Nếu bạn đã từng ngốn hết một bịch khoai tây chiên sau một ngày đặc biệt căng thẳng thì chắc hẳn bạn cũng hiểu cảm xúc có thể ảnh hưởng đến cảm giác thèm ăn như thế nào. Nhưng bạn có biết rằng chính những thực phẩm bạn ăn cũng có thể tác động đến tâm trạng của bản thân bạn, khiến bạn thêm lo lắng, hoang mang hay không thể tập trung? Theo chuyên gia dinh dưỡng Ali Miller, tình trạng lo âu là do sự thiếu hụt của các chất dẫn truyền thần kinh serotonin và GABA tại não bộ, đây là những chất có tác dụng làm giảm ảnh hưởng của hormon stress cũng như sự tiết ra quá mức của các hormon kích thích như glutamate và epinephrine gây ra lo âu và căng thẳng.
Trong khi một số thực phẩm giúp kích thích sự tăng tiết của các chất hóa học có lợi cho tâm trạng thì một số khác lại làm gia tăng cảm giác lo lắng. Do vậy, chỉ cần biết được những thực phẩm nào là thủ phạm khiến tâm trạng của bạn thêm tồi tệ và tránh xa chúng là bạn cũng có thể yên tâm được phần nào rồi.
Cà phê
.png)
Bạn không cần thiết phải từ bỏ thói quen uống cà phê cũng như các đồ uống chứa caffein khác cùng một lúc. Tuy nhiên, nếu bạn đang ở trong tình trạng căng thẳng thì uống cà phê thậm chí sẽ làm tâm trạng của bạn xấu hơn. Caffein là một chất có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương giải phóng hormon stress cortisol và gây ra phản ứng “chiến đấu hay bỏ chạy” (đáp ứng sinh học trước tình trạng căng thẳng cấp tính), làm gia tăng cảm giác lo âu và các vấn đề về giấc ngủ, đặc biệt là với những người thường xuyên bị hoảng loạn hoặc mắc chứng ám ảnh sợ xã hội.
Và mặc dù caffein có thể làm gia tăng mức nồng độ serotonin khiến bạn cảm thấy sảng khoái lúc ban đầu nhưng sự giải phóng kéo dài của serotonin do tiêu thụ cà phê quá mức có thể khiến chất dẫn truyền thần kinh này bị cạn kiệt. Do vậy, để giảm thiểu tác động của caffein đối với cơ thể, bạn nên cân nhắc giảm lượng cà phê tiêu thụ xuống còn 1-2 cốc cà phê (khoảng 240 ml)/ngày.
Soda ăn kiêng
.png)
Soda ăn kiêng và nước tăng lực có thể khiến bạn lo lắng thêm gấp đôi: Không chỉ bởi chúng có chứa caffein mà chúng cũng chứa cả những chất tạo ngọt nhân tạo như aspartame, làm giảm đáng kể mức nồng độ hormon kích thích tâm trạng serotonin tại não bộ. Trên thực tế, một nghiên cứu tại Đại học Northwestern Ohio về tác động của aspartame trên những người có tiền sử trầm cảm đã chỉ ra rằng chất tạo ngọt nhân tạo này làm càng triệu chứng bệnh tiến triển tồi tệ hơn, bao gồm cảm giác lo âu. Do vậy, nếu bạn có thói quen sử dụng các chất làm ngọt cho trà hoặc cà phê thì hãy thử thay thế bằng chất tạo ngọt từ stevia (cỏ ngọt).
Thịt bò khô
.png)
Thịt bò khô được coi là một thức ăn vặt yêu thích của nhiều người và khá lành mạnh nếu như không chứa các phụ gia thực phẩm. Bò khô bán sẵn lại thường chứa monosodium glutamate (MSG) có thể làm tăng nồng độ của glutamate và gây ra căng thẳng, stress. Ngoài ra, các thực phẩm khác có chứa chất này có thể gây ra tác dụng tương tự như khoai tây chiên, thịt nguội, nước sốt đóng sẵn…
Kem không sữa
.png)
Nhiều loại kem không sữa thường có chứa các loại dầu hydrogen hóa có hại và các chất béo chuyển hóa. Những chất béo này có thể làm cản trở lưu thông máu, bao gồm các mạch máu tới não, và đây có thể là một trong những nguyên nhân gây ra chứng trầm cảm, lo âu và các căn bệnh tâm thần khác. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người tiêu thụ nhiều thực phẩm chiên rán, thịt chế biến sẵn, sữa béo và các loại đồ tráng miệng quá nhiều đường sẽ có nguy cơ mắc chứng trầm cảm cao hơn tới 58% so với những người tuân theo một chế độ dinh dưỡng gồm các thực phẩm toàn bộ (whole food). Một nghiên cứu khác cũng cho thấy tiêu thụ các chất béo chuyển hóa kéo dài có thể gia tăng mức độ lo lắng trên mô hình chuột.
Mỳ ống
.png)
Các loại carb tinh chế như mỳ ống trắng, bánh mỳ trắng, bánh vòng doughnut, kẹo và đồ uống có đường có thể phá hoại tâm trạng của bạn bằng cách khiến nồng độ đường huyết tăng vọt rồi hạ thấp đột ngột. Mới đây, các nhà khoa học thuộc Đại học Columbia đã khám phá ra rằng nếu sau khi tiêu thụ đường và ngũ cốc tinh chế nồng độ đường huyết của một phụ nữ càng cao thì người đó càng có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm. Vào năm 2010, một nghiên cứu tại Đại học Princeton đã chỉ ra rằng chuột khi được nuôi bằng một chế độ dinh dưỡng giàu chất đường càng trở nên căng thẳng và lo lắng khi loại bỏ đường, cũng tương tự như hội chứng cai thuốc ở người. Tin tốt là chỉ cần áp dụng một chế độ ăn giàu các thực phẩm toàn bộ như gạo lứt, hạt diêm mạch, có thể giảm đáng kể nguy cơ trầm cảm.
Sốt cà chua
.png)
Các loại gia vị như nước sốt salad và tương cà chua thường chứa sirô bắp (HFCS) với hàm lượng cao, và tương tự như mỳ ống, chúng có thể gây ra lo âu do làm tăng và giảm đột ngột đường huyết. Thậm chí sirô bắp còn có hại hơn đường, làm tăng cảm giác đói và lượng thức ăn nạp vào, gây tăng cân.
Đồ uống có cồn
.png)
Mặc dù nhiều người khi buồn bã căng thẳng thường tìm đến rượu để “giải sầu” nhưng trên thực tế, tâm trạng của bạn chỉ được cải thiện tạm thời lúc ban đầu để rồi sẽ trở nên tồi tệ hơn về sau. Ngay cả với những người chưa bao giờ gặp phải những vấn đề gây căng thẳng rồi cũng trở nên nghiện rượu. Có một số nguyên nhân: Thứ nhất, rượu là một chất ức chế có thể gây rối loạn hoạt động hoạt động của hệ thần kinh trung ương và cả cảm xúc; thứ hai, rượu có thể dẫn đến tình trạng lo âu do tăng và hạ đường huyết đột ngột; thứ ba, rượu là một chất lợi tiểu, có thể gây mất nước, làm suy giảm chức năng nhận thức và khả năng tập trung – cả hai điều này đều góp phần khiến con người có cảm giác lo âu. Các chuyên gia khuyên rằng, khi căng thẳng bạn nên uống trà hoa cúc thay vì rượu.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
