Các biện pháp hỗ trợ điều trị cúm tại nhà

Bệnh cúm (Influenza) là một bệnh lý truyền nhiễm cấp tính do virus cúm gây ra, lây truyền chủ yếu qua các giọt bắn đường hô hấp. Bệnh có khả năng lan nhanh và xuất hiện quanh năm, đặc biệt phổ biến vào mùa thu – đông, với đỉnh dịch thường từ tháng 12 đến tháng 2.

Phòng ngừa bằng tiêm chủng là biện pháp hiệu quả nhất để giảm tỷ lệ mắc và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tuy nhiên, ngay cả khi đã tiêm vaccine, một số người vẫn có thể nhiễm cúm, mặc dù triệu chứng thường nhẹ hơn.

Trong giai đoạn mắc bệnh, ngoài việc cân nhắc sử dụng thuốc kháng virus (như oseltamivir, zanamivir, baloxavir marboxil) trong vòng 48 giờ đầu nếu có chỉ định, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ tại nhà nhằm cải thiện triệu chứng và rút ngắn thời gian hồi phục.

Dưới đây là 8 phương pháp hỗ trợ điều trị tại nhà dựa trên cơ sở thực hành và một số bằng chứng khoa học hiện có:

1. Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc

Nghỉ ngơi đóng vai trò thiết yếu trong việc hồi phục khi nhiễm cúm. Ngủ đủ giấc có tác dụng củng cố chức năng miễn dịch, điều hòa phản ứng viêm và tăng khả năng phục hồi mô tổn thương. Khuyến cáo người bệnh nên nghỉ ngơi tại nhà cho đến ít nhất 24–48 giờ sau khi hết sốt mà không sử dụng thuốc hạ sốt, đồng thời hạn chế tiếp xúc để tránh lây lan virus.

Tư thế ngủ có thể ảnh hưởng đến sự thông thoáng đường thở. Người bệnh nên kê cao đầu để giảm sung huyết mũi.

2. Súc miệng bằng nước muối ấm

Súc miệng bằng dung dịch nước muối ấm có thể giúp giảm viêm niêm mạc hầu họng, làm loãng chất nhầy và hỗ trợ loại bỏ vi sinh vật gây kích ứng. Đây là biện pháp đơn giản, dễ thực hiện và an toàn trong hầu hết các trường hợp viêm hô hấp trên.

3. Duy trì đủ nước và sử dụng trà thảo dược

Tình trạng mất nước là phổ biến ở người bệnh cúm do sốt, ăn uống kém và mất nước qua đường hô hấp. Việc duy trì cân bằng nước – điện giải là cần thiết để hỗ trợ hoạt động miễn dịch hiệu quả.

Ngoài nước lọc, các loại trà thảo dược như trà gừng, quế, nghệ, bạc hà hoặc trà xanh chứa polyphenol (đặc biệt là catechin trong trà xanh) có tiềm năng chống oxy hóa và kháng virus, theo các nghiên cứu đăng trên Molecules (2021) và Natural Product Communications (2020). Tuy nhiên, hiệu quả lâm sàng cụ thể vẫn đang được nghiên cứu thêm.

4. Sử dụng súp gà nóng

Súp gà được coi là một thực phẩm hỗ trợ phục hồi truyền thống. Một nghiên cứu đăng trên Nutrients (2022) cho thấy carnosine và anserine trong súp gà có đặc tính chống oxy hóa và tăng cường miễn dịch.

Súp gà còn giúp bổ sung nước, điện giải, protein dễ hấp thu và tạo cảm giác dễ chịu cho người bệnh trong thời gian sốt cao và chán ăn.

5. Bổ sung kẽm một cách thận trọng

Kẽm là nguyên tố vi lượng đóng vai trò trong hoạt động của các tế bào miễn dịch như đại thực bào và lympho T. Một số nghiên cứu lâm sàng cho thấy việc bổ sung kẽm sớm trong giai đoạn khởi phát cúm có thể rút ngắn thời gian bệnh và giảm mức độ triệu chứng.

Tuy nhiên, bằng chứng không đồng nhất. Một tổng quan hệ thống đăng trên BMJ Open (2021) ghi nhận hiệu quả khiêm tốn hoặc không có ý nghĩa thống kê trong điều trị các nhiễm trùng đường hô hấp do virus.

Lưu ý: Dùng kẽm liều cao kéo dài có thể gây rối loạn tiêu hóa, ức chế hấp thu đồng, ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch và gây tương tác với các thuốc như kháng sinh nhóm quinolon và tetracyclin, hoặc penicillamin. Cần tham khảo ý kiến chuyên môn trước khi sử dụng.

6. Kiểm soát triệu chứng với thuốc không kê đơn (OTC)

Mặc dù không phải là phương pháp điều trị nguyên nhân, các thuốc OTC như acetaminophen hoặc ibuprofen có thể giúp giảm sốt, đau nhức cơ thể và cải thiện khả năng nghỉ ngơi. Cần sử dụng đúng liều, đúng chỉ định, đặc biệt ở trẻ em hoặc người có bệnh lý nền gan, thận.

7. Duy trì dinh dưỡng hợp lý

Chế độ ăn đầy đủ protein, vitamin và khoáng chất là nền tảng giúp duy trì sức đề kháng. Nên tăng cường thực phẩm giàu vitamin C, vitamin A, kẽm, và tránh thực phẩm nhiều đường tinh luyện hoặc chất béo bão hòa.

8. Hạn chế lây lan trong cộng đồng

Người bệnh nên đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người khác, che miệng khi ho, rửa tay thường xuyên và khử khuẩn các bề mặt tiếp xúc để giảm nguy cơ lây nhiễm. Việc tự cách ly đến khi hết triệu chứng sốt là cần thiết để bảo vệ những người có nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người già hoặc người suy giảm miễn dịch.

Kết luận

Mặc dù phần lớn trường hợp cúm có thể tự giới hạn sau vài ngày đến một tuần, các biện pháp hỗ trợ điều trị tại nhà có thể giúp cải thiện triệu chứng và rút ngắn thời gian hồi phục. Trong các trường hợp có dấu hiệu cảnh báo như khó thở, sốt cao kéo dài, lơ mơ, đau ngực, người bệnh cần được đánh giá y tế ngay lập tức để loại trừ biến chứng như viêm phổi hoặc suy hô hấp.