Nhiễm trùng thận: Triệu chứng lâm sàng, dấu hiệu nhận biết và chỉ định can thiệp y tế

Nhiễm trùng thận (viêm thận – bể thận cấp) là một tình trạng nhiễm trùng đường tiết niệu trên, thường xảy ra khi vi khuẩn từ đường tiết niệu dưới (niệu đạo, bàng quang) lan ngược dòng qua niệu quản đến mô thận. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nặng nề như tổn thương nhu mô thận vĩnh viễn, nhiễm khuẩn huyết, suy thận hoặc áp xe quanh thận.

Cơ chế bệnh sinh

Bình thường, dòng chảy nước tiểu một chiều từ thận xuống bàng quang giúp loại bỏ vi khuẩn và ngăn ngừa nhiễm trùng lan ngược. Tuy nhiên, khi cơ chế này bị gián đoạn – do trào ngược bàng quang – niệu quản, sỏi, tắc nghẽn cơ học, dị dạng giải phẫu, hoặc suy giảm miễn dịch – vi khuẩn có thể xâm nhập và nhân lên tại thận, gây phản ứng viêm cấp tính.

Triệu chứng lâm sàng

1. Nhiễm trùng đường tiết niệu dưới (viêm bàng quang, viêm niệu đạo):

• Tiểu buốt, tiểu rắt: cảm giác nóng rát khi đi tiểu, thường là do viêm niêm mạc niệu đạo.

• Tiểu nhiều lần: tần suất đi tiểu tăng, đôi khi chỉ đi được lượng nước tiểu rất ít.

• Tiểu gấp: thôi thúc đi tiểu đột ngột.

• Nước tiểu đục hoặc có mùi hôi.

• Tiểu máu vi thể hoặc đại thể: có thể xuất hiện trong các trường hợp viêm nặng.

Lưu ý: Các triệu chứng trên có thể gặp trong các bệnh lý khác như nấm âm đạo, sỏi đường tiết niệu hoặc bệnh lây truyền qua đường tình dục.

2. Nhiễm trùng thận (viêm thận – bể thận):

• Sốt cao ≥ 38,5°C kèm ớn lạnh: biểu hiện của phản ứng viêm toàn thân.

• Đau vùng hông lưng một hoặc hai bên, có thể lan ra bụng dưới hoặc vùng chậu.

• Buồn nôn và nôn mửa: gợi ý tình trạng nhiễm trùng toàn thân.

• Đau vùng hạ vị hoặc chậu: do phản ứng co thắt cơ vùng bụng dưới.

• Tiểu đục, tiểu mủ hoặc nước tiểu có màu sẫm, có máu.

• Mệt mỏi, giảm ăn, sụt cân nhẹ trong trường hợp tiến triển âm thầm.

Triệu chứng đặc biệt ở người cao tuổi và trẻ nhỏ

• Người cao tuổi (>65 tuổi) thường không biểu hiện sốt hay tiểu buốt rõ ràng, thay vào đó là:

  • Rối loạn ý thức, lú lẫn, nói khó.

  • Thay đổi hành vi, hoang tưởng, ngủ lịm.

• Trẻ nhỏ (<2 tuổi) thường chỉ có:

  • Sốt cao không rõ nguyên nhân.

  • Quấy khóc, bú kém, hoặc vàng da kéo dài.

Khi nào cần tìm kiếm chăm sóc y tế?

Bệnh nhân cần thăm khám y tế ngay lập tức khi có các biểu hiện nghi ngờ nhiễm trùng thận, đặc biệt là khi:

• Sốt cao kèm đau vùng hông – lưng.

• Tiểu máu hoặc tiểu đục kéo dài.

• Buồn nôn, nôn, chán ăn.

• Có tiền sử nhiễm trùng tiểu tái phát, sỏi tiết niệu hoặc dị dạng hệ tiết niệu.

Nếu không được điều trị kịp thời, nhiễm trùng thận có thể tiến triển thành:

Nhiễm khuẩn huyết (nhiễm trùng máu):

• Sốt, ớn lạnh dữ dội

• Mạch nhanh, thở nhanh

• Tụt huyết áp

• Lơ mơ, mê sảng hoặc hôn mê

• Phát ban dạng xuất huyết (hiếm gặp)

Tổng kết

Nhiễm trùng thận là một bệnh lý nghiêm trọng thuộc nhóm nhiễm trùng tiết niệu trên, cần được nhận diện sớm để ngăn ngừa biến chứng. Việc phát hiện kịp thời các dấu hiệu như sốt cao, đau vùng hông – lưng, nước tiểu bất thường, đặc biệt ở nhóm đối tượng nguy cơ cao (người già, trẻ nhỏ, bệnh nhân có bệnh lý nền) là yếu tố then chốt trong điều trị hiệu quả và dự phòng tái phát.