Đau vùng thận sau khi sử dụng rượu

Thận đóng vai trò thiết yếu trong duy trì nội môi, lọc và bài tiết các chất chuyển hóa, chất độc thông qua nước tiểu, đồng thời điều hòa cân bằng nước – điện giải. Việc sử dụng rượu, đặc biệt là lạm dụng rượu kéo dài, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng thận, dẫn đến đau vùng thận và các rối loạn liên quan đến hệ tiết niệu.

1. Biểu hiện lâm sàng thường gặp

Sau khi uống rượu, một số bệnh nhân có thể cảm nhận đau nhức hoặc khó chịu ở vùng thắt lưng, mạn sườn hoặc vùng lưng dưới – nơi tương ứng với vị trí của hai thận. Cơn đau có thể xuất hiện một bên hoặc cả hai bên, mang tính chất âm ỉ hoặc cấp tính, đôi khi nặng hơn vào ban đêm.

Các triệu chứng kèm theo có thể bao gồm:

• Buồn nôn, nôn mửa

• Đau khi đi tiểu hoặc tiểu ra máu

• Chán ăn

• Rối loạn giấc ngủ

• Mệt mỏi toàn thân

• Đau đầu

• Sốt, ớn lạnh (trong trường hợp có nhiễm trùng)

2. Các nguyên nhân thường gặp gây đau thận sau khi uống rượu

a. Bệnh gan mạn tính

Tổn thương gan (ví dụ: viêm gan do rượu, xơ gan) làm suy giảm tuần hoàn cửa – thận, ảnh hưởng đến khả năng lọc máu của thận. Điều này có thể gây ra đau hoặc cảm giác khó chịu vùng thắt lưng, đặc biệt sau khi uống rượu.

Xử trí: Ngưng uống rượu tuyệt đối, áp dụng chế độ dinh dưỡng phù hợp, giảm cân nếu béo phì, điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp chuyên sâu như ghép gan nếu có chỉ định.

b. Sỏi thận

Rượu gây mất nước qua cơ chế lợi tiểu, làm cô đặc nước tiểu, tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Ở người có tiền sử sỏi thận, rượu có thể kích thích sỏi di chuyển, làm khởi phát cơn đau quặn thận.

Xử trí: Với sỏi nhỏ, tăng cường uống nước, dùng thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ trơn niệu quản hoặc theo dõi tại nhà. Trường hợp sỏi lớn cần can thiệp ngoại khoa.

c. Nhiễm trùng đường tiết niệu và viêm thận – bể thận

Vi khuẩn từ niệu đạo hoặc bàng quang có thể lan ngược dòng lên thận, gây nhiễm trùng thận. Uống rượu làm suy giảm miễn dịch, khiến nhiễm trùng trở nặng.

Xử trí: Kháng sinh theo phác đồ, nghỉ ngơi, bù nước, giảm đau. Trường hợp nặng có thể cần nhập viện truyền kháng sinh tĩnh mạch hoặc phẫu thuật thoát lưu.

d. Mất nước

Rượu làm tăng bài tiết nước tiểu thông qua ức chế hormon chống bài niệu (ADH), dẫn đến mất nước và rối loạn điện giải. Mất nước làm giảm tưới máu thận, giảm chức năng lọc cầu thận, gây đau thận và tăng nguy cơ sỏi thận.

Xử trí: Uống đủ nước, bổ sung chất điện giải bằng dung dịch oresol hoặc thức uống chứa natri, kali, tránh đồ uống có đường hoặc caffein. Trường hợp mất nước nặng cần truyền dịch tĩnh mạch.

e. Tắc nghẽn khúc nối bể thận – niệu quản (UPJ obstruction)

Là tình trạng dòng nước tiểu từ thận xuống niệu quản bị cản trở, có thể bẩm sinh hoặc mắc phải. Uống rượu có thể làm nặng thêm triệu chứng đau lưng, đau mạn sườn lan xuống hạ vị hoặc háng.

Xử trí: Theo dõi hoặc can thiệp nội soi – phẫu thuật tùy theo mức độ tắc nghẽn và ảnh hưởng đến chức năng thận.

f. Thận ứ nước

Thận ứ nước là tình trạng giãn đài – bể thận do nước tiểu ứ đọng. Nguyên nhân thường gặp là sỏi, u chèn ép, hẹp niệu quản. Khi thận ứ nước, bệnh nhân có thể đau thắt lưng, tiểu khó, tiểu ít, kèm cảm giác nặng bụng sau khi uống rượu.

Xử trí: Cần điều trị nguyên nhân nền (sỏi, u, hẹp) sớm để tránh tổn thương thận không hồi phục.

g. Viêm dạ dày

Dù không liên quan trực tiếp đến thận, viêm niêm mạc dạ dày do rượu có thể gây đau vùng thượng vị lan tỏa, dễ nhầm lẫn với đau vùng thận.

Xử trí: Ngừng uống rượu, dùng thuốc giảm tiết acid dạ dày (PPI, H2-blockers), thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày.

3. Ảnh hưởng lâu dài của rượu đến thận

Việc tiêu thụ rượu thường xuyên và kéo dài có liên quan đến tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính như:

• Tăng huyết áp

• Đái tháo đường type 2

• Bệnh gan mạn tính

Các tình trạng này là yếu tố nguy cơ hàng đầu của bệnh thận mạn. Uống ≥ 4 đơn vị rượu mỗi ngày làm tăng gấp đôi nguy cơ mắc bệnh thận mạn tính. Ngoài ra, rượu còn làm rối loạn cơ chế điều hòa hormon nội tiết ảnh hưởng đến thận như ADH, renin – angiotensin – aldosteron.

4. Khuyến nghị phòng ngừa và cải thiện tình trạng đau thận sau khi uống rượu

• Hạn chế tối đa việc sử dụng rượu bia. Nếu có thể, nên kiêng hoàn toàn nếu đã có bệnh lý về gan, thận hoặc tim mạch.

• Uống đủ nước (ít nhất 1.5–2 lít/ngày) để hỗ trợ chức năng lọc thải của thận.

• Tránh sử dụng đồng thời thuốc giảm đau nhóm NSAIDs và rượu vì làm tăng nguy cơ độc tính trên thận.

• Áp dụng chế độ ăn lành mạnh, giảm muối, đường, chất béo bão hòa.

• Tăng cường hoạt động thể chất phù hợp, kiểm soát cân nặng.

• Khám sức khỏe định kỳ, kiểm tra chức năng gan – thận nếu có tiền sử lạm dụng rượu.

• Nếu xuất hiện triệu chứng bất thường (tiểu máu, sốt, đau dữ dội vùng thận), cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Kết luận

Đau vùng thận sau khi uống rượu có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý khác nhau, từ thoáng qua đến nghiêm trọng. Việc phát hiện sớm nguyên nhân và can thiệp kịp thời giúp bảo tồn chức năng thận và phòng ngừa biến chứng mạn tính. Để đảm bảo sức khỏe hệ tiết niệu, mỗi cá nhân cần ý thức rõ tác hại của rượu và điều chỉnh lối sống phù hợp theo hướng dẫn của nhân viên y tế.