Kỹ thuật khảo sát Doppler động mạch tử cung

Xác định vị trí nhánh chính động mạch tử cung cạnh chỗ nối cổ – thân tử cung bằng cách sử dụng Doppler màu theo thời gian thực. Khảo sát Doppler ở gần vị trí này có thể bằng đường bụng hoặc đường âm đạo. Dạng sóng Doppler động mạch tử cung bán định lượng thường được sử dụng hơn vì vận tốc tuyệt đối có ít hoặc không có giá trị về lâm sàng. Các phép đo phải được thực hiện ở cả hai bên (động mạch tử cung phải và trái), và ghi nhận có hiện diện khuyết tiền tâm trương hay không. (GOOD PRACTICE POINT)

Khuyết tiền tâm trương (Notching) là biểu một biểu hiện của gia tăng sức cản thành mạch. Trên Doppler xung, dấu hiệu này đặc trưng bởi sự giảm vận tốc ở giai đoạn đầu tâm trương, trước vận tốc đỉnh âm trương. Mức độ nặng được thể hiện bằng độ sâu của khuyết.

- - -

Khảo sát Doppler động mạch tử cung ở quý 1 thai kỳ (Hình 1)

1. Siêu âm qua đường bụng

Thực hiện mặt cắt dọc giữa tử cung và xác định kênh cổ tử cung.
Di chuyển đầu dò sang bên cho đến khi thấy đám rối mạch máu cạnh cổ tử cung.
Sử dụng Doppler màu xác định động mạch tử cung, là mạch máu hướng đi lên về phía thân tử cung.
Nên đo tại vị trí trước khi động mạch tử cung phân nhánh thành các động mạch cung.

PSV giảm dần từ động mạch tử cung đến các động mạch cung, do đó nếu PSV<5th (60cm/s) [7] người làm siêu âm cần đánh giá lại vị trí đặt cửa sổ Doppler.

Thực hiện thao tác tương tự với động mạch tử cung phía đối bên. Cách sử dụng mặt cắt ngang để đánh giá tín hiệu Doppler động mạch tử cung đã được mô tả [8], cho thấy khả năng hiển thị và giá trị tương đương với mặt cắt dọc

Hình 1

2. Siêu âm qua đường âm đạo

Nên thực hiện khi bàng quang không có nước tiểu và ở tư thế sản phụ khoa.
Đầu dò nên được đặt ở túi cùng trước, sau đó di chuyển sang hai bên để đánh giá các đám rối mạch máu cạnh cổ tử cung. Các bước thực hiện tiếp theo tương tự với kỹ thuật siêu âm qua đường bụng.
Cần cẩn thận để tránh khảo sát nhầm với các động mạch cổ tử cung âm đạo (chạy theo hướng từ trên xuống) và các động mạch cung.

- - -

Khảo sát Doppler động mạch tử cung ở quý 2 và quý 3 thai kỳ (hình 2)

1. Siêu âm qua đường bụng

Đặt đầu dò theo chiều dọc ở một phần tư dưới ổ bụng và hướng vào phía trong. Doppler màu giúp xác định động mạch tử cung khi nó bắt chéo động mạch chậu ngoài.
Động mạch tử cung thường chạy dọc theo cạnh bên thân tử cung và hướng về phía đáy tử cung. Nên điều chỉnh đầu dò theo hướng của động mạch tử cung để góc Doppler ở vị trí tối ưu.
Đặt cửa sổ Doppler cách điểm bắt chéo 1cm về phía hạ lưu dòng chảy.
Ở một số trường hợp, động mạch tử cung phân nhánh trước khi bắt chéo động mạch chậu ngoài. Đối với những trường hợp này, cửa sổ Doppler nên đặt ở vị trí trước chỗ phân nhánh của động mạch tử cung.
Thực hiện thao tác tương tự với động mạch tử cung ở phía đối bên.
Đối với những trường hợp thai lớn, tử cung thường xoay phải, do đó động mạch tử cung trái không chạy dọc theo thân tử cung như động mạch tử cung phải.

2. Siêu âm qua đường âm đạo

Nên thực hiện khi bàng quang không có nước tiểu và ở tư thế sản phụ khoa.
Đầu dò đặt ở túi cùng bên và sử dụng Doppler màu để xác định vị trí của động mạch tử cung, ngang mức lỗ trong cổ tử cung.
Thực hiện thao tác tương tự đối với động mạch tử cung phía đối bên. Nên nhớ rằng giá trị tham chiếu cho các chỉ số Doppler của động mạch tử cung phụ thuộc vào từng phương pháp đo, do đó cần chọn bảng tham chiếu phù hợp (cho đường bụng hay đường âm đạo). Ngoài ra chú ý sử dụng cùng kỹ thuật Doppler dùng để thiết lập bảng tham chiếu.

Đối với những phụ nữ có dị dạng tử cung bẩm sinh, đánh giá và diễn giải các chỉ số Doppler động mạch tử cung là không đáng tin cậy vì tất cả các nghiên cứu được công bố đến nay đều được cho là thực hiện ở những phụ nữ có tử cung bình thường. (GOOD PRACTICE POINT)