ĐẠI CƯƠNG
Siêu âm màng phổi (SÂMP) là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh nhằm mục đích phát hiện và đánh giá tính chất dịch màng phổi, ước lượng số lượng dịch, đánh giá tổn thương dạng khối hay nốt thuộc màng phổi.
Siêu âm cũng được dùng để chẩn đoán sớm tràn khí màng phổi trong khi chưa chụp được X quang phổi.
CHỈ ĐỊNH
Tràn dịch màng phổi (TDMP), đặc biệt trong trường hợp nghi ngờ tràn máu, tràn mủ màng phổi do bệnh lý hoặc sau thủ thuật có nguy cơ.
Theo dõi tai biến và tiến triển của tràn khí màng phổi (TKMP).
CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Không có chống chỉ định.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
Bác sĩ.
Phương tiện
Máy siêu âm 2D có đầu dò 3.5 MHz và gel dẫn âm.
Người bệnh
Tư thế và bộc lộ vùng định siêu âm.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Kiểm tra hồ sơ
Xem tiền sử, bệnh sử, các thủ thuật xâm lấn đã được làm cho người bệnh để có định hướng trước về bên định siêu âm và nguyên nhân gây bệnh.
Kiểm tra người bệnh
Thực hiện kỹ thuật
Đặt đầu dò SÂMP và di chuyển dọc theo khoang liên sườn từ trên đỉnh phổi xuống dưới vòm hoành.
Khi nghi ngờ có tổn thương thì quan sát sự thay đổi trong các thì của hô hấp và so sánh với bên đối diện.
Nhận định trong trường hợp TDMP:
TDMP điển hình khi siêu âm là hình ảnh khoảng trống âm đồng nhất nằm giữa lá thành và lá tạng.
Mức độ của cản âm
Tùy theo nguyên nhân TDMP mà khi SÂMP có thể thấy các hình ảnh sau đơn lẻ hoặc kết hợp với nhau.
Trốngâm.
Hỗn hợp âm nhưng không có vách hóa.
Hỗn hợp âm có vách hóa.
Tăng âm đồng nhất.
Ước lượng mức độ TDMP trên siêu âm khi dùng đầu dò 3,5 MHz:
TDMP số lượng rất ít: khoảng trống âm chỉ khu trú ở góc sườn hoành.
TDMP số lượng ít: khoảng trống âm ở góc sườn hoành nhưng nằm trong tầm quét của đầu dò siêu âm
TDMP số lượng vừa: khoảng trống âm lớn hơn 1 tầm nhưng chưa vượt quá 2 tầm quét của đầu dò siêu âm.
TDMP số lượng nhiều: khoảng trống âm vượt quá 2 tầm quét của đầu dò siêu âm.
Nhận định trong trường hợp TKMP
Các dấu hiệu gợi ý TKMP gồm:
Không thấy hình ảnh phổi trượt.
Không thấy hình ảnh đuôi sao chổi.
Đường màng phổi rộng ra.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bộ Y tế “Hướng dẫn quy trình kĩ thuật bệnh viện tập 1”. Nhà Xuất bản Y học (1999).
Nguyễn Quốc Anh, Ngô Quý Châu “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh nội khoa”. Nhà xuất bản Y học (2011).
Alfred P. Fishman, Jack A. Elias, Jay A. Fishman,"Pulmonary diseases and disorders", 4th Mc Graw Hill company, 2008.
Dennis L. Kasper, Eugene Braunwald, Anthony S. Fauci et al "Harrison’s principle of internal medicine" 18th edition Mc Graw Hill company, 2011.
Jonh F. Murray, Jay A. Nadel "Textbook of respiratory medicine 5th edition", W.B Saunders company, 2010.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
