Tác hại của việc bổ sung vitamin D và canxi cho trẻ không đúng cách

Vì sao uống vitamin D và canxi nhưng vẫn còi xương, chậm lớn?

Bổ sung vitamin D và canxi là điều rất quan trọng trong chế độ ăn của trẻ, nhất là từ các thực phẩm giàu vitamin D, canxi hàng ngày. Vitamin D và canxi đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát triển xương và răng. Việc thiếu hụt cả 2 thành phần, đặc biệt là vitamin D dẫn đến tình trạng còi xương, suy dinh dưỡng, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp và tiến triển nhiều tình trạng bệnh lý mạn tính nặng hơn như tiểu đường type-1…

Theo thống kê, hiện nay chỉ khoảng 1/5 trẻ sơ sinh uống sữa công thức và 1/20 trẻ bú mẹ hiện nay được cung cấp đầy đủ lượng vitamin D theo khuyến nghị cần thiết. Trong tình trạng này, việc bổ sung rõ ràng là cần thiết, nhưng bổ sung đúng cách cũng đặc biệt quan trọng. Có 1 thực trạng không nhỏ các bậc cha mẹ vẫn suy nghĩ rằng “thừa còn hơn thiếu” khi bổ sung vitamin D và canxi cho con trẻ. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, việc lạm dụng bổ sung đặc biệt là vitamin D gây hại nhiều hơn lợi. Đây là một trong các lý do chính khiến trẻ dù được bổ sung nhưng “còi vẫn hoàn còi”.

Những tác hại của việc bổ sung vitamin D và canxi không đúng cách

1. Bổ sung vitamin D không đúng cách

Bổ sung vitamin D hay các vitamin nói chung cần sự chỉ định của các chuyên gia dinh dưỡng, phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể, phù hợp với chiều cao, cân nặng, độ tuổi… Việc sử dụng vitamin D liều cao trong thời gian dài gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực, bao gồm:

Tích lũy thuốc gây tăng canxi trong máu
Trẻ mệt mỏi, chán ăn, nôn, tiêu chảy, đau nhức xương khớp
Trẻ tăng khát nước, tiểu nhiều và thậm chí có thể tổn thương thận, tăng huyết áp…
Một số trường hợp có thể ngộ độc do dùng vitamin D liều cao kéo dài, thậm chí là ảnh hưởng đến tính mạng nếu sử dụng vitamin D liều 50.000 đơn vị duy trì trong nhiều ngày.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, các bậc phụ huynh không nên tùy tiện cho trẻ uống vitamin D mà cần được khám, tư vấn và có chỉ định rõ ràng từ các chuyên gia dinh dưỡng. Bên cạnh đó, vitamin D được hình thành từ việc tiếp xúc của da với tia cực tím buổi sáng có thể đáp ứng 70-80% nhu cầu cơ thể. Do vậy, cha mẹ hoàn toàn có thể bổ sung vitamin D cho trẻ bằng tắm nắng chứ không phải chỉ sử dụng thuốc. Nên cho trẻ tắm nắng 15-30 phút hàng ngày vào lúc buổi sáng sớm, tùy từng mùa (có thể áp dụng từ tuần thứ 2 sau đẻ). Các vùng trên cơ thể có thể phơi nắng gồm lưng, cánh tay, bụng... Lưu ý: khi tắm nắng cho trẻ vào mùa đông dù là ngày nắng ấm, không nên cởi bỏ hết quần áo vì trẻ có thể bị cảm lạnh.

Việc bổ sung vitamin D cũng là điều thực sự cần thiết khi trẻ được sinh vào mùa đông, ở những trẻ không được phơi nắng đúng cách, những trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn hoặc ở những trẻ “bụ bẫm”... Đặc biệt trong quá trình phát triển của trẻ, nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu như ngủ không ngon giấc, ra nhiều mồ hôi, rụng tóc vành khăn (chiếu liếm), đầu bẹt, chậm lẫy, chậm ngồi, chậm mọc răng... thì nên cho đi khám chuyên khoa dinh dưỡng để được tư vấn sử dụng bổ sung vitamin D với liều lượng phù hợp, thời gian phù hợp, loại vitamin D phù hợp. Tất nhiên, các bậc phụ huynh cũng cần thay đổi chế độ phơi nắng, chế độ dinh dưỡng để đạt hiệu quả cải thiện tốt nhất. Không nên tự động bổ sung vitamin D cho trẻ để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

2. Bổ sung canxi không đúng cách

Đối với việc bổ sung canxi cũng cần có sự chỉ định phù hợp với từng độ tuổi, thể trạng và tình hình sức khỏe của từng trẻ. Canxi đóng vai trò rất quan trọng trong sức khỏe của xương và răng. Nhờ có canxi mà trẻ có thể phát triển chiều cao, tăng cường khả năng miễn dịch, phát triển hệ thần kinh. Trẻ thiếu hụt canxi dẫn đến tình trạng còi xương và nhiều bệnh lý khác.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, việc bổ sung canxi cho trẻ cần đảm bảo hợp lý, an toàn. Dư thừa canxi tác động xấu đến sức khỏe của trẻ, với các vấn đề có thể gặp phải như:

Tích tụ canxi dẫn đến vôi hóa thận
Giảm hấp thu các khoáng chất khác như sắt, kẽm, magie
Trẻ chậm phát triển, hay ốm

Nhu cầu canxi của trẻ ở mỗi lứa tuổi cũng khác nhau. Trong từng giai đoạn, trẻ cũng cần được bổ sung với liều lượng khác nhau. Ở một số giai đoạn, một số biểu hiện ở trẻ như hay vặn mình, rụng tóc vành khăn, đổ mồ hôi trộm... chưa thể khẳng định là trẻ bị thiếu canxi hay không vì đây có thể là hiện tượng sinh lý bình thường. Do vậy, các bậc cha mẹ khi thấy những biểu hiện trên đã vội vàng bổ sung canxi cho trẻ là chưa hợp lý. Thay vào đó, nếu trẻ có các biểu hiện bị co rút cơ, hoặc triệu chứng như tay co và giật thì cần đi khám bởi đây mới là biểu hiện của thiếu canxi.

Vì bản thân canxi không thể tự tổng hợp được, do vậy cần bổ sung từ các nguồn thực phẩm giàu canxi trong bữa ăn hàng ngày hay từ các thực phẩm bổ sung. Canxi từ thực phẩm là canxi hữu cơ sẽ hấp thu tốt hơn so với canxi vô cơ, tuy nhiên hàm lượng có thể không cao bằng. Bổ sung canxi từ các thuốc bổ sung sẽ giúp đáp ứng nhu cầu canxi nhanh hơn, nhưng cần lưu ý để tránh dư thừa gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe. Ngoài ra, để hấp thụ canxi tốt, trẻ cần nhận đủ lượng vitamin D mà cơ thể cần, kết hợp với vitamin K2 để tăng khả năng hấp thu.

Việc bổ sung vitamin D và canxi cho trẻ để tránh tình trạng còi xương là điều cần thiết mà các bậc phụ huynh cần lưu ý. Tuy nhiên, việc bổ sung không đúng cách có thể dẫn tới những vấn đề sức khỏe nguy hiểm, khiến trẻ không hấp thu và không cải thiện được tình trạng bệnh lý đang có. Do vậy, khi trẻ có bất cứ dấu hiệu nào của tình trạng thiếu hụt vitamin D và canxi, nên đưa trẻ đến khám để được tư vấn và có biện pháp can thiệp đúng, an toàn và hiệu quả.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP