✴️ Kháng thể kháng tinh trùng trong nguyên nhân vô sinh nam

Miễn dịch sinh sản ở nam giới là gì?

Miễn dịch là khả năng của cơ thể nhận ra và loại bỏ các vật lạ. Ở cơ thể người, đáp ứng miễn dịch có thể chia làm hai loại miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu.

Miễn dịch không đặc hiệu là khả năng tự bảo vệ sẵn có từ lúc sơ sinh, mang tính di truyền, vì miễn dịch không đặc hiệu nên không đòi hỏi phải tiếp xúc trước của cơ thể với vật lạ.

Miễn dịch đặc hiệu là trạng thái miễn dịch xuất hiện khi cơ thể đã tiếp xúc với kháng nguyên và có phản ứng sinh ra kháng thể đặc hiệu chống lại chúng, ở miễn dịch này có 2 đặc điểm cơ bản là khả năng nhận dạng và trí nhớ đặc hiệu về kháng nguyên.

Kháng thể kháng tinh trùng là loại kháng thể đặc hiệu tinh trùng. Nó thuộc loại miễn dịch đặc hiệu.

Kháng thể kháng tinh trùng thuộc loại miễn dịch đặc hiệu

Sự hình thành kháng thể kháng tinh trùng như thế nào?

Bình thường tinh trùng trưởng thành chỉ xuất hiện ở nam giới và tinh trùng này là kháng nguyên đối với cơ thể. Trong tinh hoàn có hàng rào máu – tinh hoàn và phức hợp liên kết, bản chất của hàng rào máu – tinh hoàn là sự liên kết bền vững của các tế bào cơ và kiểu liên kết cầu tế bào giữa các tế bào steroid.

Hàng rào này ngăn cản không cho tinh trùng và các sản phẩm thoái hóa của nó vào trong cơ thể, tách biệt môi trường ống dẫn tinh và máu, chúng biệt lập tiền tinh trùng và tinh trùng trưởng thành nằm phía ngoài hàng rào. Do đó, tinh trùng trưởng thành hoàn toàn cách biệt với hệ thống miễn dịch.

Vì nguyên nhân nào đó gây thương tổn hàng rào máu – tinh hoàn, làm cho tinh trùng và các sản phẩm thoái hóa của nó xuất hiện trong máu sẽ khởi phát hệ thống miễn dịch sinh ra kháng thể kháng tinh trùng.

Tùy thuộc vào nơi các kháng thể được đặt, tinh trùng có thể bị ảnh hưởng theo nhiều cách. Khi các kháng thể được tìm thấy trên đuôi, tinh trùng có xu hướng được cố định hoặc có thể lại với nhau.

Kháng thể đặt trên đầu ngăn chặn các tinh trùng tự động liên kết với trứng, do đó ngăn ngừa sự thụ tinh đang diễn ra. Trong một số trường hợp, chất nhầy cổ tử cung của người phụ nữ cũng có thể phát triển thành kháng thể để kháng tinh trùng của chồng.

Kháng thể kháng tinh trùng có thể ảnh hưởng đến sinh sản bằng cách giảm khả năng vận động hoặc tăng số lượng tinh trùng không hoạt động, tác động đến sự xâm nhập của v qua dịch nhầy cổ tử cung, làm biến đổi tiềm năng và phản ứng cực đầu, can thiệp vào phản ứng giữa tinh trùng và noãn.

Các nguyên nhân gây nên hình thành kháng thể kháng tinh trùng: thắt ống dẫn tinh, tắc ống dẫn tinh bẩm sinh hay mắc phải, sinh thiết tinh hoàn, chấn thương tinh hoàn và nhiễm khuẩn đường sinh dục.

Nguyên nhân vô sinh ở nam giới do kháng thể kháng tinh trùng xảy ra như thế nào?

Kháng thể kháng tinh trùng có thể tác động đến sinh sản bằng cách bất động tinh trùng hoặc kết dính tinh trùng. Khi giao hợp, tinh trùng sẽ nằm trong âm đạo mà không di chuyển vào buồng tử cung đến vòi trứng hay di chuyển rất ít, cũng như khả năng xâm nhập của tinh trùng qua màng pellucid của trứng để trở thành hợp tử cũng không xảy ra.

Khi nồng độ kháng thể kháng tinh trùng trong huyết tương của nam giới có hiệu giá cao thì hiện tượng vô sinh càng rõ ràng. Tỷ lệ vô sinh nam giới có kháng thể kháng tinh trùng trùng 1 – 6%.

Chẩn đoán xác định kháng thể kháng tinh trùng

Chủ yếu dựa vào các xét nghiệm đặc hiệu để xác định kháng thể kháng tinh trùng là xét nghiệm MAR (Mixed antiglobulin reaction) theo cơ chế tinh trùng ngưng kết với hồng cầu cừu trong kháng huyết thanh do sự hiện diện của IgG và IgA, xét nghiệm IBT (Immunobead Test) theo cơ chế phức hợp polyacrilamids gắn kháng thể người và kháng thể chống tinh trùng.

Ngoài ra, để xác định tỷ lệ và hiệu giá kháng thể ngưng kết tinh trùng trong huyết thanh sử dụng kỹ thuật xét nghiệm Franklin và Duckes.

Xét nghiệm xác định kháng thể kháng tinh trùng dùng trong các trường hợp: tinh trùng kết dính trong tinh dịch, tinh trùng chuyển động kém, số lượng tinh trùng thấp, vô sinh tiên phát và trước khi nối ống dẫn tinh.

Điều trị kháng thể kháng tinh trùng

Điều trị vô sinh nam có kháng thể kháng tinh trùng bằng nhiều biện pháp như: sử dụng chất ức chế miễn dịch, thụ thai bằng phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung với tinh trùng của người chồng, thụ thai trong ống nghiệm, thụ thai bằng cách tiêm tinh trùng vào bào tương của noãn.

Chỉ định điều trị thường chỉ tiến hành ở bệnh nhân có mẫu tinh dịch mà trên 50% lượng tinh trùng bị ngưng kết vì kháng thể, khi kết quả thử nghiệm sau giao hợp có số lượng tinh trùng ngưng kết bình thường thấp.

Phương pháp ức chế miễn dịch dùng corticoid có thể làm giảm sản xuất kháng thể và sự kết dính giữa kháng thể – kháng nguyên.

Trong y văn chưa có sự thống nhất về liều lượng, điều trị từng đợt hay kéo dài. Do đó, việc điều trị ức chế miễn dịch ở vô sinh nam có kháng thể kháng tinh trùng phải có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Kết quả sau thụ thai sau điều trị 34%.

Điều trị kháng thể kháng tinh trùng bằng sự can thiệp của nhiều phương pháp

Phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung (Intra uterine Insemination, IUI). Trong tác động đến sinh sản của tinh trùng, thì sự kết hợp giữa tinh trùng với globulin miễn dịch có thể chỉ ức chế một bước chức năng xâm nhập qua chất nhầy, trong khi xâm nhập trứng vẫn tồn tại, thụ thai trong buồng tử cung sẽ là liệu pháp cần thiết. Thủ thuật có thể sử dụng tinh trùng người chồng đã rửa lọc tinh trùng (lọc rửa tinh trùng với mục đích loại bỏ kháng thể gắn lên màng tinh trùng).

Phương pháp thụ thai trong ống nghiệm (IVF) ở người chồng có tinh trùng kết hợp với globulin miễn dịch với kết quả có thai 27%.

Ngày nay, với kỹ thuật tiêm tinh trùng vào bào tương của noãn (ICSI) bước đầu cho kết quả thụ thai và sinh sản cao hơn, kỹ thuật này cũng được chỉ định cho những nam giới vô sinh có kháng thể chống tinh trùng đã làm thụ thai trong ống nghiệm thất bại.

Tóm lại, kháng thể kháng tinh trùng trong miễn dịch sinh sản nam giới có thể xác định trực tiếp kháng thể kháng tinh trùng gắn trên màng tinh trùng liên quan chặt chẽ với vô sinh nam có yếu tố kháng thể kháng tinh trùng bằng cách đo được hiệu giá kháng thể kháng tinh trùng trong huyết thanh và huyết tương tinh dịch.

Hiệu giá càng cao thì khả năng vô sinh càng lớn. Việc điều trị vô sinh nam do kháng thể kháng tinh trùng bằng các phương pháp IUI, IVF và ICSI đã mang lại nhiều kết quả cho người bệnh với niềm mong muốn có con ở những cặp vô sinh hiện nay mà nguyên nhân do tinh trùng mang kháng thể chống tinh trùng.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp