Ở người cao tuổi, hoạt động chuyển hóa và dinh dưỡng thức ăn khác rất nhiều so với lúc còn trẻ. Sự thèm ăn đã giảm nên dễ dẫn đến chán ăn. Các bộ phận trên cơ thể và đặc biệt là hệ tiêu hóa như răng, miệng, dạ dày, gan, mật, ruột… đều hoạt động yếu nên việc tiêu hóa kém, dễ dẫn đến bị táo bón.
Hằng ngày thức ăn chỉ đủ để cung cấp năng lượng, giúp hoạt động của cơ thể và duy trì sự sống. Cơ thể có những thay đổi về sinh lý và bệnh lý mà tình trạng thường gặp là thiếu chất dinh dưỡng, dẫn đến suy dinh dưỡng. Nhu cầu năng lượng ở tuổi già cũng giảm 30% so với ở tuổi 20 nên ăn ít hơn.
Theo Viện Dinh dưỡng quốc gia, người cao tuổi, trên 60 tuổi chỉ cần 1.900 kcal/ngày ở nam và 1.800 kcal/ngày ở nữ. Điều chủ yếu là cung cấp thức ăn thích hợp với khả năng tiêu hóa và hấp thu của cơ thể người già.
CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG CHO NGƯỜI GIÀ
Nhóm glucid (bột đường): Có 2 loại là hấp thu nhanh và chậm. Nhóm hấp thu nhanh như fructose, glucose, saccharose; nhóm hấp thu chậm gồm tinh bột và glycogen. Ở người cao tuổi, sự dung nạp glucid kém nên cần hạn chế các loại đường hấp thu nhanh có trong mía, bánh kẹo, nước ngọt, nước tăng lực.
Nên dùng thức ăn chứa tinh bột như: cơm, nui, bún, mì, khoai.
Nhóm protid (chất đạm): Có trong thịt, cá, trứng, sữa. Ở người già, khả năng tiêu hóa và hấp thu đạm kém, khả năng tổng hợp protein của cơ thể giảm, albumin trong máu giảm, dễ xảy ra tình trạng thiếu đạm. Quá trình phân hủy chất đạm tại ruột tạo ra các chất thải và độc tố, nếu tón bón thường xuyên, các vi sinh vật gây thối rữa sẽ phát triển làm đầy hơi, lâu ngày sẽ làm dạ dày và cả cơ hoành tim, phổi bị chèn ép gây chán ăn, khó thở hay mệt. Vì vậy nên hạn chế thịt, nhất là thịt mỡ, thay bằng cá, đậu nành, đậu đũa, đậu cô ve và các loại thực phẩm có chứa đạm dễ tiêu (phải nấu kỹ).
Nhóm lipid (chất béo): Bao gồm axít béo và ester của cholesterol.
Axít béo gồm 2 loại:
- Loại no: Có trong mỡ động vật.
- Loại không no: Có trong dầu thực vật, cá.
Người già nên dùng loại axít béo không no, nhất là axít linolenic, có nhiều trong đậu nành, dầu hạt cải, cá béo, tảo, rong biển. Còn axít linoleic có trong dầu mè, dầu đậu nành, dầu đậu phộng, dầu hướng dương… được xem là có tác dụng phòng chống bệnh tim mạch.
Cholesterol: là chất chủ yếu cấu tạo màng tế bào và là nguyên liệu tạo thành các nội tiết tố giới tính. Thừa cholesterol dễ gây xơ vữa động mạch và tắc mạch (nguy hiểm nhất là mạch não và mạch vành tim) nhưng thiếu cũng sẽ làm màng tế bào yếu, dễ gây xuất huyết.
Vitamin, chất khoáng và nước: Người già thường giảm nhạy cảm với khát nên dễ bị thiếu nước. Vì vậy cứ 1-2 giờ nên uống 1-2 ngụm nước trà loãng hay nước đun sôi để nguội, uống thường xuyên dù không thấy khát. Bổ sung vitamin C, B và các khoáng chất canxi, kali tốt hơn là từ củ quả, rau, sữa không béo.
Muối: Ăn mặn dễ bị bệnh cao huyết áp. Liều lượng nên dùng là 3-5 g/ngày.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
