I. ĐẠI CƯƠNG:
-Liệt dây thần kinh số VII ngoại biên là mất hoặc giảm vận động nửa mặt của những cơ bám da mặt do dây thần kinh số VII chi phối, có dấu hiệu Charles-Bell dương tính.
- Theo Y học cổ truyền, bệnh thuộc chứng “khẩu nhãn oa tà” do phong hàn, phong nhiệt, huyết ứ xâm phạm vào lạc mạch của ba kinh dương ở mặt làm khí huyết kém điều hoà kinh cân thiếu dinh dưỡng không co lại được. Bệnh nhân thường có biểu hiện miệng méo, mắt bên liệt nhắm không kín.
II. ĐIỀU TRỊ:
A. YHHĐ:
Vitamin nhóm B ( B1,B6,B12 ) cho dài ngày.
Prednisolon 2-4 viên/ngày. Hoặc Solumedron 40mg * 1 lọ/ngày
Nhỏ mắt bằng Natriclorua.
Thuốc tăng cường dẫn truyền thần kinh Nivalin 2,5mg x 2 ống/ngày tiêm bắp.
B. YHCT:
1. Liệt dây thần kinh VII ngoại biên do lạnh: (trúng phong hàn ở kinh lạc)
- Phép chữa: Khu phong tán hàn thông kinh hoạt lạc:
- Phương thuốc: Đại tần giao thang.
Khương hoạt 08-12g |
Thục địa 12-16g |
Độc hoạt 08-12g |
Bạch thược 12-16g |
Tần giao 08 12g |
Đẳng sâm 12-16g |
Bạch chỉ 08g |
Phục linh 08-10g |
Xuyên khung 08-10g |
Cam thảo 04-06g |
Ngưu tất 12g |
Bạch truật 12-16g |
Đương quy 12-16g |
Hoàng cầm 08g |
Sắc uống ngày một thang chia 2 lần.
Thủy châm: VitaminB12 + Vitamin B6 huyệt Túc Tam lý.
Châm cứu: Huyệt tại chỗ: Ế phong, dương bạch, toản trúc, tình minh, giáp xa, nghinh hương, địa thương, thừa tương... toàn thân châm hợp cốc, phong trì.
2. Liệt dây thần kinh VII ngoại biên do nhỉễm trùng (trúng phong nhiệt ở kinh lạc)
- Phép chữa: Khu phong thanh nhiệt, hoạt huyết (khi có sốt), khu phong bổ huyết (khi hết sốt).
- Phương thuốc :
Kim ngân hoa 16-20g |
Xuyên khung 12g |
Bồ công anh lộ-20g |
Đan sâm 12g |
Thổ phục linh 12g |
Ngưu tất12g |
Ké đầu ngựa 12g |
|
- Thủy châm như thể trên.
- Châm cứu: Huyệt tại chỗ châm như trên. Thêm huyệt khúc trì, nội đình.
- Xoa bóp bấm huyệt như thể trên.
3. Liệt dây thần kinh VII ngoại biên do sang chấn (ứ huyết kinh lạc)
- Phép chữa: Hoạt huyết hành khí:
- Phương thuốc:
Đan sâm 12g |
Uất kim 08g |
Xuyên khung 12g |
Chỉ xác 06g |
Ngưu tất 12g |
Trần bì 06g |
Tô mộc 08g |
Hương phụ 06g. |
- Thủy châm như thể trên.
- Châm cứu: Huyệt tại chỗ như trên thêm huyết hải,túc tam lý.
- Xoa bóp bấm huyệt như thể trên.
Ngoài các phương thuốc cổ phương trên có thể dùng đối pháp lập phương tùy theo từng chứng trạng và người bệnh để gia giảm cho hiệu quả và theo kinh nghiệm của mỗi người.
III. PHÒNG BỆNH:
Phòng bệnh liệt mặt, khi rét tránh mở ca đột ngột để gió lạnh tạt vào mặt. Vào mùa nóng khi ngủ không nên để quạt, máy điều hòa thổi thẳng vào mặt. Đối với những người làm việc và học tập ban đêm, không nên ngồi gần cửa sổ để tránh gió lùa. Người già ban đêm không nên ra ngoài. Ngoài ra, cần điều trị sớm và triệt để các nhiễm khuẩn tai, mũi, họng...
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh