Tăng testosterone ở phụ nữ: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

1. Giới thiệu về testosterone

Testosterone là một hormone quan trọng có mặt ở cả nam giới và phụ nữ. Mặc dù testosterone chủ yếu được sản xuất ở tinh hoàn ở nam giới và buồng trứng ở phụ nữ, nó cũng có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể của cơ thể, bao gồm sự phát triển của xương, mô sinh sản, và ảnh hưởng đến hành vi. Mức testosterone trong cơ thể thay đổi theo từng giai đoạn và có sự khác biệt rõ rệt giữa nam giới và phụ nữ. Trong khi mức testosterone bình thường ở nam giới dao động từ 280 đến 1.100 ng/dL, mức testosterone ở phụ nữ thấp hơn, chỉ từ 15 đến 70 ng/dL.

2. Các triệu chứng của tăng testosterone ở phụ nữ

Mức testosterone cao quá mức ở phụ nữ có thể dẫn đến một loạt các triệu chứng sinh lý và thẩm mỹ. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Mụn trứng cá: Do tăng sự tiết dầu từ tuyến bã nhờn.

• Giọng nói trầm: Do sự tác động của testosterone lên dây thanh quản.

• Lông thừa trên mặt và cơ thể: Triệu chứng phổ biến của tình trạng rậm lông, đặc biệt ở những vùng thường thấy ở nam giới như mặt, lưng và ngực.

• Tăng khối lượng cơ: Tăng sản xuất testosterone có thể dẫn đến sự phát triển cơ bắp vượt mức.

• Kinh nguyệt không đều: Có thể xuất hiện tình trạng chu kỳ kinh nguyệt thất thường hoặc không có kinh nguyệt.

• Tăng kích thước âm vật: Một dấu hiệu ít phổ biến nhưng có thể xảy ra trong trường hợp tăng testosterone nghiêm trọng.

• Mất ham muốn tình dục: Một biểu hiện khác của sự thay đổi nội tiết tố.

• Thay đổi tâm trạng: Các thay đổi hormone có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và cảm xúc.

• Mái tóc mỏng: Có thể là một dấu hiệu của sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể.

Nếu mức testosterone cao kéo dài và không được kiểm soát, tình trạng này có thể dẫn đến béo phì và vô sinh.

3. Nguyên nhân gây tăng testosterone ở phụ nữ

Tăng testosterone ở phụ nữ thường xuất phát từ một số tình trạng bệnh lý dưới đây:

3.1. Tăng sản thượng thận bẩm sinh (CAH)

Tăng sản thượng thận bẩm sinh là một nhóm các rối loạn di truyền ảnh hưởng đến tuyến thượng thận, dẫn đến sự sản xuất không cân đối của các hormone, bao gồm testosterone. Những người bị CAH thường thiếu các enzym cần thiết để sản xuất cortisol và aldosterone, do đó cơ thể sản xuất quá nhiều testosterone. Tình trạng này có thể nhẹ (tăng sản thượng thận không phân loại) hoặc nặng (tăng sản thượng thận cổ điển). Các triệu chứng thường gặp ở phụ nữ bao gồm:

• Giọng nói trầm

• Lông mu phát triển sớm

• Tăng kích thước âm vật

• Mọc lông thừa trên cơ thể và mặt

• Kinh nguyệt không đều hoặc không có

• Mụn trứng cá nặng

Tình trạng này không có cách chữa trị triệt để, nhưng việc điều trị kịp thời có thể giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

3.2. Rậm lông

Rậm lông là tình trạng mọc lông không mong muốn trên cơ thể, đặc biệt là ở những vùng như lưng, ngực và mặt. Rậm lông có thể liên quan đến sự tăng testosterone trong cơ thể. Các triệu chứng khác đi kèm với rậm lông bao gồm:

• Mụn trứng cá

• Hói đầu

• Giọng nói trầm

• Mở rộng âm vật

• Tăng khối lượng cơ

Điều trị có thể bao gồm các biện pháp y tế và thay đổi lối sống để kiểm soát sự phát triển lông thừa.

3.3. Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là một rối loạn nội tiết phổ biến ảnh hưởng đến phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. PCOS có thể làm tăng mức testosterone trong cơ thể, dẫn đến các triệu chứng như:

• Buồng trứng to và phát triển thành nang

• Lông thừa trên cơ thể

• Kinh nguyệt không đều, không có hoặc chu kỳ dài

PCOS có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng, bao gồm trầm cảm, bệnh tim mạch, khô hạn, sẩy thai, béo phì, chứng ngưng thở khi ngủ, và bệnh tiểu đường type 2.

4. Chẩn đoán tăng testosterone ở phụ nữ

Để chẩn đoán mức testosterone cao ở phụ nữ, bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau:

• Khám sức khỏe tổng thể: Tìm kiếm các triệu chứng như mụn, lông thừa, và các thay đổi về tâm trạng và chu kỳ kinh nguyệt.

• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ testosterone trong máu, thường được thực hiện vào buổi sáng khi nồng độ testosterone cao nhất.

• Siêu âm: Kiểm tra buồng trứng để xác định có dấu hiệu của PCOS hay không.

5. Điều trị tăng testosterone ở phụ nữ

Điều trị tăng testosterone phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản. Các phương pháp điều trị bao gồm:

5.1. Thuốc

• Eflornithine: Một loại kem bôi da để làm chậm sự phát triển của lông mặt.

• Glucocorticosteroids: Hormone steroid giúp giảm viêm và điều chỉnh mức độ testosterone.

• Metformin: Thuốc điều trị tiểu đường type 2 giúp cải thiện sự kiểm soát insulin và giảm mức testosterone.

• Spironolactone: Thuốc lợi tiểu giúp điều chỉnh sự phát triển của tóc thừa ở phụ nữ.

• Thuốc tránh thai đường uống: Một lựa chọn điều trị để điều chỉnh mức testosterone dư thừa và cải thiện tình trạng lông thừa.

5.2. Liệu pháp tẩy lông

Các liệu pháp tẩy lông như laser hoặc điện phân có thể giúp kiểm soát sự phát triển của lông thừa. Tuy nhiên, các phương pháp này chỉ giải quyết vấn đề về lông mọc và không điều trị được nguyên nhân nội tiết tố tiềm ẩn.

5.3. Thay đổi lối sống

Một số thay đổi lối sống có thể giúp giảm mức testosterone và kiểm soát các triệu chứng liên quan:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm từ 5 đến 10% trọng lượng cơ thể có thể giúp cải thiện các triệu chứng của PCOS và giảm mức testosterone.

• Quản lý lông mọc: Sử dụng các phương pháp như nhổ, cạo hoặc sử dụng kem tẩy lông có thể giúp kiểm soát sự phát triển của lông thừa.

6. Kết luận

Tăng testosterone ở phụ nữ có thể là kết quả của nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm rối loạn nội tiết như tăng sản thượng thận bẩm sinh, rậm lông, và PCOS. Mặc dù có thể điều trị các triệu chứng của tình trạng này thông qua thuốc, liệu pháp tẩy lông và thay đổi lối sống, việc điều trị nguyên nhân cơ bản là cần thiết để đạt được hiệu quả lâu dài. Bệnh nhân cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.