Theo dõi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ được tiêm thuốc cản quang chứa Iod

Vấn đề an toàn thuốc

Dựa trên đánh giá các nghiên cứu gần đây, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) khuyến cáo trẻ sơ sinh và trẻ dưới 3 tuổi cần được theo dõi tình trạng giáp trạng trong vòng 3 tuần sau khi tiêm thuốc cản quang chứa iod để chụp X-quang và thực hiện các thủ thuật chẩn đoán hình ảnh khác. Đánh giá của FDA cho thấy ít khi xảy ra tình trạng nhược giáp hoặc giảm hormon giáp. Tuy nhiên, các tình trạng trên nếu xảy ra cần phải được xác định và điều trị sớm để tránh biến chứng về sau. Trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non tháng, và trẻ dưới 3 tuổi có bệnh lý nền như bệnh tim có thể có nguy cơ gặp vấn đề tuyến giáp cao hơn. Tuyến giáp là một tuyến nội tiết ở cổ, sản sinh nhiều hormon quan trọng đối với hoạt động và chức năng của cơ thể.

Biện pháp của FDA

FDA đã phê duyệt cảnh báo mới trong tờ thông tin kê đơn của tất cả các thuốc cản quang chứa iod (ICM) đường tiêm và khuyến cáo theo dõi ở trẻ dưới 3 tuổi. Cảnh báo mô tả nguy cơ nhược giáp hoặc giảm hormon tuyến giáp. Các nguy cơ và khuyến cáo được áp dụng cho sản phẩm thuốc tiêm ICM đường động mạch hoặc tĩnh mạch.

Thuốc cản quang chứa iod (ICM) là gì? Thuốc có lợi ích như thế nào?

ICM đã được cấp phép sử dụng trong nhiều thập kỷ, đây là các thuốc chứa iod được sử dụng để giúp nhân viêny tế thấy rõ các mạch máu, cơ quan, và mô trên ảnh chụp như X-quang hoặc CT, giúp cán bộ y tế phát hiện các vấn đề và chẩn đoán chính xác hơn.

Phụ huynh và người chăm sóc nên làm gì?

Phụ huynh và người chăm sóc nên thảo luận với nhân viên y tế để có thêm thông tin hoặc nếu có câu hỏi hoặc quan ngại về việc sử dụng ICM cho trẻ. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ gặp vấn đề giáp trạng thường không thể hiện rõ ràng và có thể cần phải được nhân viêny tế theo dõi sau khi tiêm ICM.

Nhân viên y tế nên làm gì?

Đối với bệnh nhi dưới 3 tuổi, nên theo dõi để phát hiện dấu hiệu nhược giáp hoặc giảm hormon tuyến giáp sau khi sử dụng ICM. Cân nhắc đánh giá chức năng tuyến giáp trong vòng 3 tuần sau khi sử dụng thuốc, đặc biệt trên trẻ mới sinh và trẻ có bệnh lý nền. Trong trường hợp phát hiện rối loạn chức năng tuyến giáp, điều trị và theo dõi chức năng tuyến giáp để tránh biến cố thiểu năng tuyến giáp phát triển.

Một số nhóm bệnh nhi có nguy cơ cao hơn, bao gồm trẻ mới sinh và trẻ sinh nhẹ cân, trẻ sinh thiếu tháng, hoặc trẻ mắc bệnh lý về tim hoặc bệnh lý khác cần được chăm sóc tích cực. Bệnh nhi mắc bệnh lý về tim có thể có nguy cơ cao nhất do thường xuyên phải sử dụng thuốc cản quang trong khi thực hiện các thủ thuật xâm lấn trên tim.

Rối loạn chức năng tuyến giáp đặc trưng bởi suy giáp hoặc giảm nồng độ hormone tuyến giáp tạm thời đã được báo cáo sau khi phơi nhiễm một lần và nhiều lần tiếp xúc với ICM.

Bệnh nhi từ sơ sinh đến 3 tuổi cần được theo dõi chặt chẽ hơn để ngăn ngừa tuyến giáp hoạt động kém trong thời gian đầu đời có thể gây hại cho sự phát triển vận động, thính giác và nhận thức và có thể cần điều trị thay thế T4 tạm thời.

Một số bệnh nhi có nguy cơ gia tăng, bao gồm cả trẻ sơ sinh và những trẻ có trọng lượng sơ sinh rất thấp, sinh non, hoặc có các bệnh lý về tim hoặc các bệnh khác như những trẻ cần được chăm sóc trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh hoặc nhi khoa. Bệnh nhân có bệnh lý về tim có thể có nguy cơ cao nhất vì họ thường yêu cầu liều thuốc cản quang cao trong các thủ thuật tim xâm lấn như đặt ống thông và chụp cắt lớp vi tính (CT).

Tư vấn cho cha mẹ và người chăm sóc về nguy cơ con họ phát triển chứng suy giáp hoặc giảm nồng độ hormone tuyến giáp tạm thời sau khi nhận ICM và thông báo cho họ biết rằng có thể thực hiện theo dõi tiếp theo.

Kết luận trong đánh giá của FDA

Kể từ 2015, khi FDA lần đầu cảnh báo về các trường hợp nhược giáp ở trẻ nhỏ sử dụng ICM, đã có 6 nghiên cứu mới đánh giá nguy cơ này được công bố. FDA đã đánh giá 6 nghiên cứu này cùng với 5 nghiên cứu trước đó trong y văn. Các nghiên cứu trên đánh giá chức năng tuyến giáp với cỡ mẫu từ 10 đến 2320 bệnh nhi trong giai đoạn mới sinh đến dưới 3 tuổi được sử dụng ICM. Hầu hết các trường hợp giảm hormon tuyến giáp xảy ra tạm thời và không cần điều trị. Nguy cơ gặp vấn đề giáp trạng có tần suất từ 1% đến 15% và cao hơn ở trẻ mới sinh, đặc biệt ở trẻ non tháng. Bệnh nhi mắc bệnh lý tim có nguy cơ cao nhất vì thường xuyên phải sử dụng thuốc cản quang trong khi thực hiện các thủ thuật xâm lấn trên tim như đặt catheter và CT. Thời gian từ khi sử dụng ICM đến khi xuất hiện phản ứng nằm trong khoảng từ 8,5 - 138 ngày, hầu hết xảy ra trong vòng 3 tuần.

Dựa vào đánh giá các nghiên cứu hiện có, FDA kết luận có bằng chứng cho thấy nguy cơ nhược giáp hoặc giảm hormon giáp là rõ rệt ở trẻ dưới 3 tuổi sau khi sử dụng ICM.

Nguồn: FDA

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP