ không được tiêu hóa tốt, dẫn đến đi ngoài phân nát
Đi ngoài phân sống
Hệ tiêu hóa của trẻ mất cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại, cụ thể là lượng vi khuẩn có hại tăng cao khiến cho quá trình tiêu hóa thức ăn, hấp thu dinh dưỡng và đào thải cặn bã bị rối loạn. Kết quả khiến trẻ đi ngoài phân sống do thức ăn không được tiêu hóa tốt.
Tình trạng đi ngoài phân sống rất dễ nhận biết, phân lỏng, có chất nhầy. Nếu phân có lẫn máu thì nên cho bé đi khám ngay.
Đau bụng
Rối loạn tiêu hóa khiến bé bị đau bụng. Với trẻ lớn, bé có thể biết nói cho ba mẹ biết tình trạng sức khỏe của mình. Với những trẻ nhỏ hơn, con chưa biết nói thì ba mẹ có thể quan sát những biểu hiện cho thấy bé đang bị đau bụng như: trẻ khóc nhiều, chướng bụng, mặt đỏ, chân co lên bụng, tay nắm chặt…
Chậm tăng cân
Chậm tăng cân cũng là một biểu hiện khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa. Khi hệ tiêu hóa không khỏe mạnh, khả năng tiêu hóa thức ăn và hấp thu dinh dưỡng giảm sút khiến bé không nhận đủ nguồn dưỡng chất cần thiết để phát triển, dẫn đến tình trạng chậm tăng cân.
Ngoài việc theo dõi cân nặng của trẻ, bố mẹ cũng nên quan sát phân, nước tiểu, thói quen ăn uống của bé để phát hiện bất thường từ sớm.
Nguyên nhân khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ có thể do những nguyên nhân dưới đây gây nên:
Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện
Trẻ nhỏ, hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện nên con có thể gặp vấn đề nếu như cơ thể dung nạp những loại thức ăn lạ, kém chất lượng, những thực phẩm khó tiêu… Ngoài ra, hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu rất dễ bị vi khuẩn, virus trong thức ăn tấn công gây bệnh.
Sử dụng kháng sinh
Trẻ nhỏ sử dụng kháng sinh trong thời gian dài có thể khiến bé gặp phải các vấn đề về tiêu hóa. Nguyên nhân là do kháng sinh giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh nhưng nó cũng tiêu diệt cả những vi khuẩn có lợi, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột và dẫn đến rối loạn tiêu hóa do không còn đủ lợi khuẩn bảo vệ đường ruột.
Sử dụng kháng sinh thường xuyên có thể khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa
Thức ăn không đảm bảo
Ngộ độc thức ăn có thể khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa. Nguyên nhân gây ngộ độc thức ăn là do trẻ ăn phải thực phẩm ôi thiu, không đảm bảo vệ sinh, ăn đồ tươi sống, nấu chưa chín hoặc do chế biến thực phẩm bằng nguồn nước nhiễm khuẩn.
Khi bị ngộ độc thức ăn, trẻ có thể bị đau bụng, tiêu chảy, nôn. Nhiều trường hợp có thể bị tiêu chảy và táo bón xen kẽ. Nặng hơn, bé có thể bị sốt, phân lẫn máu.
Môi trường sống không sạch sẽ
Môi trường sống của bé thường xuyên bị ô nhiễm, khói bụi, nguồn nước ô nhiễm… cũng có thể khiến vi khuẩn từ môi trường xâm nhập vào hệ tiêu hóa của bé và gây rối loạn.
Biến chứng của bệnh khác
Một số bệnh lý về đường tiêu hóa như viêm dạ dày, viêm đại tràng, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm ruột… đều có thể gây ra các triệu chứng của rối loạn tiêu hóa. Vì thế, cần điều trị triệt để những bệnh lý nêu trên để ngăn ngừa tình trạng rối loạn tiêu hóa ở trẻ.
Loạn khuẩn đường ruột
Hệ tiêu hóa bình thường của trẻ luôn đảm bảo cân bằng giữa lợi khuẩn và vi khuẩn có hại. Lợi khuẩn có vai trò duy trì sự hoạt động bình thường và bảo vệ sức khỏe của hệ tiêu hóa, giúp đường ruột hoạt động tốt hơn. Nếu có sự mất cân bằng giữa hệ vi sinh đường ruột, hại khuẩn nhiều hơn lợi khuẩn thì trẻ sẽ rất dễ bị rối loạn tiêu hóa với các biểu hiện tiêu chảy, phân kèm nhầy…
Điều trị rối loạn tiêu hóa ở trẻ
Rối loạn tiêu hóa gây nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe, sinh hoạt thường ngày và sự phát triển của trẻ. Vì vậy, cần điều trị càng sớm càng tốt các biểu hiện của bệnh để giúp hệ tiêu hóa của bé luôn khỏe mạnh. Ba mẹ hãy áp dụng những biện pháp dưới đây:
Đảm bảo vệ sinh thực phẩm
Vấn đề vệ sinh thực phẩm luôn phải được đặt lên hàng đầu trong chế độ ăn uống của trẻ nhỏ. Ba mẹ cần lựa chọn thực phẩm tươi sống, đảm bảo vệ sinh, không chứa hóa chất bảo vệ thực vật và rửa sạch sẽ trước khi chế biến đồ ăn cho trẻ.
Thức ăn của trẻ cần đảm bảo tươi ngon, sạch sẽ
Bên cạnh đó, ba mẹ cần sử dụng nguồn nước sạch để chế biến thức ăn cho con. Đồ ăn của trẻ cần được nấu kỹ, cho bé ăn chín uống sôi, không cho con ăn đồ sống, tái, thức ăn để lâu ngày…
Cho bé ăn thức ăn mềm, dễ tiêu hóa
Hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt nên ba mẹ hãy chế biến thức ăn mềm hơn so với người lớn để dễ tiêu hóa. Những món ăn như cháo, súp, thịt hầm… sẽ rất tốt cho đường ruột của bé, vừa dễ tiêu lại dễ hấp thu dinh dưỡng.
Chia nhỏ bữa ăn
Vì hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện nên chúng khó để tiêu hóa hết một lượng thức ăn lớn. Vì vậy, hãy chia nhỏ bữa ăn của trẻ. Ngoài 3 bữa chính, nên cho bé ăn thêm các bữa phụ bằng hoa quả, sữa, sữa chua… để tăng cường dinh dưỡng cho trẻ phát triển và tránh gây áp lực lớn lên hệ tiêu hóa nếu chỉ ăn thật nhiều vào 3 bữa chính.
Tăng cường thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa
Trong chế độ ăn hằng ngày, ba mẹ nên bổ sung những thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa của bé như sữa chua, rau xanh, trái cây, các loại men vi sinh… Bổ sung đầy đủ những thực phẩm này giúp hệ tiêu hóa của bé khỏe mạnh hơn, làm việc trơn tru hơn.
Rèn luyện thể chất
Ngoài những lưu ý trong ăn uống, ba mẹ cũng nên cho bé vận động và rèn luyện thể chất để nâng cao sức khỏe và tăng cường đề kháng. Vận động giúp trẻ khỏe khoắn và cũng giúp trẻ ăn ngon miệng hơn.
Sử dụng mẹo dân gian
Có một số mẹo dân gian giúp cải thiện tình trạng rối loạn tiêu hóa ba mẹ có thể áp dụng cho bé.
Dùng hồng xiêm xanh
Hồng xiêm xanh có vị chát, có khả năng chữa tiêu chảy hiệu quả. Ba mẹ chỉ cần lấy quả hồng xiêm xanh, thái lát mỏng đem phơi khô hoặc sao vàng. Mỗi lần sử dụng thì lấy khoảng 10 lát hồng xiêm sắc với nước rồi cho bé uống ngày 2 lần sẽ cải thiện đáng kể tình trạng tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa.
Sử dụng cà rốt
Cháo cà rốt là món ăn cung cấp nhiều dưỡng chất cho bé mà nó còn có công dụng trị rối loạn tiêu hóa được nhiều ba mẹ áp dụng cho con. Món này chế biến khá đơn giả. Mẹ chỉ cần chuẩn bị 1 củ cà rốt, một nắm gạo tẻ, 5 quả ô mai.
Cháo cà rốt có thể giúp bé cải thiện triệu chứng rối loạn tiêu hóa
Cà rốt và ô mai mẹ rửa sạch, thái nhỏ, gạo đem rang vàng. Sau đó, cho tất cả nguyên liệu vào nấu cùng 200nl nước. Nấu cho đến khi chín nhừ thì lấy cho bé ăn. Một ngày ăn 2 lần, khoảng 2 – 3 ngày thì tình trạng rối loạn tiêu hóa sẽ thuyên giảm đáng kể.
Nước gừng
Sử dụng gừng tươi cũng là một mẹo dân gian chữa tiêu chảy và rối loạn tiêu hóa ở trẻ hiệu quả. Mẹ chỉ cần lấy một nhánh gừng tươi, rửa sạch, thái lát mỏng sau đó cho thêm một ít chè khô vào đun chung với nước. Đun sôi một lúc cho hai nguyên liệu ngấm đều thì tắt bếp rồi chắt nước để nguội cho bé uống.
Mỗi ngày uống 3 lần nước gừng sẽ giúp cải thiện tình trạng bệnh đáng kể.
Uống nước lá ổi
Ba mẹ có thể lấy một ít lá ổi rồi sắc lấy nước cho bé uống hằng ngày sẽ cải thiện được rõ rệt tình trạng tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
