Người bệnh vừa mắc đái tháo đường, vừa suy thận, lại bị cả gút nên ăn uống như thế nào là tốt nhất?

Khi một người đồng thời mắc đái tháo đường, suy thận mãn tính và gút, việc xây dựng chế độ ăn uống trở nên rất phức tạp. Mỗi bệnh lý đều có những yêu cầu riêng biệt, thậm chí có thể xung đột với nhau. Do đó, chế độ ăn cần đảm bảo:

- Kiểm soát đường huyết ổn định (đái tháo đường)

- Giảm gánh nặng chuyển hóa và độc tố cho thận (suy thận)

- Giảm axit uric máu, phòng ngừa cơn gút cấp (gút)

- Duy trì cân nặng hợp lý, chống suy mòn hoặc béo phì

Các nguyên tắc dinh dưỡng cần tuân thủ

1. Hạn chế đạm nhưng vẫn đủ nhu cầu

- Suy thận yêu cầu giảm đạm để giảm áp lực lọc cầu thận và hạn chế sản phẩm chuyển hóa độc hại như urê, creatinin.

- Gút yêu cầu hạn chế đạm chứa purin cao (thịt đỏ, nội tạng, hải sản).

- Đái tháo đường vẫn cần đủ đạm để kiểm soát đường huyết và duy trì khối cơ.

→ Lượng khuyến nghị:

• Đạm: 0,6 – 0,8 g/kg/ngày (với bệnh thận mạn độ 3-4, chưa lọc máu)

• Ưu tiên đạm có giá trị sinh học cao như: trứng, sữa ít béo, đậu phụ (nhưng kiểm soát kali và photpho nếu cần).

2. Kiểm soát đường và tinh bột chặt chẽ

- Dùng tinh bột hấp thu chậm (gạo lứt, yến mạch, khoai lang luộc), chia nhỏ bữa.

- Tránh đường đơn: bánh ngọt, nước ngọt, kẹo.

3. Hạn chế purin để kiểm soát gút

- Tránh tuyệt đối: nội tạng, nước xương hầm, thịt đỏ, cá mòi, cá trích, tôm, cua, lươn.

- Tránh bia rượu vì làm tăng acid uric và gây kháng insulin.

4. Kiểm soát natri (muối), kali, photpho (đối với suy thận)

- Giảm muối <2g/ngày: hạn chế mắm, dưa muối, đồ chế biến sẵn.

- Nếu kali máu cao: hạn chế trái cây nhiều kali như chuối, cam, bơ, cà chua sống.

- Hạn chế photpho: tránh lòng đỏ trứng, sữa đặc, phô mai, nước ngọt có gas.

5. Tăng chất xơ và rau xanh hợp lý

- Chọn rau luộc kỹ, không dùng nước luộc nếu kiểm soát kali.

- Chất xơ giúp kiểm soát đường huyết, hỗ trợ tiêu hóa và giảm cholesterol.

⸻

Thực đơn mẫu 1 ngày (1500–1600 kcal)

Buổi sáng

• Cháo yến mạch nấu với sữa hạt (không đường): 1 bát

• Trứng luộc: 1 quả

• Rau luộc: đậu bắp, mồng tơi

• Trà xanh hoặc nước ấm

Bữa phụ sáng

• 1/2 quả táo nhỏ hoặc vài miếng đu đủ chín (nếu kali máu cho phép)

Bữa trưa

• Cơm gạo lứt: 1 bát nhỏ (1 lưng bát ăn cơm)

• Đậu phụ sốt cà chua (nấu nhạt)

• Canh bí xanh nấu thịt nạc băm (30g)

• Cải thìa xào dầu ô liu

• Tráng miệng: 1 miếng nhỏ thanh long

Bữa phụ chiều

• Sữa đậu nành không đường: 200ml

(Nếu kali ổn định và không có chống chỉ định)

Bữa tối

• Miến dong xào rau củ: cà rốt, su hào, bí xanh

• Trứng tráng với dầu ô liu: 1 quả

• Rau muống luộc chấm nước tương nhạt

Trước khi ngủ (nếu cần thiết)

• 1 ly nhỏ sữa hạt không đường hoặc bánh quy yến mạch không đường

⸻

Một số lưu ý trong sinh hoạt

• Uống đủ nước (trừ khi bác sĩ hạn chế do suy thận giai đoạn cuối)

• Theo dõi huyết áp, đường huyết, acid uric định kỳ

• Vận động nhẹ nhàng hàng ngày (đi bộ, yoga)

• Không tự ý dùng thuốc đông y hay thực phẩm chức năng khi chưa được bác sĩ đồng ý

Việc xây dựng chế độ ăn cho người đồng mắc đái tháo đường – suy thận – gút cần sự cân nhắc kỹ lưỡng và điều chỉnh cá thể hóa theo từng bệnh nhân. Mục tiêu là kiểm soát bệnh tật, phòng ngừa biến chứng, duy trì chất lượng cuộc sống. Sự phối hợp chặt chẽ giữa người bệnh, bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng là điều kiện then chốt để đạt hiệu quả điều trị.
 

BS Dương Minh Tuấn (Bệnh viện Bạch Mai)