Các biện pháp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe mắt

Đôi mắt đóng vai trò thiết yếu trong sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Để duy trì thị lực tốt và phòng ngừa các bệnh lý về mắt, cần thực hiện các biện pháp chăm sóc mắt toàn diện, bao gồm chế độ dinh dưỡng hợp lý, lối sống khoa học và thăm khám định kỳ.

1. Dinh dưỡng hợp lý cho sức khỏe mắt

Một chế độ ăn giàu dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng thị giác và phòng ngừa các bệnh lý thoái hóa mắt liên quan đến tuổi tác như thoái hóa hoàng điểm và đục thủy tinh thể. Các dưỡng chất được khuyến nghị gồm:

• Omega-3: Có trong cá béo như cá hồi, cá ngừ

• Lutein và Zeaxanthin: Tìm thấy trong rau lá xanh (rau bina, cải xoăn)

• Kẽm, Vitamin C, Vitamin E: Có trong trái cây họ cam quýt, các loại hạt, trứng, thịt hàu, thịt lợn

Ngoài ra, kiểm soát cân nặng và phòng tránh béo phì là điều cần thiết để giảm nguy cơ đái tháo đường typ 2, nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người trưởng thành.

2. Ngưng hút thuốc lá

Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ được ghi nhận đối với nhiều bệnh lý nhãn khoa như:

• Đục thủy tinh thể

• Tổn thương thần kinh thị giác

• Thoái hóa điểm vàng do tuổi

Việc cai thuốc lá giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc các bệnh lý này. Người hút thuốc nên được tư vấn hỗ trợ cai nghiện thuốc lá theo hướng dẫn chuyên môn.

3. Bảo vệ mắt khỏi tia cực tím (UV)

Tiếp xúc lâu dài với tia cực tím làm tăng nguy cơ mắc:

• Đục thủy tinh thể

• Thoái hóa điểm vàng

• Viêm kết mạc và giác mạc

Khuyến nghị:

• Sử dụng kính râm có khả năng lọc ≥99% tia UVA và UVB

• Ưu tiên loại tròng kính bao quanh để bảo vệ toàn diện

• Dù có sử dụng kính áp tròng chống UV, vẫn nên đeo kính râm bổ sung

4. Sử dụng kính bảo hộ khi cần thiết

Trong môi trường làm việc có nguy cơ (cơ khí, hóa chất...) hoặc khi chơi thể thao tốc độ cao (quần vợt, bóng chày), cần sử dụng:

• Kính bảo hộ đạt tiêu chuẩn ANSI

• Mũ bảo hiểm có mặt nạ hoặc kính chắn chuyên dụng

• Tròng kính polycarbonate có độ bền cao, chống va đập tốt

5. Giảm thiểu tác động từ thiết bị màn hình số

Tiếp xúc với màn hình máy tính hoặc điện thoại quá lâu có thể gây:

• Hội chứng thị giác màn hình (CVS)

• Mỏi mắt, khô mắt, nhìn mờ

• Đau đầu, cổ, vai và lưng

Khuyến nghị:

• Điều chỉnh độ cao màn hình để mắt nhìn hơi chếch xuống

• Duy trì khoảng cách hợp lý (50–70 cm)

• Dùng quy tắc 20-20-20: Mỗi 20 phút, nhìn xa 20 feet trong ít nhất 20 giây

• Chớp mắt thường xuyên, dùng nước mắt nhân tạo nếu cần

• Sử dụng màn hình chống lóa và ghế ngồi hỗ trợ đúng tư thế

6. Khám mắt định kỳ

Khám mắt định kỳ giúp:

• Phát hiện sớm các bệnh lý không triệu chứng như tăng nhãn áp

• Đánh giá tình trạng khúc xạ (cận, viễn, loạn thị)

• Theo dõi các yếu tố nguy cơ di truyền hoặc liên quan đến bệnh toàn thân (đái tháo đường, tăng huyết áp)

Các chuyên gia chăm sóc mắt:

• Bác sĩ nhãn khoa (ophthalmologist): Là bác sĩ y khoa chuyên sâu về bệnh lý mắt, được đào tạo thực hiện khám, điều trị nội – ngoại khoa và phẫu thuật mắt.

• Chuyên viên đo thị lực (optometrist): Có chuyên môn khám thị lực, phát hiện và điều trị các bệnh lý phổ biến về mắt, không thực hiện phẫu thuật.

Khám mắt toàn diện có thể bao gồm:

• Khai thác tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình

• Đo thị lực, đo khúc xạ

• Kiểm tra chức năng phối hợp và vận nhãn

• Soi đáy mắt sau khi nhỏ giãn đồng tử

• Đo nhãn áp để sàng lọc tăng nhãn áp

Kết luận

Chăm sóc mắt cần thực hiện thường xuyên và toàn diện, từ chế độ dinh dưỡng, lối sống lành mạnh đến khám định kỳ. Nhận thức đúng về vai trò của bảo vệ thị giác sẽ giúp giảm nguy cơ các bệnh lý mạn tính, cải thiện chất lượng sống và duy trì thị lực khỏe mạnh suốt đời.