Tác giả: Phan Vương Khắc Thái1, Nguyễn Văn Bắc2, Vũ Văn Nam2, Lê Ngọc Hùng2,
Nguyễn Ngọc Huấn2, Cao Hùng Phú2, Nguyễn Hữu Tùng2 và cs
1 Bệnh viện Nguyễn Tri Phương TPHCM
2 Bệnh viện Tâm Trí Sài Gòn
TÓM TẮT
Mở đầu
Trong khi các triệu chứng COVID-19 là cấp tính và đa số bệnh nhân hồi phục hoàn toàn, một tỷ lệ đáng kể các bệnh nhân sau COVID-19 vẫn còn các triệu chứng kéo dài ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nghiên cứu này trình bày và phân tích các trường hợp hậu COVID-19 đến khám tại phòng khám bệnh viện từ tháng 10/2021 đến tháng 3/2022.
Phương pháp
Hồi cứu mô tả cắt ngang. Các bệnh nhân thỏa điều kiện được đưa vào nghiên cứu. Các yếu tố về dịch tể học, lâm sàng và cận lâm sàng cũng sẽ được mô tả và phân tích. Đối với điểm số Xq ngực, bệnh nhân được chia làm hai nhóm, nhóm 1 (0 điểm) và nhóm 2 (≥ 1 điểm) dựa trên sự bình thường hay bất thường trên xq. Một vài yếu tố như tuổi, giới, chỉ số BMI, các bệnh đồng mắc, điều trị oxy trong giai đoạn cấp, và chỉ số CRP sẽ được so sánh giữa hai nhóm.
Kết quả
Từ tháng 10/2021 đến tháng 3/2022 trong số 237 bệnh nhân đến khám, có 163 ca thỏa điều kiện đưa vào nghiên cứu. Tuổi trung bình (nhỏ nhất- lớn nhất) là 40 (17-76) và 89 (54,6%) là nữ. 74,8% (122/163) bệnh nhân có triệu chứng mệt, 55,2% (90/163) khó thở, 49,7% (81/163) đau ngực, 47,2% (77/163) ho khan và 43,6% (71/163) rối loạn tập trung. Tổng cộng 163 Xq ngực được đánh giá và cho điểm bao gồm 148 (90,8%) với điểm 0 (nhóm 1) và 15 (9,2%) điểm ≥ 1 (nhóm 2). Tuổi cao và giá trị CRP cao là hai yếu tố liên quan đến nhóm 2 so sánh với nhóm 1 với trị số p lần lượt là 0,0065 và 0,01.
Kết luận
Một tỷ lệ đáng kể các triệu chứng xuất hiện ở bệnh nhân hậu COVID-19. Điều trị, theo dõi và xử trí sớm các di chứng nặng là cần thiết ở những bệnh nhân này.
KẾT LUẬN
Một tỷ lệ đáng kể các triệu chứng xuất hiện ở bệnh nhân hậu COVID-19 trong đó các triệu chứng thường gặp nhất là mệt, khó thở, đau ngực, ho và rối loạn tập trung. Tổn thương còn trên xq ngực nghĩ do hậu COVID-19 chiếm tỷ lệ 9,2%. Tuổi lớn và giá trị CRP cao là hai yếu tố liên quan với còn tổn thương trên xq ngực sau COVID-19. Mặc dù còn nhiều hạn chế đề tài cũng cho chúng ta một cái nhìn tổng thể về bệnh nhân hậu COVID-19 đến khám tại bệnh viện Tâm Trí Sài Gòn trong thời gian nghiên cứu này từ đó chúng ta sẽ có một chương trình điều trị, theo dõi và xử trí sớm những di chứng nặng ở các bệnh nhân hậu COVID-19.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Zhu N, Zhang D, Wang W, et al. A novel coronavirus from patients with pneumonia in China, 2019. N Engl J Med 2020;382:727-33.
2.WHO Director-General’s opening remarks at the media briefing on COVID-19.
https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-COVID-19%2D%2D-11-march-2020 (Accessed August 2021).
3.WHO. Weekly epidemiological update on COVID-19-12 April 2022.
https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update-on-covid-19---12-april-2022.
4.Quang Van Nguyen, Dung Anh Cao, Son Hong Nghiem. Spred of COVID-19 and policy responses in Vietnam: an overview. International Journal of Infectious Diseases 103 (2021) 157-161.
5.Wang X, Xu H, Jiang H, Wang L, Lu C, Wei X, Liu J, Xu S (2020). Clinical features and outcomes of discharged coronavirus disease 2019 patients: a prospective cohort study. QJM Mon J Assoc Physicians 113:657-665.
6.CDC. Evaluating and Caring for Patients with Post-COVID Conditions: Interim Guidance 2021.
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/clinical-care/post-covid-index.html.
7.WHO. WHO releases first Official Long COVID Definition. https://www.verywellhealth.com/who-long-covid-definition-5207010.
8.Becker RC (2021). COVID-19 and its sequelae: a platform for optimal patient care, discovery, and training. J Thromb Thrombolysis 51(3): 587-594.
9.Sandra Lopez-Leon, Talia Wegman-Ostrosky, Carol Perelman, Rosalinda Sepulveda, Paulina A. Rebolledo, Angelica Cuapio & Sonia Villapol. More than 50 long- term effects of COVID-119: a systematic review and meta-analysis. Scientific Reports (2021) 11: 16144. https://doi.org/10.1038/s41598-021-95565-8.
10. Zarir F Udwadia, Parvaiz A Koul, Luca Richeldi. Post COVID lung fibrosis: The tsunami that will follow the earthquake. Lung India 2021 Mar, 38 (Supplement): S41-S47.
11. M. Fogante , E. Cavagna , G. Rinaldi. COVID-19 follow-up: Chest X-ray findings with clinical and radiological relationship three months after recovery . Radiography 28 (2022) 531-536.
12. Huang C, Huang L, Wang Y, Li X, Ren L, Gu X, Kang L, Guo L, Liu M, Zhou X, Luo J, Huang Z, Tu S, Zhao Y, Chen L, Xu D, Li Y, Li C, Peng L, Li Y, Xie W, Cui D, Shang L, Fan G, Xu J, Wang G, Wang Y, Zhong J, Wang C, Wang J, Zhang D, Cao B. 6-month consequences of COVID-19 in patients discharged from hospital: a cohort study. Lancet. 2021 Jan 16;397(10270):220-232.
13. Halpin S, O'Connor R, Sivan M. Long COVID and chronic COVID syndromes. J Med Virol. 2021 Mar;93(3):1242-1243.
14. Salamanna F, Veronesi F, Martini L, Landini MP, Fini M (2021) Post COVID-19 syndrome: the persistent symptoms at the post-viral stage of the disease. A Systematic Review of the Current Data. Front Med (Lausanne) 4(8):653516.
15. Mahmud R, Rahman M, Rassel MA, Monayem FB, Sayeed SJB, Islam MS, Islam MM (2021) Post COVID syndrome among symptomatic COVID-19 patients: a prospective study in a Tertiary Care Center in Bangladesh. PLoS One 16(4):e0249644.
16. Carfì A, Bernabei R, Landi F (2020). Persistent symptoms in patients after acute COVID-19. JAMA. 324(6):603–660 pmid:32644129.
17. Moldofsky H, Patcai J (2011). Chronic widespread musculoskeletal pain, fatigue, depression and disordered sleep in chronic post-SARS syndrome: a case-controlled study. BMC Neurol 11:1–7 Pmid: 21208452.
18. Wu X, Liu X, Zhou Y, et al. 3-month, 6-month, 9-month, and 12-month respiratory outcomes in patients following COVID-19-related hospitalisation: a prospective study. Lancet Respir Med 2021; 9: 747–754.
19. Bellan M, Soddu D, Balbo PE, et al. Respiratory and psychophysical sequelae among patients with COVID-19 four months after hospital discharge. JAMA Netw Open 2021; 4: e2036142.
20. Augustin M, Schommers P, Stecher M, et al. Post-COVID syndrome in non-hospitalised patients with COVID-19: a longitudinal prospective cohort study. Lancet Reg Health Eur 2021; 6: 100122.
21. Jacobs LG, Gourna Paleoudis E, Lesky-Di Bari D, et al. Persistence of symptoms and quality of life at 35 days after hospitalization for COVID-19 infection. PLoS One 2020; 15: e0243882.
22. Ghosn J, Piroth L, Epaulard O, et al. Persistent COVID-19 symptoms are highly prevalent 6 months after hospitalization: results from a large prospective cohort. Clin Microbiol Infect 2021; 27: 1041.e1–1041.e4.
23. Debeaumont D, Boujibar F, Ferrand-Devouge E, et al. Cardiopulmonary exercise testing to assess persistent symptoms at 6 months in people with COVID-19 who survived hospitalization: a pilot study. Phys Ther 2021; 101: pzab099.
24. Mohr A, Dannerbeck L, Lange TJ, et al. Cardiopulmonary exercise pattern in patients with persistent dyspnoea after recovery from COVID-19. Multidiscip Respir Med 2021; 16: 732.
25. Boulding R, Stacey R, Niven R, et al. Dysfunctional breathing: a review of the literature and proposal for classification. Eur Respir Rev 2016; 25: 287–294.
26. Chenivesse C, Similowski T, Bautin N, et al. Severely impaired health-related quality of life in chronic hyperventilation patients: exploratory data. Respir Med 2014; 108: 517–523
27. Howell JB. The hyperventilation syndrome: a syndrome under threat? Thorax 1997; 52: Suppl. 3, S30–S34.
28. Baig AM, Khaleeq A, Ali U, et al. Evidence of the COVID-19 virus targeting the CNS: tissue distribution, host– virus interaction, and proposed neurotropic mechanisms. ACS Chem Neurosci 2020; 11: 995–998.
29. Jones M, Harvey A, Marston L, et al. Breathing exercises for dysfunctional breathing/hyperventilation syndrome in adults. Cochrane Database Syst Rev 2013; 5: CD009041.
30. A. Pavli, M. Theodoridou and H. Maltezou, “Post-COVID syndrome: Incidence, clinical spectrum, and challenges for primary healthcare professionals,” Vols. S0188-4409, no. 21, 2021.
31. V. Puntmann, M. Careri, I. Wieters, M. Fahim, C. Arendt, J. Hoffmann, A. Shchendrygina, F. Escher, M. Vasa-Nicotera, A. Zeiher, M. Vehreschild and E. Nagel, “Outcomes of Cardiovascular Magnetic Resonance Imaging in Patients Recently Recovered From Coronavirus Disease 2019 (COVID -19),” JAMA Cardiology, vol. 1:5, no. 11, pp. 1265-1273, 2020.
31. Knight DS, Kotecha T, Razvi Y, et al. COVID-19: myocardial injury in survivors. Circulation 2020; 142: 1120–1122.
32. Zhao Y-M, Shang Y-M, Song W-B, et al. Follow-up study of the pulmonary function and related physiological characteristics of COVID-19 survivors three months after recovery. EClinicalMedicine 2020; 25: 100463.
33. Shah AS, Wong AW, Hague CJ, et al. A prospective study of 12-week respiratory outcomes in COVID-19-related hospitalisations. Thorax 2021; 76: 402–404
34. Song W-J, Hui CKM, Hull JH, et al. Confronting COVID-19-associated cough and the post-COVID syndrome: role of viral neurotropism, neuroinflammation, and neuroimmune responses. Lancet Respir Med 2021; 9: 533–544.
35. Fernández-de-Las-Peñas C, Guijarro C, Plaza-Canteli S, et al. Prevalence of post-COVID-19 cough one year after SARS-CoV-2 infection: a multicenter study. Lung 2021; 199: 249–253.
36. Van den Borst B, Peters JB, Brink M, et al. Comprehensive health assessment three months after recovery from acute COVID-19. Clin Infect Dis 2020; 73: e1089–e1098.
37. Woo MS, Malsy J, Pöttgen J, et al. Frequent neurocognitive deficits after recovery from mild COVID-19. Brain Commun 2020; 2: fcaa205.
38. Almeria M, Cejudo JC, Sotoca J, et al. Cognitive profile following COVID-19 infection: clinical predictors leading to neuropsychological impairment. Brain Behav Immun Health 2020; 9: 100163.
39. Soldati AB, Almeida C, Lima M, et al. Telephone Screening of Cognitive Status (TICS) in severe COVID-19 patients: utility in the era of social isolation. eNeurologicalSci 2021; 22: 100322.
40. Zhou J, Liu C, Sun Y, et al. Cognitive disorders associated with hospitalization of COVID-19: results from an observational cohort study. Brain Behav Immun 2021; 91: 383–392.
41. Metlay JP, Waterer GW, Long AC, Brozek J, Crothers K, Cooley L, et al. Diagnosis and treatment of adults with community-acquired pneumonia. An official clinical practice guideline of the American Thoracic Society and Infectious Disease Society of America. Am J Respir Crit Care Med 2019,200:e45-67.
42. Rubin GD, Ryerson CJ, Haramati LB, et al. The role of chest imaging in patient management during the COVID-19 pandemic: a multinational consensus statement from the Fleischner Society. Radiology 2020; 296: 172–180.
43. Del Sole F, Farcomeni A, Loffredo L, Carnevale R, Menichelli D, Vicario T, et al. Features of severe COVID-19: a systematic review and meta-analysis. Eur J Clin Invest 2020 Aug 9:e13378. https://doi.org/10.1111/eci.13378.
44. Belli S, Balbi B, Prince I, Cattaneo D, Masocco F, Zaccaria S, et al. Low physical functioning and impaired performance of activities of daily life in COVID-19 patients who survived the hospitalisation. Eur Respir J 2020 Aug 6:2002096.
https://doi.org/10.1183/13993003.02096-2020.
45. Mandal S, Barnett J, Brill SE, et al.(2020) 'Long-COVID': a cross-sectional study of persisting symptoms, biomarker and imaging abnormalities following hospitalisation for COVID-19. Thorax. Nov: thoraxjnl-2020-215818. Published online 2020 Nov 10. doi: https://doi.org/10.1136/thoraxjnl-2020-215818
46. Mohammed Ali Gameil, Rehab Elsayed Marzouk, Ahmed Hassan Elsebaie, Salah Eldeen Rozaik. Long-term clinical and biochemical residue after COVID-19 recovery. Egyptian Liver Journal (2021) 11:74.
47. Furman D, Campisi J, Verdin E, et al. . Chronic inflammation in the etiology of disease across the life span. Nat Med. 2019;25(12):1822–1832.
48. Tang D, Kang R, Coyne CB, et al. . PAMPs and DAMPs: signals that spur autophagy and immunity. Immunol Rev. 2012;249(1):158–175.
49. Shenoy S. Coronavirus (covid-19) sepsis: revisiting mitochondrial dysfunction in pathogenesis, aging, inflammation, and mortality. Inflamm Res. 2020;69(11):1077–1085.
50. Cicco S, Cicco G, Racanelli V, et al. . Neutrophil Extracellular Traps (NETs) and Damage-Associated Molecular Patterns (DAMPs): two potential targets for COVID-19 treatment. Mediators Inflamm. 2020;2020:7527953.
