Gan chịu trách nhiệm chuyển hóa và loại bỏ tất cả các chất lạ có trong máu thông qua đường ruột. arbohydrate, protein, chất béo, dinh dưỡng thực vật và các chất cặn bã từ chế độ ăn uống là một trong những hợp chất khác nhau được gan xử lý và tiêu thụ hàng ngày. Tuy nhiên một số loại thuốc mà chúng ta uống là thách thức đặc biệt với gan trong việc tiêu hóa vì chúng có nguồn gốc từ các phân tử tổng hợp ít được tìm thấy như trong các loại thực phẩm bình thường. Thuốc giảm đau là một trong những dược phẩm được sử dụng rộng rãi nhất và nhiều loại trong số này có thể gây tổn thương gan, dẫn tới tình trạng men gan tăng.
Thuốc giảm đau là một trong những dược phẩm được sử dụng rộng rãi nhất và nhiều loại trong số này có thể gây tổn thương gan, dẫn tới tình trạng men gan tăng
1. Cơ chế
Tế bào gan là các nhà máy xử lý sinh học, mỗi tế bào có chứa các mảng enzyme xúc tác các phản ứng hóa học cần thiết cho chức năng của các cơ quan. Bất cứ khi nào gan bị hư hỏng – do nhiễm khuẩn, độc tố, thuốc men, bệnh tự miễn dịch và ung thư – màng tế bào của nó bị phá vỡ và các enzyme này sẽ được tiết ra trong máu. Xét nghiệm máu cho nồng độ men gan là một trong những chỉ số nhạy cảm nhất của tổn thương tế bào gan.
2. Thuốc chống viêm không steroids (NSAIDs)
Các loại thuốc chống viêm không steroids cả kê đơn và không kê đơn đều được sử dụng rộng rãi, chẳng hạn như aspirin, ibuprofen, naproxen, celecoxib được sử dụng để điều trị viêm khớp, đau đầu, sốt, chấn thương cấp tính và một loạt các điều kiện viêm khác. Một tháng 11 năm 2003 xem xét trong tạp chí Anh “QJM” báo cáo rằng tất cả các NSAID có thể gây tổn thương gan, men gan cao và thậm chí suy gan. Với hầu hết các NSAIDs, tổn thương gan có thể xảy ra ngay cả khi chỉ dùng ở liều lượng khuyến cáo.
Tuy nhiên, khả năng dùng aspirin để gây tổn thương gan có liên quan trực tiếp đến liều lượng của nó, liều rất thấp ít có khả năng gây tăng men gan.
Để tránh các tác dụng phụ không mong muốn từ thuốc giảm đau, hãy uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ và hỏi ý kiến tư vấn ngay khi phát hiện có vấn đề
3. Acetaminophen
Acetaminophen, cũng được biết đến như Tylenol, là một chất có hại cho gan, ảnh hưởng đến khả năng trao đổi chất của gan cho dù ở bất cứ liều lượng nào. Rượu và aspirin cũng là chất độc gan nội tại. Gan thường là khả năng xử lý các chất này khi tiêu thụ ở mức vừa phải, tuy nhiên nếu uống quá nhiều trong thời gian kéo dài có thể gây men gan tăng cao mãn tính và liều lượng lớn sẽ dẫn tới suy gan cấp tính.
4. Cân nhắc
Gây độc cho gan – thường được biểu hiện bằng tăng men gan – là một trong những tác dụng phụ của thuốc giảm đau. Nguy cơ bị tổn thương gan do ảnh hưởng của thuốc giảm đau tăng khi dùng thuốc trong thời gian dài, dùng nhiều loại thuốc giảm đau khác nhau, uống rượu hay có một tình trạng y tế – chẳng hạn như viêm gan mãn tính hoặc bệnh gan nhiễm mỡ – làm gia tăng áp lực cho gan. Hãy uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ và hỏi ý kiến tư vấn ngay khi phát hiện có vấn đề.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
