Nguyên nhân nào gây liệt dây thần kinh mặt

Liệt dây thần kinh mặt là gì?

Liệt dây thần kinh mặt có thể là sự yếu hoặc liệt xảy ra ở một bên mặt. Các triệu chứng thường xuất hiện đầu tiên vào buổi sáng. Bệnh nhân thức giấc và nhận thấy rằng mình không thể cử động một bên mặt được nữa.

Bệnh nhân có thể nhận ra mình không còn kiểm soát được cơ một bên mặt được nữa. Phần mặt bị ảnh hưởng có xu hướng chảy xệ xuống. Yếu liệt cơ còn có thể ảnh hưởng đến tuyến nước bọt, nước mắt và vị giác.

Nhiều bệnh nhân lo ngại rằng mình đang bị đột quỵ, nhưng nếu chỉ có một phần mặt bị yếu liệt thì có khả năng cao đây chỉ là liệt dây thần kinh mặt.

Khoảng 1 trên 5000 người mắc phải bệnh này, và đây được phân loại là một bệnh khá hiếm gặp.

Trong một số trường hợp hiếm gặp hơn thì liệt xảy ra ở cả 2 bên mặt.

Triệu chứng

Các dây thần kinh mặt điều khiển việc nhắm, mở, nháy mắt, cười, tiết nước bọt, chảy nước mắt và nhăn mặt. Chúng còn có mối liên hệ với các cơ của xương bàn đạp - xương này có vai trò trong việc nghe.

Khi dây thần kinh mặt không hoạt động bình thường thì các triệu chứng sau đây có thể xảy ra:

Đột ngột yếu hoặc liệt một bên mặt
Khó khăn trong việc nhắm mắt
Khó chịu ở mắt do mắt không nhắm được khiến chúng trở nên khô
Thay đổi trong lượng nước mắt được sản xuất
Một phần mặt bị chảy xệ xuống ví dụ như một bên miệng
Chảy nước bọt ở một bên miệng
Khó khăn trong việc biểu cảm gương mặt
Thay đổi vị giác
Phần tai bị ảnh hưởng tăng nhạy cảm với âm thanh
Đau ở phía trước hoặc sau phần tai bị ảnh hưởng
Đau đầu

Nguyên nhân

Dây thần kinh mặt kiểm soát hầu hết tất cả các cơ ở mặt và một phần cơ ở tai. Dây thần kinh mặt đi xuyên qua một ngách nhỏ ở trong xương, chạy từ não cho đến mặt.

Khi dây thần kinh mặt bị viêm sưng sẽ chèn ép vào xương gò má hoặc có thể bị kẹp lại ở giữa ngách nhỏ và làm tổn thương lên vỏ bao thần kinh.

Khi vỏ bao thần kinh bị tổn thương thì những tín hiệu truyền từ não đến các cơ mặt có thể bị gián đoạn dẫn đến sự yếu liệt ở cơ. Đây là tình trạng liệt dây thần kinh mặt.

Tình trạng này có thể xảy ra khi có một virus, thường là virus herpes, làm viêm dây thần kinh. Đây cũng chính là loại virus gây ra các vết loét lạnh và herpes sinh dục.

Các virus khác có khả năng gây ra liệt dây thần kinh mặt là:

Thủy đậu và zona thần kinh
Herpes sinh dục và herpes môi miệng
Virus Epstein-Barr (EBV), gây ra bệnh bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng
Virus cytomegalo
Virus quai bị
Influenza B
Bệnh tay chân miệng (Virus coxsackie)

Chẩn đoán

Điều trị cho kết quả hiệu quả nhất khi được thực hiện sớm, do đó nên đi khám ngay khi có triệu chứng.

Thông thường để chẩn đoán được liệt thần kinh mặt thì phải loại trừ các chẩn đoán khác. Các chẩn đoán khác cần được loại trừ bao gồm khối u, bệnh Lyme hoặc đột quỵ.

Bác sĩ sẽ thăm khám đầu, cổ và tai của bệnh nhân cũng như kiểm tra các cơ của vùng mặt để xác định xem có thêm thần kinh nào khác ngoài thần kinh mặt bị tổn thương hay không.

Nếu như đã loại trừ hết mọi nguyên nhân thì các bác sĩ sẽ hướng đến chẩn đoán liệt dây thần kinh mặt.

Nếu vẫn có chưa đủ chắc chắn để kết luận thì sẽ hội chẩn thêm với các chuyên gia tai mũi họng. Các xét nghiệm sau đây có thể được chỉ định:

Đo điện cơ: Các điện cực sẽ được đặt trên mặt bệnh nhân, một máy sẽ đo lường các tín hiệu hoạt động điện của các dây thần kinh và các tín hiệu điện của các cơ được kích hoạt. Kỹ thuật này có thể cho phép xác định được mức độ tổn thương của dây thần kinh cũng như vị trí của chúng.
MRI, CT, hoặc X quang: Đây là những kỹ thuật dùng để xác định xem có các nguyên nhân nào khác có thể gây ra các triệu chứng hay không, ví dụ như nhiễm trùng, nứt sọ hoặc khối u.

Các yếu tố nguy cơ

Một vài yếu tố nguy cơ đã được xác nhận.

Có các mối liên quan giữa bệnh đau nửa đầu và yếu liệt chi và mặt. Một nghiên cứu năm 2015 đã phát hiện rằng các bệnh nhân đau nửa đầu có nguy cơ liệt dây thần kinh mặt cao hơn. Bệnh này thường gây ảnh hưởng đến: