✴️ Trào ngược dạ dày ở trẻ: nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa trị hiệu quả

Trào ngược dạ dày ở trẻ là bệnh gì?

Trào ngược dạ dày là tình trạng thức ăn từ dạ dày trào ngược trở lại lên thực quản, thường gặp ở trẻ sơ sinh, trẻ em và cả người lớn.

Trào ngược dạ dày ở trẻ có thể là sinh lý hoặc bệnh lý, tuỳ từng loại mới có ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khoẻ của trẻ.

Phân loại trào ngược dạ dày ở trẻ và cách nhận biết

Trào ngược dạ dày ở trẻ được phân loại thành trào ngược sinh lý và trào ngược bệnh lý, cụ thể:

Trào ngược sinh lý

• Độ tuổi gặp phải là trẻ dưới 6 tháng tuổi
• Triệu chứng thường gặp là bị trớ sữa nhiều lần trong ngày tuy nhiên trẻ vẫn sinh hoạt bình thường, lên cân đều, không bị khò khè tái phát nhiều lần…
• Nguyên nhân: do mẹ cho bú sai tư thế, khiến sữa bị trào ngược lên miệng. Ngoài ra còn do hệ tiêu hóa trẻ chưa ổn định, cơ thắt thực quản dưới của trẻ đóng mở chưa đều.
• Tình trạng này sẽ giảm dần theo thời gian, chậm nhất là đến khi trẻ được trên 1 tuổi.

Trẻ em cũng là đối tượng dễ mắc trào ngược dạ dày

Trào ngược bệnh lý

• Xảy ra đối với trẻ trên 1 tuổi
• Triệu chứng gây ra cho trẻ là thường hay bị nôn trớ, giọng khàn, hơi thở khò khè trong lúc ngủ, thường xuyên cáu kỉnh, trẻ quấy khóc liên tục, hen phế quản, viêm phổi tái phát, chậm tăng cân, suy dinh dưỡng, biếng ăn
• Nguyên nhân chủ yếu do trẻ mắc dị tật bẩm sinh như thoát vị cơ hoành, sa dạ dày làm cho cơ thắt thực quản dưới của trẻ yếu, trẻ bị bại não, nhiễm trùng toàn thân, hở van tâm vị bẩm sinh…
• Nếu trẻ bị trào ngược dạ dày do bệnh lý thì cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa nhi để được chẩn đoán chính xác tình trạng và đưa ra hướng điều trị phù hợp và kịp thời tránh gây ra biến chứng.

Trào ngược dạ dày ở trẻ có nguy hiểm không?

Trào ngược dạ dày ở trẻ nếu không được chăm sóc đúng cách sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, cụ thể:

• Biến chứng về tiêu hóa: Trẻ bị viêm thực quản với nhiều mức độ khác nhau, từ đó sẽ ảnh hưởng đến hoạt động ăn uống của trẻ. Nghiêm trọng nhất là bị barrett thực quản – thực quản bị viêm, đường thực quản hẹp dẫn đến việc lưu thông thức ăn từ miệng xuống dạ dày gặp nhiều khó khăn.
• Biến chứng về hô hấp: Trẻ thở bị khò khè, ho kéo dài, và điều trị thông thường không giúp trẻ thuyên giảm các triệu chứng. Khi bị trào ngược, axit từ dạ dày sẽ trào lên thực quản khiến dây thanh ở cổ họng dày lên, làm cho bé bị khò khè, khàn giọng. Nặng hơn, trào ngược dạ dày trẻ em còn liên quan đến tình trạng hen suyễn ở trẻ.
• Biến chứng về răng miệng và tai-mũi-họng: Trẻ bị trào ngược bệnh lý có thể bị viêm tai, viêm xoang, mòn răng, chậm tăng cân, suy dinh dưỡng, lâu dài ảnh hưởng đến sự phát triển về hành vi của trẻ.

Các triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ

• Trẻ ói hoặc nôn sữa ra nhiều, chủ yếu qua đường miệng hoặc cả mũi.
• Trẻ thường xuyên quấy khóc, biếng ăn, đêm ngủ không tròn giấc.
• Chậm tăng cân, nặng hơn là suy dinh dưỡng, thiếu máu kéo dài
• Với những trẻ lớn hơn, có thể đau phía sau xương ức, kèm ợ nóng khó chịu.
• Khi có biến chứng ở đường hô hấp sẽ có các biểu hiện như ho, khò khè, có khi thở tím tái. Trẻ có thể phải nhập viện vì viêm phổi hay các cơn ngừng thở, đe dọa trực tiếp tới tính mạng của trẻ nếu không phát hiện kịp thời.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày ở trẻ

Uống sữa ngoài, tư thế uống sữa cũng có thể khiến bé bị trào ngược dạ dày

Nguyên nhân sinh lý

• Cơ quan tiêu hóa chưa ổn định: Ở trẻ nhỏ, hệ thống tiêu hóa và dạ dày chưa hoàn thiện, hơn nữa, dạ dày lại nằm gần lồng ngực hơn so với người lớn.
• Cơ thắt thực quản chưa phát triển: Cơ thắt thực quản hoạt động đóng mở không hiệu quả, dễ khiến thức ăn trào ngược lên thực quản.
• Thức ăn tiêu thụ mỗi ngày: Trẻ em thường hấp thụ dinh dưỡng chủ yếu qua sữa hay cháo. Những sản phẩm này đều ở dạng mềm lỏng nên dễ dàng lọt qua khe hở nhỏ ở cơ vòng.
• Uống sữa ngoài: Trẻ em sử dụng sữa bò sẽ làm tăng nguy cơ xuất hiện trào ngược dạ dày hơn bú sữa mẹ. Do sữa bò tiêu hóa chậm nên nằm lại trong dạ dày lâu hơn.
• Tư thế cho bé bú: Thông thường trẻ hay được cho bú ở tư thế nằm ngang, đặc biệt là vào lúc ban đêm. Tuy nhiên, ở tư thế này, dạ dày sẽ nằm ngang và dễ khiến sữa khi xuống đến dạ dày lại bị trào ngược lên miệng.

Nguyên nhân bệnh lý

Một số bệnh lý bẩm sinh cũng khiến trẻ mắc phải chứng trào ngược dạ dày như thoát vị cơ hoành hay sa dạ dày ở mức độ nặng. Các bệnh này làm suy yếu cơ thắt phần thực quản dưới, khiến thức ăn bị trào ngược lên thực quản và thường gặp ở trẻ em dưới 1 tuổi. Một số trẻ cũng có khả năng cao bị trào ngược dạ dày thực quản nếu bị bại não, nhiễm trùng toàn thân, hở van tim…

Cách chăm sóc cho trẻ bị trào ngược dạ dày

Đối với trẻ nhỏ

• Chia nhỏ lượng sữa trong mỗi cữ bú của trẻ, khoảng 30 – 60ml/lần. Với những trẻ bú nhiều hơn 60ml/lần, thì sau 60ml, tiếp tục ẵm trẻ ở tư thế đầu cao, và giúp trẻ ợ hơi bằng cách vỗ nhẹ vào lưng trẻ, sau đó cho trẻ bú tiếp. Cha mẹ lưu ý, trong trường hợp này không nên vác trẻ lên vai vì có thể sẽ làm trẻ bị ọc sữa do tư thế này làm chèn ép dạ dày.
• Làm cho sữa đặc hơn bằng cách pha thêm vào sữa mẹ hoặc sữa công thức một lượng bột gạo hoặc bột ngũ cốc, sẽ giúp lượng sữa mỗi lần bú của trẻ giảm đi, từ đó, lượng sữa trong dạ dày cũng giảm, hạn chế tình trạng trào ngược dạ dày trẻ em. Khi pha thêm bột vào sữa, cha mẹ cần lưu ý sử dụng những núm vú có lỗ rộng hơn để giúp sữa chảy ra dễ dàng hơn. Tuy nhiên nên tham vấn ý kiến của bác sĩ trước khi áp dụng phương pháp này
• Khi trẻ bú xong, cha mẹ nên đặt trẻ nằm với tư thế đầu cao hơn với mặt giường khoảng 30 độ, để giảm triệu chứng trào ngược.

Đối với trẻ lớn

• Cần hạn chế các thức ăn, đồ uống có tính kích thích dạ dày như: thức ăn có vị chua, cay, cà phê, chocolate… vì sẽ làm triệu chứng trào ngược nặng nề thêm.
• Ngoài ra, có một số trẻ bị dị ứng với đạm sữa bò, nếu trẻ đang được uống sữa công thức và có biểu hiện trào ngược, thì lời khuyên được bác sĩ đưa ra là nên đổi sang loại sữa khác phù hợp hơn.

Trào ngược dạ dày ở trẻ khi nào cần gặp bác sĩ?

Trào ngược dạ dày khiến bé luôn cảm thấy mệt mỏi, khó chịu

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ khi có các dấu hiệu sau cần được đưa đi khám ngay:

• Nôn nhiều lần, nôn ra máu
• Tiêu chảy, tiêu máu
• Viêm phổi
• Chậm tăng cân
• Trẻ quấy khóc kéo dài hơn hai giờ
• Bỏ ăn, bỏ uống
• Trẻ dưới ba tháng tuổi bị nôn dữ dội sau mỗi lần bú
• Trẻ lừ đừ, cảm giác “không khoẻ”
• Trẻ lớn cần đi khám khi:
• Nôn nhiều lần, đặc biệt là nếu nôn ra máu hoặc trẻ bị sụt cân
• Thường xuyên bị ợ nóng hoặc đau ở vùng giữa ngực, cổ họng
• Đau hoặc khó nuốt (ví dụ: cảm giác thức ăn bị mắc kẹt trong cổ họng)
• Các vấn đề về hô hấp như thở khò khè, ho mãn tính hoặc khàn giọng
• Viêm phổi tái phát

Biện pháp phòng ngừa chứng trào ngược dạ dày ở trẻ

Để phòng ngừa tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ, bố mẹ cần lưu ý những điều sau:

• Chuẩn bị quần áo rộng rãi, thoải mái cho trẻ
• Cho trẻ ăn trước khi đi ngủ khoảng 3 tiếng
• Chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, ít và cho ăn thường xuyên
• Sau khi ăn, bế trẻ ở tư thế thẳng đứng khoảng 30 phút, tránh để trẻ nằm xuống ngay
• Hạn chế các thực phẩm có tính axit, cay, caffeine, nhiều chất béo có hại vì những thực phẩm này rất có hại cho sức khỏe dạ dày.
• Cho trẻ bú ở tư thế đầu cao 30 độ và để bé nằm duy trì ở tư thế này cả lúc ngủ, hoặc có thể nằm nghiêng bên trái giúp làm giảm triệu chứng ợ hơi, ợ nóng.

Trường hợp các triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ trở nặng, bác sĩ có thể chỉ định cho trẻ dùng thuốc trị đau dạ dày như:

• Thuốc kháng thụ thể H2 giúp ngăn chặn tiết axit dạ dày
• Thuốc ức chế bơm proton giúp làm giảm lượng axit do dạ dày tiết ra
• Thuốc prokinetic được sử dụng để làm tăng co bóp thực quản và tăng trương lực cơ thắt thực quản dưới giúp làm rỗng dạ dày./.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp