Huyết tương là thành phần chiếm tỉ lệ lớn nhất trong máu. Thành phần chủ yếu của huyết tương là nước, ngoài ra, huyết tương cũng chứa các protein quan trọng và các chất khác cần thiết cho hoạt động chính xác của máu.
Có thể phân tách máu thành bốn thành phần chính:
- Huyết tương
- Tế bào hồng cầu
- Tế bào bạch cầu
- Tiểu cầu
Khoảng 55% máu là huyết tương, với ba thành phần còn lại chiếm 45%. Vì là phần chất lỏng của máu, huyết tương đóng một vai trò quan trọng trong nhiều hệ thống cơ quan vì nó tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển các chất quan trọng trong cơ thể.
Định nghĩa huyết tương
Huyết tương là một phần chất lỏng có màu vàng rơm trong máu. Đây là thành phần lớn nhất của máu, chiếm khoảng 55%
Bản thân huyết tương bao gồm 92% nước. Các protein quan trọng tham gia vào nhiều chức năng như đông máu, chống nhiễm trùng và vận chuyển các chất chiếm 7% trong huyết tương. 1% còn lại chứa muối khoáng, đường, chất béo, nội tiết tố, vitamin.
Chức năng
Là thành phần tạo thành cơ sở của máu (dạng lỏng), huyết tương phục vụ nhiều chức năng trong cơ thể. Một số chức năng này bao gồm:
Đông máu: Nhiều protein quan trọng, chẳng hạn như fibrinogen, thrombin và yếu tố X, có trong huyết tương và đóng một vai trò quan trọng trong quá trình đông máu để ngăn chảy máu.
Miễn dịch: Huyết tương chứa các protein chống lại bệnh tật, chẳng hạn như kháng thể và globulin miễn dịch, đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch bằng cách chống lại các tác nhân gây bệnh.
Duy trì huyết áp và thể tích: Một loại protein có trong huyết tương được gọi là albumin giúp duy trì huyết áp. Điều này ngăn không cho chất lỏng thẩm thấu vào các vùng trên cơ thể và da nơi thường tích tụ ít chất lỏng hơn. Điều này cũng giúp đảm bảo lưu lượng máu qua các mạch máu.
Cân bằng độ pH: Các chất có trong huyết tương hoạt động như chất đệm, cho phép huyết tương duy trì độ pH trong phạm vi bình thường, giúp hỗ trợ chức năng tế bào.
Vận chuyển: Huyết tương trong máu giúp vận chuyển chất dinh dưỡng, chất điện giải, kích thích tố và các chất quan trọng khác đi khắp cơ thể. Nó cũng giúp loại bỏ các chất thải bằng cách vận chuyển chúng đến gan, phổi, thận hoặc da.
Nhiệt độ cơ thể: Huyết tương giúp duy trì nhiệt độ cơ thể bằng cách cân bằng sự mất nhiệt và tăng nhiệt trong cơ thể.
Làm thế nào để huyết tương giữ cho cơ thể khỏe mạnh
Bằng cách thực hiện các chức năng trên, huyết tương giúp cơ thể khỏe mạnh. Nó đảm bảo rằng các chất dinh dưỡng, kích thích tố, protein và các chất khác đến được phần cơ thể cần chúng.
Vì là một thành phần quan trọng của máu, huyết tương cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc điều trị nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau.
Huyết tương chứa nhiều chất quan trọng, cụ thể là các kháng thể, các yếu tố đông máu và các protein như albumin và fibrinogen. Đây là lý do tại sao có những tổ chức hay đơn vị lưu trữ máu thường khuyến khích mọi người hiến huyết tương. Sau khi thu thập huyết tương được hiến tặng, các chuyên gia y tế sẽ đông lạnh huyết tương để bảo toàn chất lượng và chức năng của huyết tương. Đây được gọi là plasma tươi đông lạnh (Fresh frozen plasma - FFP).
Sau đó, FFP có thể được cung cho các bệnh viện hoặc công ty dược phẩm để có thể tiếp tục xử lý, phân tách và chiết xuất các chất quan trọng có trong huyết tương thành các sản phẩm khác nhau mà bác sĩ có thể sử dụng làm phương pháp điều trị cứu sống.
Ví dụ, từ FFP, các nhà khoa học có thể điều chế chất kết tủa lạnh, rất giàu yếu tố đông máu và có thể giúp những người bị rối loạn chảy máu.
Hiến máu
Máu và các thành phần của máu là một nguồn tài nguyên quý giá trong chăm sóc sức khỏe.
Về mặt lâm sàng, các chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể sử dụng huyết tương theo nhiều cách khác nhau. Đặc biệt, huyết tương có thể được sử dụng trong phương pháp điều trị cứu sống những người bị chấn thương và bỏng hoặc những người bị bệnh gan nặng và các bệnh máu hiếm.
Hiến máu là một phương pháp an toàn và đơn giản, nơi một người hiến tặng các sản phẩm máu. Mọi người có thể hiến huyết tương thông qua hiến máu toàn phần hoặc huyết tương.
Với hiến máu toàn phần có thể hiến tất cả các thành phần của máu. Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể cung cấp máu toàn phần cho những người có thể cần, chẳng hạn như những người đang hồi phục sau phẫu thuật, hoặc có thể tách máu thành các thành phần khác nhau và sử dụng chúng khi cần thiết.
Hiến huyết tương bao gồm việc lấy máu, chiết xuất huyết tương và trả lại phần còn lại của máu cho người hiến tặng thông qua quá trình lọc huyết tương. Quá trình này mất nhiều thời gian hơn một chút so với hiến máu toàn phần, nhưng vì một người chỉ hiến huyết tương nên có thể cung cấp một lượng huyết tương lớn hơn, có nghĩa là mọi người có thể hiến thường xuyên hơn.
Những người có nhóm máu AB có một loại huyết tương phổ quát, có nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể nhận được huyết tương này một cách an toàn. Những người trong tình huống khẩn cấp có thể nhận được loại huyết tương này ngay lập tức.
Hội Chữ thập đỏ Hoa Kỳ kêu gọi những người có nhóm máu AB hiến huyết tương. Những người có nhóm máu này có thể hiến huyết tương 28 ngày một lần, hoặc tối đa 13 lần một năm.
Tóm lược
Huyết tương là thành phần lỏng có màu vàng, chiếm phần lớn thể tích máu. Huyết tương có vai trò giúp miễn dịch, đông máu, duy trì huyết áp, lượng máu và cân bằng độ pH trong cơ thể. Nó cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc vận chuyển các tế bào máu, chất dinh dưỡng, protein, chất thải và hormone đi khắp cơ thể.
Những người hiến máu có thể xem xét việc hiến tặng huyết tương. Vấn đề này có nhu cầu cao trong điều trị những người bị mất máu nhiều, suy gan, ung thư, các bệnh hiếm gặp hoặc các vấn đề sức khỏe khác.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
