Những điều bạn nên biết về sức khỏe tâm thần ở trẻ

Những bênh tâm thần phổ biến ở trẻ em

Trẻ em có thể mắc các bệnh tâm thần sau:

• Rối loạn lo âu: trẻ em mắc chứng rối loạn lo âu thường đáp ứng với các tình huống sợ hãi, căng thẳng bằng các dấu hiệu sinh lý như tăng nhịp tim, đổ mồ hôi.

• Rối loạn về ứng xử: trẻ em mắc chứng này có xu hướng coi thường các quy tắc và  không tuân theo bất kỳ một khuôn khổ nào ở cả xã hội và trong trường học.

• Rối loạn phát triển lan tỏa: trẻ em mắc chứng này thường nhầm lẫn trong suy nghĩ và hiểu biết thế giới xung quanh chúng.

• Rối loạn ăn uống:  rối loạn ăn uống liên quan đến cảm xúc mãnh liệt và thái độ cũng như những hành vi bất thường của trẻ liên quan đến cân nặng và đồ ăn.

• Rối loạn bài tiết: những rối loạn ảnh hưởng đến các hành vi đi đại, tiểu tiện của trẻ.

• Rối loạn tâm trạng: là những rối loạn liên quan đến nỗi buồn dai dẳng hoặc sự thay đổi tâm trạng nhanh chóng.

• Tâm thần phân liệt: là bệnh tâm thần nghiêm trọng có liên quan đến việc nhận thức méo mó và sai lệch về thế giới

• Rối loạn TIC: những trẻ mắc rối loạn này thường biểu diễn lặp đi lặp lại, đột ngột, không có chủ ý một động tác vô nghĩa hoặc một âm thanh nào đó.

Một số các bệnh như rối loạn lo âu, rối loạn ăn uống, rối loạn tâm trạng và tâm thần phân liệt có thể xảy ra ở cả người lớn và trẻ em. Một số rối loạn còn lại như rối loạn hành vi, rối loạn phát triển, rối loạn trong giao tiếp và học tập có thể chỉ diễn ra trong  thời thơ ấu nhưng cũng có những trường hợp kéo dài đến khi trưởng thành.

Triệu chứng của bệnh tâm thần ở trẻ em

Tùy thuộc vào loại rối loạn tâm thần mắc phải mà trẻ em có những dấu hiệu, triệu chứng khác nhau. Nhưng các rối loạn đó vẫn có một số triệu chứng chung như

• Thay đổi kết quả học tập, chẳng hạn như điểm học tập thấp dù đã rất chăm chỉ học.

• Lạm dụng chất gây nghiện hoặc rượu

• Không có khả năng đối phó với các khó khăn thường ngày hoặc các hoạt động thường ngày

• Rối loạn giấc ngủ hoặc thói quen ăn uống

• Phàn nàn về các bệnh thông thường như đau bụng, đau đầu…

• Trốn học, trộm cắp, xâm phạm, phá phách

• Nỗi sợ tăng cân

• Những cảm xúc tiêu cực kéo dài thường kèm theo chán ăn và có ý nghĩ tự tử.

• Bùng phát sự tức giận thường xuyên 

• Giảm hứng thú trong các hoạt động xã hội mà trước đây trẻ thích

• Lo âu và bất an thái quá

• Quá hiếu động

• Ác mộng hoặc nỗi sợ dai dẳng vào ban đêm

• Hành vi bất cần hoặc hành vi hung hăng

• Cơn giận dỗi thường xuyên

• Ảo giác nghe thấy giọng nói trong đầu hoặc nhìn thấy những thứ không ở đây.

Nguyên nhân gây ra các bệnh tâm thần ở trẻ em

Nguyên nhân gốc rễ của các vấn đề sức khỏe tâm thần của trẻ em chưa được làm sáng tỏ nhưng các nhà khoa học cho rằng đó là sự kết hợp của nhiều yếu tố bao gồm các yếu tố sinh học và di truyền, các tổn thương về mặt tâm lý, môi trường xã hội.

• Yếu tố di truyền: một số bệnh tâm thần mang tính chất gia đình có nghĩa là khả năng để phát triển một rối loạn tâm thần có thể được truyền từ cha mẹ đến con cái của họ.

• Sinh học: một số rối loạn tâm thần có liên quan đến hóa chất đặc biệt trong não gọi là chất dẫn truyền thần kinh.  Chất dẫn truyền thần kinh giúp các tế bào thần kinh trong não giao tiếp với nhau. Nếu vì một lý nào đó nồng độ những hóa chất này bị mất cân bằng hoặc không hoạt động thì sẽ dấn đến tình trạng dẫn truyền thông tin không chính xác từ não bộ đến các cơ quan gây ra những triệu chứng trên. Bên cạnh đó một số khiếm khuyết của não bộ cũng có liên quan đến các bệnh tâm thần.

• Tổn thương tâm lý: một số bệnh tâm thần xảy ra sau khi trẻ bị tổn thương tâm lý chẳng hạn như bị lạm dụng về thể chất, tinh thần hoặc tình dục hoặc mất bố hoặc mẹ sớm hoặc thiếu sự quan tâm chăm sóc của người thân.

• Các yếu tố từ môi trường: các căng thẳng hoặc chấn thương có thể gây ra bệnh tâm thần ở nhóm trẻ em đã sẵn có những rối loạn tâm thần.

Chẩn đoán bệnh tâm thần ở trẻ em

Cũng giống như người lớn, chẩn đoán bệnh tâm thần của trẻ em cũng dựa trên các dấu hiệu hoặc triệu chứng nghi ngờ. Tuy nhiên việc chẩn đoán bệnh trên trẻ em gặp nhiều khó khăn hơn vì hành vi của trẻ em không ổn định. Một số hành vi như nhút nhát, lo âu, ăn uống thất thường, giận dữ được coi là triệu chứng của rối loạn tâm thần nhưng lại là những hành vi bình thường của trẻ. Đối với trẻ em, những hành vi bất thường phải diễn ra trong một thời gian dài và mức độ phải rất thường xuyên gây ra sự gián đoạn trong hoạt động của trẻ hoặc của gia đình thì mới được coi là dấu hiệu của bệnh.

Nhiều khi những rối loạn trong hành vi tính cách của trẻ có thể là do ảnh hưởng của các bệnh lý thực thể hoặc do tác dụng phụ của thuốc điều trị nên các bác sỹ sẽ phải khám xem trẻ có mắc bất kỳ bệnh lý thực thể nào không trước khi đưa ra kết luận.

Nếu không tìm thấy tổn thương thực thể nào thì bác sỹ tâm thần hoặc bác sỹ tâm lý sẽ sử dụng những test đánh giá đặc biệt và dựa trên các quan sát thái độ  và hành vi của trẻ để đưa ra được kết quả.

Điều trị bệnh tâm thần ở trẻ em

Bệnh tâm thần cũng giống như nhiều bệnh khác đòi hỏi phải điều trị liên tục. Có nhiều lựa chọn điều trị như

• Điều trị bằng thuốc: các thuốc chống loạn thần, chống trầm cảm, thuốc bình thần…

• Điều trị tâm lý: các liệu pháp hỗ trợ tâm lý, nhận thức hành vi, liệu pháp gia đình

• Một số phương pháp khác như phương pháp nghệ thuật, thể dục trị liệu đặc biệt hữu ích với trẻ nhỏ

Phòng bệnh tâm thần ở trẻ em

Hầu hết các bệnh tâm thần gây ra bởi những yếu tố có thể phòng được (môi trường và chấn thương tâm lý) và yếu tố không thể phòng được (sinh học và di truyền). Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị sớm thì bệnh tâm thần sẽ không ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống của trẻ và gia đình.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp