Giảm bất bình đẳng toàn cầu trong việc tiếp cận oxy y tế (Phần 1)

Những phát hiện này thật đáng lo ngại – hơn 5 tỷ người không được tiếp cận với oxy y tế an toàn, chất lượng và giá cả phải chăng, với khoảng cách lớn nhất ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Đây là lời cảnh tỉnh để ưu tiên oxy y tế như một loại thuốc thiết yếu và dịch vụ công. Cải thiện khả năng tiếp cận có thể cứu sống hàng triệu người và đẩy nhanh tiến độ thực hiện nhiều Mục tiêu Phát triển Bền vững. Tôi khuyến khích mọi người đọc toàn bộ báo cáo và cân nhắc cách chúng ta có thể hỗ trợ các nỗ lực thu hẹp khoảng cách quan trọng này trong sức khỏe toàn cầu.

Giảm bất bình đẳng toàn cầu trong việc tiếp cận oxy y tế: Ủy ban Y tế Toàn cầu Lancet về an ninh oxy y tế [Hamish R Graham, PhD và CS. 2025]

“Ôxy bị trì hoãn là sự sống bị từ chối.” —Người sống sót sau COVID-19, Kenya

Oxy y tế là phương pháp điều trị thiết yếu đã được sử dụng trong lâm sàng trong hơn 150 năm. Oxy y tế là phương pháp điều trị cần thiết ở mọi cấp độ của hệ thống chăm sóc sức khỏe dành cho trẻ em và người lớn mắc nhiều tình trạng cấp tính và mãn tính khác nhau, đồng thời đảm bảo phẫu thuật và chăm sóc quanh phẫu thuật an toàn, do đó phải có sẵn cho tất cả những ai cần. Đại dịch COVID-19 đã làm sáng tỏ sự bất bình đẳng lâu đời trong việc tiếp cận oxy y tế trên toàn cầu và tầm quan trọng của liệu pháp cứu sống này đối với mọi người ở mọi lứa tuổi trên khắp thế giới. Trong bối cảnh này,

Ủy ban Y tế Toàn cầu Lancet về an ninh oxy y tế đã được thành lập vào năm 2022, với mục đích tổng hợp các bằng chứng có sẵn và khai thác chuyên môn để đưa ra các khuyến nghị cụ thể và có thể hành động được cho các chính phủ, ngành công nghiệp, các cơ quan y tế toàn cầu, các nhà tài trợ, lực lượng lao động chăm sóc sức khỏe và các nhà nghiên cứu.

Công trình NC Lancet nhấn mạnh rằng việc cung cấp oxy là một dịch vụ công thiết yếu, không chỉ là một hàng hóa hay sản phẩm thương mại, và việc đạt được khả năng tiếp cận oxy công bằng sẽ đòi hỏi một phương pháp tiếp cận hệ thống giải quyết nhiều lĩnh vực (sản xuất, lưu trữ, phân phối, cung ứng, sử dụng lâm sàng, phối hợp, quản lý và tài chính) trên khắp các lĩnh vực y tế, giáo dục, năng lượng, công nghiệp và giao thông. Những nỗ lực trước đây, bao gồm các khoản đầu tư lớn để ứng phó với đại dịch COVID-19, chủ yếu tập trung vào việc cung cấp thiết bị để sản xuất nhiều oxy hơn, nhưng không đầu tư vào các hệ thống và con người cần thiết để đảm bảo thiết bị được phân phối, bảo trì và sử dụng một cách an toàn và hiệu quả. Những phát hiện chính từ Ủy ban này cho thấy cách đầu tư trong tương lai vào việc tăng cường hệ thống oxy có thể có tác động to lớn như thế nào bằng cách cứu sống hàng triệu người, đẩy nhanh tiến độ hướng tới các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) và chuẩn bị cho thế giới trước các đại dịch trong tương lai.

Nhu cầu oxy y tế toàn cầu rất cao

Mỗi năm, 374 triệu người cần oxy y tế: 364 triệu người trong bối cảnh y tế và phẫu thuật cấp tính, và 9 triệu người có nhu cầu oxy dài hạn do bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. 306 triệu (82%) trong số 374 triệu người cần oxy sống ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC), 253 triệu (68%) ở Nam Á, Đông Á và Thái Bình Dương, và Châu Phi cận Sahara. Bệnh nhân có nhu cầu y tế và phẫu thuật cấp tính cần tối thiểu 1,2 tỷ mét khối bình thường (Nm3) oxy y tế hàng năm. Nhu cầu này đang tăng lên, do sự gia tăng dân số và nhu cầu phẫu thuật chưa được đáp ứng và liệu pháp oxy dài hạn. Những nỗ lực ngăn ngừa nhu cầu oxy là rất quan trọng, bao gồm tiêm chủng, phòng ngừa và cai thuốc lá, giảm suy dinh dưỡng và ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời, và giảm thiểu biến đổi khí hậu. Trong các trường hợp khẩn cấp (ví dụ: dịch bệnh, thiên tai, chiến tranh), nhu cầu oxy có thể tăng theo cấp số nhân, gây áp lực rất lớn lên hệ thống y tế. Năm 2021, thêm 52 triệu bệnh nhân cần 1,9 tỷ Nm3 oxy để điều trị COVID-19 trên toàn cầu.

Việc tiếp cận oxy y tế trên toàn cầu rất bất bình đẳng

Có những khoảng cách lớn trong phạm vi bao phủ oxy ở nhiều LMIC mặc dù đã có những khoản đầu tư kể từ khi xảy ra đại dịch COVID-19. Chúng tôi phát hiện ra rằng hơn 5 tỷ người—tức là hơn 60% dân số thế giới—không được tiếp cận với các dịch vụ oxy y tế an toàn, chất lượng và giá cả phải chăng. Ở LMIC, chỉ có 89 triệu (30%) trong số 299 triệu người cần oxy để điều trị các tình trạng y tế hoặc phẫu thuật cấp tính được điều trị oxy đầy đủ, với mức tiếp cận thấp nhất ở Châu Phi cận Sahara. Do đó, khoảng cách bao phủ oxy y tế ở LMIC là 70%, vượt xa phạm vi điều trị HIV/AIDS (23%) và bệnh lao (25%). Những yếu tố chính góp phần vào khoảng cách bao phủ oxy bao gồm những người không đến được cơ sở y tế, các cơ sở thiếu năng lực cung cấp oxy cơ bản, không xác định được nhu cầu oxy do không có máy đo độ bão hòa oxy trong máu, dịch vụ chăm sóc oxy bị gián đoạn, không an toàn hoặc chất lượng thấp, và chi phí cao cho bệnh nhân. Ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC), máy đo độ bão hòa oxy trong máu chỉ có ở 54% bệnh viện đa khoa và 83% bệnh viện tuyến cuối, và liệu pháp oxy chỉ có ở 58% bệnh viện đa khoa và 86% bệnh viện tuyến cuối. Tình trạng thiếu hụt thường xuyên và hỏng hóc thiết bị dẫn đến nhu cầu phân bổ dịch vụ chăm sóc, đây là nguồn gây căng thẳng về mặt đạo đức cho nhân viên y tế. Tại các cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC), máy đo độ bão hòa oxy trong máu và oxy gần như không có sẵn.

Chi phí lấp đầy khoảng trống oxy là cao nhưng oxy là khoản đầu tư có hiệu quả về mặt chi phí cao

Các tác giả ước tính rằng việc thu hẹp khoảng trống lớn về phạm vi bao phủ oxy y tế và phẫu thuật cấp tính ở các nước thu nhập thấp và trung bình sẽ cần thêm 6,8 tỷ đô la Mỹ hàng năm, tương đương với 34,0 tỷ đô la trong 5 năm tới. Ước tính này không bao gồm chi phí đáng kể để đáp ứng nhu cầu oxy bổ sung do đại dịch gây ra (để tham khảo, chi phí bổ sung cho nhu cầu oxy liên quan đến COVID-19 ở các nước thu nhập thấp và trung bình năm 2021 là 6,8 tỷ đô la) hoặc chi phí cho liệu pháp oxy dài hạn. Lý do đầu tư vào oxy y tế rất mạnh mẽ: nó có hiệu quả về mặt chi phí như tiêm chủng thường quy cho trẻ em, sẽ giúp các chính phủ đạt được tiến bộ trong tám trong chín mục tiêu SDG 3 và có thể giảm tử vong trong các đại dịch trong tương lai.

Các kế hoạch oxy y tế quốc gia là điều cần thiết để tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư và phối hợp cung cấp dịch vụ

Ít hơn 30 quốc gia đã xây dựng các kế hoạch oxy quốc gia theo quy định trong nghị quyết tăng cường tiếp cận oxy y tế năm 2023 của WHO. Chúng tôi khuyến khích tất cả các chính phủ thực hiện điều này vào năm 2030. Để xây dựng kế hoạch, các chính phủ nên tập hợp các đối tác khu vực công và tư nhân có liên quan đến việc cung cấp oxy y tế—bao gồm các lĩnh vực y tế, giáo dục, công nghiệp, năng lượng và giao thông—để thiết kế hệ thống và thiết lập một cấu trúc quản trị giúp tất cả các bên liên kết với nhau trong quá trình quản lý hệ thống. Các hệ thống oxy nên được tích hợp vào các kế hoạch y tế quốc gia rộng hơn và các chiến lược ứng phó và chuẩn bị cho đại dịch.

Đo độ bão hòa oxy trong máu là rất quan trọng đối với việc cung cấp oxy an toàn, giá cả phải chăng ở mọi cấp độ chăm sóc sức khỏe

Đo độ bão hòa oxy trong máu ngoại vi là một dấu hiệu sinh tồn thiết yếu—độ bão hòa oxy trong máu ngoại vi (hemoglobin)—cần được đánh giá thường xuyên ở tất cả bệnh nhân ở mọi cấp độ chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, nhân viên y tế ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC) không được trang bị hoặc hỗ trợ đầy đủ để sử dụng máy đo độ bão hòa oxy trong máu hiệu quả. Hơn nữa, đo độ bão hòa oxy trong máu và liệu pháp oxy không được đưa vào nhiều hướng dẫn lâm sàng và chương trình giảng dạy về sức khỏe. Chúng tôi thấy rằng chỉ có 19% số người đến bệnh viện đa khoa ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC) được đo độ bão hòa oxy trong máu và hầu như không bao giờ được thực hiện tại các cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu. Việc sử dụng máy đo độ bão hòa oxy xung ít phổ biến nhất ở các cơ sở y tế nhỏ và nông thôn của chính phủ và trên khắp Châu Phi cận Sahara. Chúng tôi nhận thấy nhu cầu cấp thiết là phải làm cho máy đo độ bão hòa oxy xung chất lượng cao, mạnh mẽ trở nên dễ tiếp cận hơn và đảm bảo rằng chúng được sử dụng phổ biến hơn, cũng như nhu cầu cải thiện độ chính xác của máy đo độ bão hòa oxy xung ở mọi nhóm dân số, bao gồm cả những người có làn da sẫm màu, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Hệ thống oxy phải phù hợp với bối cảnh và phải phù hợp với khả năng chi trả của tất cả bệnh nhân

Không có hệ thống oxy y tế quốc gia nào phù hợp với tất cả mọi người. Thay vào đó, các chính phủ nên xác định các ưu tiên và tối ưu hóa hệ thống của họ để phù hợp với các điều kiện tại địa phương. Hầu hết các hệ thống y tế và cơ sở y tế sẽ được hưởng lợi từ nguồn cung cấp oxy hỗn hợp (tức là oxy lỏng, nhà máy oxy, bình oxy và máy cô đặc oxy), bao gồm các nguồn dự phòng đáng tin cậy trong trường hợp hỏng hóc hoặc để đáp ứng nhu cầu tăng đột biến trong trường hợp khẩn cấp. Chi phí vận hành chiếm 50–80% tổng chi phí hệ thống nhưng cho đến nay đã nhận được ít đầu tư, với những hậu quả lớn đối với hoạt động, tính bền vững và việc sử dụng hiệu quả thiết bị oxy. Chúng tôi đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đầu tư vào lực lượng lao động lâm sàng và kỹ thuật. Có nhiều mô hình khác nhau để quản lý hệ thống oxy quốc gia, từ hoàn toàn do chính phủ điều hành đến hoàn toàn do khu vực tư nhân điều hành. Bất kể hệ thống nào, chính phủ cũng phải đảm bảo rằng chi phí không được chuyển sang bệnh nhân. Lời chứng thực của bệnh nhân và người chăm sóc liên tục mô tả chi phí túi tiền khổng lồ, và chúng tôi mạnh mẽ kêu gọi chính phủ đưa dịch vụ đo oxy xung và oxy vào các chương trình bảo hiểm y tế toàn dân và theo đuổi các chiến lược khác để giảm thiểu phí người dùng.

Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa ngành oxy y tế, chính phủ và các cơ quan y tế toàn cầu

Ngành oxy y tế, giống như ngành dược phẩm, là một phần thiết yếu của kiến ​​trúc ứng phó và phòng ngừa đại dịch và sức khỏe cộng đồng. Chính phủ có trách nhiệm đảm bảo rằng thị trường oxy y tế hoạt động an toàn, có tính cạnh tranh và minh bạch về giá, đồng thời đảm bảo rằng các quy định quốc gia xác định chất lượng và an toàn oxy y tế phù hợp với Dược điển quốc tế WHO đã cập nhật. Các công ty nên áp dụng các mục tiêu tiếp cận oxy cụ thể và công bố tiến độ. Các cơ quan y tế toàn cầu nên thường xuyên đánh giá tiến độ của ngành oxy y tế (giống như họ đánh giá ngành dược phẩm). Chúng tôi kêu gọi các cơ quan y tế toàn cầu và các nhà tài trợ duy trì tiếp cận oxy là ưu tiên y tế toàn cầu, bao gồm hỗ trợ Liên minh oxy toàn cầu mới và bổ sung nhiệm vụ tiếp cận oxy mạnh mẽ cho Quỹ toàn cầu phòng chống AIDS, lao và sốt rét. Việc tiếp cận oxy y tế và các công cụ và liệu pháp liên quan nên được tích hợp đầy đủ vào kiến ​​trúc ứng phó và phòng ngừa đại dịch toàn cầu.

 Dữ liệu chính xác, kịp thời cho các hệ thống oxy là điều cần thiết

Nhóm NC đã tìm thấy những khoảng trống lớn trong dữ liệu về phạm vi bao phủ oxy và ước tính hiệu quả về chi phí cho các giải pháp oxy khác nhau và nhóm bệnh nhân, cũng như những thiếu sót lớn trong các công cụ được sử dụng để theo dõi các hệ thống oxy và cung cấp dịch vụ. Chúng tôi trình bày hai công cụ mới để giúp các chính phủ, cơ sở y tế và các cơ quan y tế toàn cầu: mười chỉ số bao phủ oxy và Bảng điểm tiếp cận oxy y tế quốc gia, mà các chính phủ nên sử dụng để lập kế hoạch cho các hệ thống oxy quốc gia và báo cáo tiến độ. Chúng tôi cũng xác định các lĩnh vực cần nghiên cứu thêm để thu hẹp khoảng cách bằng chứng quan trọng nhất trong việc tiếp cận oxy y tế.

Cuối cùng, nhóm NC lưu ý các cuộc thảo luận sôi nổi về tương lai của sức khỏe toàn cầu sau các Mục tiêu Phát triển Bền vững và các lời kêu gọi về một cách tiếp cận không chỉ mang lại lợi ích cho sức khỏe con người mà còn cho sức khỏe của hành tinh. Bằng cách tập trung vào công bằng và tính bền vững thông qua hành động thiết thực, Ủy ban này cung cấp một con đường để biến những nỗ lực tăng cường khả năng tiếp cận oxy y tế thành một ví dụ về sức khỏe toàn cầu. Việc tích hợp các khoản đầu tư vào oxy vào các kế hoạch quốc gia và các nỗ lực tăng cường hệ thống y tế có khả năng cải thiện các dịch vụ y tế và mang lại lợi ích cho tất cả bệnh nhân, ở mọi nơi. Việc áp dụng các hệ thống và thiết bị oxy tiết kiệm năng lượng và sử dụng năng lượng tái tạo sẽ giúp giảm lượng khí thải carbon, trong khi đầu tư vào bảo trì và sửa chữa tại địa phương sẽ giúp giảm chi phí tài chính, con người và môi trường của các nghĩa địa thiết bị. Các hệ thống oxy y tế quốc gia có thể đi đầu trong việc đảm bảo sức khỏe lâu dài và tính bền vững của con người và hành tinh, nhưng chỉ khi đầu tư vào việc thu hẹp khoảng cách lớn trong việc tiếp cận oxy y tế cho tất cả mọi người.

Oxy y tế và đại dịch COVID-19

“Luôn có nhu cầu về oxy. Nhu cầu này chỉ trở nên trầm trọng hơn do COVID. Trước đây, chúng ta đã mất rất nhiều trẻ em vì bệnh viêm phổi và các bệnh thời thơ ấu khác cần oxy—và chúng ta cũng mất cả người lớn nữa.”—Người sống sót sau COVID-19, Kenya

Trong đại dịch COVID-19, đã gây ra 15,9 triệu ca tử vong trong giai đoạn 2020–21,1 hình ảnh và câu chuyện về tình trạng thiếu oxy đã cảnh báo thế giới về vai trò quan trọng của oxy y tế và hậu quả bi thảm có thể xảy ra khi các dịch vụ oxy cơ bản không đáp ứng được. Mặc dù đại dịch COVID-19 đại diện cho sự gia tăng riêng biệt về nhu cầu oxy, nhưng tình trạng thiếu oxy đã trở thành hiện thực ở hầu hết các quốc gia trên thế giới trong nhiều thập kỷ, dẫn đến tử vong có thể phòng ngừa được, tàn tật suốt đời và chi phí chăm sóc sức khỏe thảm khốc. Khoảng cách giữa nhu cầu và tình trạng thiếu oxy y tế lớn nhất ở các quốc gia thu nhập thấp và thu nhập trung bình (LMIC) và đặc biệt rõ rệt ở các cộng đồng nông thôn có khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe kém. Nhân viên y tế trong những bối cảnh này phải đưa ra những quyết định khó khăn hàng ngày về việc ai sẽ được điều trị bằng liệu pháp oxy, nhưng thường thiếu những thứ thiết yếu như máy đo nồng độ oxy trong máu, thiết bị cung cấp oxy, hướng dẫn lâm sàng và các con đường chuyển tuyến để hỗ trợ việc đưa ra quyết định đúng đắn. Sự bất bình đẳng không thể chấp nhận được trong việc tiếp cận oxy y tế này là một thất bại thảm khốc của các chính phủ, các cơ quan y tế toàn cầu và các nhà tài trợ, và cần được giải quyết khẩn cấp vì lợi ích của tất cả những người đang phải chịu đựng và tử vong do thiếu liệu pháp oxy—ví dụ, trẻ sơ sinh bị bệnh, trẻ em bị viêm phổi, người lớn bị nhiễm trùng huyết, bệnh nhân cần gây mê và phẫu thuật, và người lớn tuổi mắc các bệnh phổi mãn tính. Hệ thống oxy mạnh hơn là điều cần thiết để xây dựng các hệ thống y tế phục hồi có thể đáp ứng các nhu cầu hàng ngày và xử lý các trường hợp khẩn cấp trong tương lai.

Oxy y tế đã là một loại thuốc thiết yếu trong hơn 100 năm qua—lần sử dụng lâm sàng đầu tiên được báo cáo là để điều trị viêm phổi vào năm 18852—tuy nhiên, mãi đến năm 2017, oxy mới được thêm vào Danh mục thuốc thiết yếu của WHO như một phương pháp điều trị chứng thiếu oxy máu, trong đó oxy được mô tả là “một loại thuốc thiết yếu cứu sống con người mà không có thuốc thay thế”.3 Năm 2008, WHO đã thiết lập các hướng dẫn về phẫu thuật an toàn và danh sách kiểm tra phẫu thuật an toàn, trong đó nêu bật vai trò của phép đo oxy xung.4 Năm 2010—Năm của Phổi—một lời kêu gọi hành động đã thu hút được mối quan tâm ngày càng tăng rằng oxy y tế đang bị bỏ qua và thúc giục các nhà hoạch định chính sách y tế quốc tế, các nhà tài trợ và những người thực hiện đưa oxy y tế vào chương trình nghị sự y tế toàn cầu và mở rộng khả năng tiếp cận cho tất cả những người cần oxy.5 Tuy nhiên, không có sáng kiến ​​hoặc khoản đầu tư y tế toàn cầu lớn nào vào oxy y tế trong giai đoạn 2010 và 2015, điều này chắc chắn đã góp phần khiến 133 (68%) quốc gia không đạt được mục tiêu giảm hai phần ba tỷ lệ tử vong ở trẻ em vào năm 2015 do Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ

Ủy ban Y tế Toàn cầu Lancet về an ninh oxy y tế ra đời từ nhu cầu cấp thiết phải hiểu được nguyên nhân gốc rễ của tình trạng thiếu oxy y tế và đưa ra các giải pháp cụ thể để củng cố hệ thống oxy y tế. Mục tiêu của chúng tôi là ngăn chặn thảm họa như tình trạng thiếu hụt do COVID-19 tái diễn và đẩy nhanh việc đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững bằng cách cải thiện khả năng tiếp cận công bằng với oxy y tế trong quá trình chăm sóc thường quy.17 Trước tình trạng bất bình đẳng toàn cầu về khả năng tiếp cận, chúng tôi đã tập trung vào các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC), đặc biệt là đảm bảo các dịch vụ oxy chất lượng cao cho mục đích chăm sóc lâm sàng nói chung tại các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC). Trong phạm vi nhiệm vụ rộng lớn này, phạm vi của Ủy ban này được nhắm mục tiêu là tối đa hóa tác động và sự liên quan của Ủy ban đối với các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo y tế ở cấp quốc gia và cấp dưới quốc gia, đặc biệt chú trọng đến các nhóm dân số nghèo và thiệt thòi.

Ủy ban được điều hành bởi 18 ủy viên – những học giả đa ngành có chuyên môn về lâm sàng, kinh tế, kỹ thuật, dịch tễ học và chính sách công – đại diện cho tất cả các khu vực trên thế giới. Một ủy ban điều hành đã phối hợp và lãnh đạo công việc. Các Ủy viên được hỗ trợ bởi một nhóm gồm 40 cố vấn từ Liên hợp quốc, các cơ quan y tế toàn cầu, các nhà tài trợ, các tổ chức học thuật và các tổ chức phi chính phủ. Một mạng lưới toàn cầu lớn, Oxygen Access Collaborators, đã cung cấp thông tin đầu vào liên tục cho Ủy ban và bao gồm đại diện từ mọi lĩnh vực, bao gồm cả ngành công nghiệp và các bộ y tế. Ngoài ra, các cuộc tham vấn đặc biệt đã được tổ chức với bệnh nhân, người chăm sóc và bác sĩ lâm sàng để đảm bảo rằng tiếng nói và kinh nghiệm của các nhóm này định hình nên các khuyến nghị của Ủy ban. Những kinh nghiệm này được đưa vào dưới dạng trích dẫn trong toàn bộ báo cáo này.

Định nghĩa oxy y tế là một hệ thống

“Oxy là một loại thuốc thiết yếu. Không có thuốc thay thế nào.”—Kỹ sư Y sinh, Rwanda

Tiếp cận oxy hoặc phạm vi bao phủ oxy được điều chỉnh theo chất lượng

Tỷ lệ những người cần liệu pháp oxy y tế được điều trị an toàn và hiệu quả. Chúng tôi áp dụng chuỗi bao phủ hiệu quả để minh họa các rào cản tiếp cận oxy y tế.

Oxy y tế

Khí oxy tinh khiết được sử dụng trong các liệu pháp y tế và được WHO mô tả là thuốc thiết yếu không thể thay thế.

Mặc dù các phương pháp sản xuất khác nhau dẫn đến các mức độ tinh khiết của oxy khác nhau, nhưng Dược điển quốc tế chấp nhận oxy 93 (được sản xuất bằng phương pháp hấp phụ dao động áp suất hoặc dao động chân không) và oxy 99,5 (được sản xuất bằng phương pháp chưng cất đông lạnh)—hai loại oxy y tế chính—là tương đương.

Là một loại thuốc thiết yếu, oxy cần thiết để ổn định và điều trị cho những bệnh nhân bị bệnh nặng ở mọi lứa tuổi với nhiều tình trạng bệnh khác nhau. Điều này bao gồm những người mắc các bệnh về đường hô hấp nguyên phát (ví dụ: suy hô hấp ở trẻ sơ sinh, nhiễm trùng đường hô hấp, hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính [COPD] và ung thư phổi), những người mắc các bệnh toàn thân khác (ví dụ: nhiễm trùng huyết và các bệnh nhiễm trùng nặng khác, bệnh tim, đột quỵ, thiếu máu nặng, cơn hồng cầu hình liềm, biến chứng sản khoa, chấn thương và ngộ độc) và những người đang phẫu thuật hoặc gây mê. Chúng tôi khẳng định việc sử dụng máy đo độ bão hòa oxy trong máu ngoại vi (SpO2), một dấu hiệu sinh tồn thiết yếu để xác định và theo dõi tất cả các bệnh nhân bị bệnh nặng, đặc biệt quan trọng để hướng dẫn liệu pháp oxy. Liệu pháp oxy này có thể có nhiều hình thức khác nhau, từ việc cung cấp liệu pháp oxy lưu lượng thấp qua mặt nạ hoặc ống thông mũi đến các hình thức hỗ trợ hô hấp tiên tiến bao gồm oxy lưu lượng cao, thở máy không xâm lấn và thở máy.

Là một dịch vụ thiết yếu, oxy là bắt buộc tại mọi cơ sở y tế cung cấp dịch vụ chăm sóc trẻ sơ sinh, trẻ em hoặc người lớn không khỏe (bao gồm chăm sóc chu sinh, chăm sóc phẫu thuật và chăm sóc ngoại trú cho các bệnh phổi mãn tính) và bởi các nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển y tế. Các dịch vụ oxy bao gồm từ sàng lọc oxy xung cơ bản để đo nồng độ oxy trong máu tại các cơ sở ngoại trú và phân loại, đến các dịch vụ oxy lưu lượng thấp tại các khoa nội trú trong bệnh viện đa khoa, đến các dịch vụ hỗ trợ hô hấp tiên tiến trong các cơ sở chăm sóc đặc biệt. Các dịch vụ cần được tích hợp với các dịch vụ lâm sàng khác cho nhiều tình trạng mà oxy y tế được sử dụng. Để giải quyết những khác biệt về nhu cầu dịch vụ oxy và các thách thức trong việc tiếp cận và cung cấp dịch vụ trên toàn hệ thống y tế, chúng tôi đã sử dụng phân loại ba cấp độ của WHO và UNICEF về các cơ sở y tế trên toàn Ủy ban.

Oxy không chỉ đơn thuần là một tập hợp các sản phẩm hoặc thiết bị đòi hỏi phải mua sắm và cung cấp. Thay vào đó, oxy là một hệ thống phức tạp, đa diện đòi hỏi phải thiết kế chu đáo và phối hợp đa ngành (ví dụ, trên khắp y tế, giáo dục, năng lượng, công nghiệp và giao thông) để đạt được và duy trì phạm vi bao phủ toàn dân. Với vị thế độc đáo của oxy như một loại thuốc có thể được sản xuất và lưu trữ bằng nhiều công nghệ khác nhau, con đường từ sản xuất đến điều trị rất phức tạp và phụ thuộc lẫn nhau, đồng thời đòi hỏi phải có quan điểm hệ thống.

Khung lâm sàng: oxy y tế là phương pháp cứu sống, duy trì sự sống và tăng cường sự sống

“Tôi mang oxy như một chiếc ba lô để có thể đến trường và tụ tập với bạn bè, thậm chí là tập thể dục. [Với oxy], tôi có thể sống một cuộc sống bình thường với căn bệnh của mình”. —Một đứa Trẻ mắc bệnh phổi mãn tính, Chile

Liệu pháp oxy cứu sống những người mắc bệnh cấp tính, duy trì sự sống cho những người đang gây mê và chăm sóc phẫu thuật, và tăng cường sự sống cho những người bị suy hô hấp mãn tính. Chỉ định chung cho liệu pháp oxy cho tất cả các nhóm dân số này là tình trạng thiếu oxy máu, với mục tiêu cơ bản là phục hồi hoặc duy trì đủ oxy cho máu và mô. Mặc dù phân tích khí máu động mạch là phương pháp tiêu chuẩn vàng để đánh giá nồng độ oxy trong máu (độ bão hòa oxy động mạch [SaO2] hoặc áp suất riêng phần của oxy động mạch [PaO2]), phương pháp này xâm lấn, gây đau, tốn thời gian và đòi hỏi thiết bị và xử lý đặc biệt, và chủ yếu được sử dụng trong bối cảnh chăm sóc hô hấp quan trọng và cấp ba. Do đó, đo độ bão hòa oxy trong máu, là phương pháp không xâm lấn, chi phí thấp, dễ sử dụng và cung cấp kết quả nhanh chóng và liên tục, thường được sử dụng để đánh giá tình trạng thiếu oxy máu. Đo độ bão hòa oxy trong máu là nền tảng của việc cung cấp dịch vụ oxy an toàn và hiệu quả, máy đo độ bão hòa oxy trong máu là một thiết bị y tế thiết yếu và SpO2 là một dấu hiệu sinh tồn cốt lõi

Các hướng dẫn gần đây hơn ngày càng thừa nhận rằng lợi ích tối ưu của liệu pháp oxy đạt được thông qua phép đo và theo dõi bằng phương pháp đo độ bão hòa oxy xung và hiệu chỉnh liệu pháp oxy để tránh tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng mà không gây tổn thương do tăng oxy—đặc biệt là ở những nhóm dân số có nguy cơ. Các mục tiêu bão hòa oxy này dựa trên bối cảnh lâm sàng được theo dõi chặt chẽ ở các quốc gia có thu nhập cao và có thể không thể khái quát hóa cho các bệnh viện đa khoa ở các nước thu nhập thấp và trung bình có năng lực theo dõi và phản ứng thấp và nơi có nguy cơ suy giảm độ bão hòa oxy không được phát hiện (và suy giảm lâm sàng nói chung) là cao. Dù trong bối cảnh nào, liệu pháp oxy, giống như các phương pháp điều trị khác, chỉ nên được thực hiện khi có chỉ định, ở liều thấp nhất có hiệu quả và trong thời gian ngắn nhất cần thiết, theo hướng dẫn của phương pháp đo độ bão hòa oxy xung và đáp ứng lâm sàng.

Định lượng nhu cầu oxy y tế toàn cầu, khoảng cách bao phủ và các chi phí liên quan

Nhu cầu oxy

“Mặc dù là bác sĩ, nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ trong đời mình rằng an ninh oxy là trụ cột của mọi thứ. Nó phải có sẵn mọi lúc, mọi nơi, trong mọi bệnh viện, dù lớn hay nhỏ… COVID đã dạy tôi rằng oxy là một vấn đề lớn. Không có oxy, không ai có thể sống sót.”—Bác sĩ, Bangladesh

Mọi người đều cần được tiếp cận với các dịch vụ oxy chất lượng, bao gồm đánh giá lâm sàng được hướng dẫn bởi phép đo oxy xung và liệu pháp oxy phù hợp khi họ cần. Trong phần này, chúng tôi định lượng số người cần oxy y tế hàng năm (tức là nhu cầu oxy), số người cần oxy nhưng không nhận được (tức là khoảng cách bao phủ oxy) và chi phí cần thiết để thu hẹp khoảng cách từ năm 2025 đến năm 2030 (phụ lục 1 trang 33). Các ước tính của chúng tôi nhằm mục đích truyền đạt mức độ nhu cầu oxy đối với những bệnh nhân mắc các tình trạng y tế và phẫu thuật khác nhau, chỉ ra sự bất bình đẳng và lỗ hổng hệ thống trong hệ thống oxy và cung cấp hướng dẫn về nguồn tài trợ cần thiết để thu hẹp khoảng cách. Chúng tôi cũng cung cấp dữ liệu về nhu cầu oxy do COVID-19 như một minh họa về cách nhu cầu oxy trong đại dịch và các trường hợp khẩn cấp khác có thể tăng theo cấp số nhân và làm quá tải khả năng phục vụ. Những phát hiện chính của chúng tôi được tóm tắt trong bảng 3.

Bảng 3 Nhu cầu oxy y tế toàn cầu và khoảng cách bao phủ oxy—những phát hiện chính

5 tỷ người—tức là 60% dân số thế giới—không được tiếp cận với các dịch vụ oxy y tế chất lượng cao, giá cả phải chăng. Khoảng cách bao phủ oxy lớn nhất ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC), ở các cộng đồng nông thôn và vùng sâu vùng xa, và ở các hộ gia đình có thu nhập thấp.

Khoảng 364 triệu người cần oxy cho các tình trạng y tế và phẫu thuật cấp tính hàng năm, bao gồm 25 triệu người bị nhiễm trùng đường hô hấp, 17 triệu người bị thương, 5,4 triệu trẻ sơ sinh và 259 triệu người phải phẫu thuật. Thêm 9,2 triệu người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cần liệu pháp oxy dài hạn. 82% số người cần liệu pháp oxy sống ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC).

Các trường hợp khẩn cấp về nhân đạo có thể làm tăng đáng kể nhu cầu oxy và làm suy yếu thêm các hệ thống oxy, như minh chứng bằng 52 triệu người cần oxy để điều trị COVID-19 vào năm 2021, nhu cầu tăng đột biến đã hoàn toàn vượt quá khả năng cung cấp oxy ở nhiều quốc gia.

Ở các nước thu nhập thấp và trung bình, 70% số người cần oxy để chăm sóc y tế hoặc phẫu thuật cấp tính không được cung cấp, và hầu như không có ai cần liệu pháp oxy dài hạn nào được cung cấp. Khoảng cách bao phủ đối với oxy y tế vượt xa khoảng cách điều trị đối với HIV/AIDS (23%) và bệnh lao (25%).

Những yếu tố chính góp phần gây ra khoảng cách bao phủ oxy bao gồm những người không đến được cơ sở y tế; các cơ sở thiếu năng lực cung cấp oxy cơ bản; không xác định được nhu cầu oxy do không có máy đo oxy xung; dịch vụ chăm sóc oxy bị gián đoạn, không an toàn hoặc chất lượng thấp; và chi phí cao cho các dịch vụ oxy mà bệnh nhân phải chịu.

Oxy là một biện pháp can thiệp có hiệu quả về mặt chi phí cao. Việc thu hẹp khoảng cách cung cấp oxy cho nhu cầu phẫu thuật và y tế cấp tính ở các nước thu nhập thấp và trung bình sẽ cần khoản đầu tư bổ sung là 34,0 tỷ đô la Mỹ trong giai đoạn 2025-2030, trong đó nhu cầu cao nhất ở Nam Á (2,6 tỷ đô la mỗi năm), Đông Á và Thái Bình Dương (1,8 tỷ đô la mỗi năm) và Châu Phi cận Sahara (1,7 tỷ đô la mỗi năm).

Nhu cầu oxy y tế đang tăng lên. Cần nỗ lực hơn nữa vào các chương trình phòng ngừa sức khỏe cộng đồng nhắm vào các rủi ro chính thúc đẩy nhu cầu oxy y tế—ví dụ, phòng ngừa và cai thuốc lá, các chiến dịch an toàn giao thông, cải thiện chế độ ăn uống, giảm ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời, tăng cường phạm vi tiêm vắc-xin và hạn chế biến đổi khí hậu.

LMICs=low-income and middle-income countries.

LMIC = các nước có thu nhập thấp và thu nhập trung bình.

Ước tính nhu cầu oxy y tế cấp tính, phẫu thuật và dài hạn liên quan đến các đánh giá có hệ thống về các tài liệu hiện có, tích hợp dữ liệu Gánh nặng bệnh tật toàn cầu (GBD) và tham vấn chuyên gia để thông báo cho các ước tính mô hình. Những người mắc bệnh cấp tính cần liệu pháp oxy trong thời gian ngắn (vài ngày đến vài tuần). Đối với những bệnh nhân như vậy, liệu pháp oxy lưu lượng thấp thường được cung cấp nhưng việc điều trị cũng có thể bao gồm các hình thức thở máy không xâm lấn và xâm lấn. Chúng tôi ước tính nhu cầu oxy y tế cấp tính bằng cách xác định tỷ lệ thiếu oxy máu trong các tình trạng chính dựa trên các đánh giá có hệ thống trước đó.57–61 Sau đó, chúng tôi kết hợp các dữ liệu này với tỷ lệ mắc các tình trạng tương ứng theo dữ liệu GBD62 để tính toán số người nhập viện vì thiếu oxy máu cấp tính hàng năm. Chúng tôi ước tính nhu cầu oxy phẫu thuật dựa trên dữ liệu từ Ủy ban phẫu thuật toàn cầu Lancet63, mà chúng tôi đã cập nhật bằng dữ liệu GBD gần đây hơn.62 Các ước tính của chúng tôi tính đến cách bệnh nhân được gây mê an thần cần liệu pháp oxy ngắn hạn (vài phút đến vài giờ) dưới dạng thông khí lưu lượng thấp bổ sung hoặc thông khí xâm lấn, hoặc cả hai. Chúng tôi ước tính nhu cầu liệu pháp oxy dài hạn bằng cách sử dụng dữ liệu GBD về tỷ lệ mắc COPD và dữ liệu từ một đánh giá có mục tiêu về những bệnh nhân bị suy hô hấp mãn tính, những người sử dụng liệu pháp oxy lưu lượng thấp tại nhà và cộng đồng trong thời gian dài (nhiều tháng đến nhiều năm). Đối với mỗi nhóm dân số này, chúng tôi chỉ tính những người rất có khả năng cần liệu pháp oxy, do đó ước tính của chúng tôi về nhu cầu oxy là thận trọng.

“Tôi nhớ khi tôi đến phòng cấp cứu, độ bão hòa của tôi là 80%. Tôi đã bị ngất trước mắt. Tôi nghĩ mình sẽ chết. Tôi đã đổ mồ hôi. Tôi cảm thấy như không có sự sống ở tay hoặc chân của mình. Tôi cảm thấy tốt hơn nhiều khi được thở oxy và các triệu chứng của tôi đã thuyên giảm và tôi nghĩ mình sẽ thoát khỏi tình trạng này. Điều đó đã cho tôi hy vọng.” —Bệnh nhân trẻ tuổi bị suy hô hấp cấp tính, Pakistan

Chúng tôi ước tính rằng 364 triệu người cần tối thiểu 1,2 tỷ m3 oxy y tế oxy cho các tình trạng y tế và phẫu thuật cấp tính vào năm 2021 (bảng 1). Ước tính này bao gồm khoảng 25 triệu trẻ em và người lớn bị nhiễm trùng đường hô hấp, 17 triệu bệnh nhân bị chấn thương, 5 triệu trẻ sơ sinh và 259 triệu người đang phẫu thuật (bảng 1, 2). 299 triệu [82%] trong số 364 triệu người có nhu cầu oxy y tế hoặc phẫu thuật cấp tính sống tại LMICS. Xét theo quy mô dân số chung, nhu cầu oxy cấp tính cao nhất ở Nam Á, Đông Á và Thái Bình Dương, và Châu Phi cận Sahara (hình 1).

Số người cần oxy y tế cho các tình trạng y tế cấp tính hoặc phẫu thuật đã tăng từ 331 triệu vào năm 2010 lên 364 triệu vào năm 2021 (không bao gồm COVID-19) – tăng 10%. Sự gia tăng này chủ yếu là do khối lượng phẫu thuật ngày càng tăng, trong khi nhu cầu oxy cho các tình trạng y tế cấp tính vẫn ổn định mặc dù dân số tăng (hình 2A; phụ lục 1 trang 115). Sự ổn định trong nhu cầu oxy cho các tình trạng bệnh lý cấp tính kể từ năm 2010 phần lớn có thể là do công tác phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm và đặc biệt là các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm triển khai rộng rãi vắc-xin phế cầu khuẩn cho trẻ em. Việc triển khai các loại vắc-xin này đã làm giảm tỷ lệ nhập viện do viêm phổi ở trẻ em khoảng 21% trên toàn cầu65 và dữ liệu mới nổi cho thấy có thể đạt được mức giảm tương tự với các loại vắc-xin vi-rút hợp bào hô hấp mới. Các cơ hội để phòng ngừa nhu cầu oxy cấp tính trong y tế và phẫu thuật bao gồm mở rộng phạm vi bao phủ của vắc-xin phế cầu khuẩn từ 60% lên mục tiêu toàn cầu là 90%, triển khai nhanh chóng và công bằng các loại vắc-xin vi-rút hợp bào hô hấp, ngăn ngừa suy dinh dưỡng ở trẻ em, giảm ô nhiễm không khí và ngăn ngừa thương tích thông qua các sáng kiến ​​về an toàn giao thông và giảm chấn thương liên quan đến rượu, ma túy và bạo lực.

Ước tính nhu cầu oxy y tế cấp tính bị hạn chế do thiếu dữ liệu về nhu cầu oxy y tế liên quan đến nhiều tình trạng không liên quan đến hô hấp (đặc biệt là ở người lớn) và dữ liệu từ các khu vực địa lý bên ngoài Châu Phi cận Sahara. Ước tính nhu cầu phẫu thuật toàn cầu dựa trên dữ liệu về khối lượng phẫu thuật theo loại bệnh từ một quốc gia có thu nhập cao (New Zealand) và có thể không áp dụng cho LMIC.63 Phần lớn nhu cầu phẫu thuật toàn cầu ở LMIC không được đáp ứng: hàng năm, ước tính có khoảng 150 triệu ca phẫu thuật bắt buộc không được thực hiện.

Nhu cầu oxy dài hạn

“Đây là nhiệm vụ vô cùng khó khăn đối với một gia đình chăm sóc người cần oxy tại nhà. Chúng tôi thực sự phải tự lo liệu, với rất ít sự hỗ trợ từ chính phủ.”—Con gái của người đang điều trị oxy dài hạn, Pakistan

Ước tính có khoảng 9,2 triệu người mắc COPD đáp ứng các tiêu chí điều trị oxy dài hạn hàng năm. Mỗi người trong số những người này đều cần nguồn cung cấp oxy di động liên tục. 6,2 triệu (67%) trong số 9,2 triệu người cần liệu pháp oxy dài hạn hàng năm sống ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC). Trong số 9,2 triệu người này, 3,2 triệu (35%) ở Đông Á và Thái Bình Dương và 1,8 triệu (20%) ở Nam Á.

Số người cần liệu pháp oxy dài hạn đã tăng 33% (tức là từ 6,9 triệu lên 9,2 triệu) trong giai đoạn 2010-2021 (hình 2B, phụ lục 1 trang 115), do tác động lâu dài của việc hút thuốc đối với dân số già hóa và tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời, và trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu và đô thị hóa.68 Tỷ lệ mắc COPD dự kiến ​​sẽ tăng 23% trong giai đoạn 2020-2050, với sự gia tăng lớn không cân xứng ở phụ nữ và ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC), do đó bất bình đẳng trong việc tiếp cận liệu pháp oxy dài hạn có khả năng gia tăng. Các chương trình y tế công cộng nhằm giảm hút thuốc và đốt sinh khối trong nhà, cải thiện chế độ ăn uống và chất lượng không khí, đồng thời bảo vệ dân số già và cộng đồng đông đúc khỏi tác động của nhiệt độ khắc nghiệt và biến đổi khí hậu có thể giúp giảm nhu cầu về liệu pháp oxy dài hạn dự kiến.

Nhu cầu oxy trong các trường hợp khẩn cấp nhân đạo

“Khi chúng tôi đến, có rất nhiều bệnh nhân—rất đông đúc—nhưng họ đã tiếp nhận chúng tôi và đưa cho [chồng tôi] một mặt nạ oxy và bình oxy lớn màu xanh lá cây. Năm đến sáu bệnh nhân dùng chung một bình oxy.”—Vợ của một người đàn ông lớn tuổi mắc COVID-19, Philippines

Nhu cầu oxy y tế có thể tăng theo cấp số nhân trong các trường hợp khẩn cấp và nhanh chóng vượt quá khả năng cung cấp oxy. Trong bối cảnh dịch bệnh và đại dịch đường hô hấp, chẳng hạn như COVID-19 và hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS), nhu cầu oxy tăng cao là do các đợt bùng phát đột ngột của bệnh hô hấp nghiêm trọng ở người lớn, với bệnh nhân thường cần hỗ trợ oxy nhiều hơn và lâu hơn so với các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp thông thường. Năm 2021, 52 triệu người cần tối thiểu 1,9 tỷ Nm3 oxy y tế do COVID-19—nhiều hơn thể tích cần thiết cho tất cả các nhu cầu cấp tính khác. Việc tiếp cận oxy trong đại dịch đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng ngay cả ở các cơ sở y tế trước đây hoạt động tốt. Trong một nghiên cứu về 64 đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU) ở Châu Phi cận Sahara, 634 (45%) trong số 1416 bệnh nhân tử vong vì COVID-19 chưa bao giờ được thở oxy.69 Đại dịch COVID-19 đã gây ra khoảng 15,9 triệu ca tử vong trên toàn cầu trong khoảng thời gian từ ngày 1 tháng 1 năm 2020 đến ngày 31 tháng 12 năm 2021, với hầu hết các ca tử vong ở những khu vực có hệ thống y tế yếu nhất, bao gồm 4,4 triệu ở Nam Á, 2,4 triệu ở Châu Phi cận Sahara và 2,3 triệu ở Châu Mỹ Latinh và Caribe.

Trong bối cảnh xung đột và thiên tai, nhu cầu oxy tăng cao do chấn thương và các bệnh truyền nhiễm thường đi kèm với việc phá hủy các dịch vụ y tế và gián đoạn chuỗi cung ứng thiết yếu cũng như điện. Gaza, Palestine và Darfur, Sudan là những minh họa rõ nét về những vấn đề này. Xung đột vũ trang nghiêm trọng ở Gaza đã phá hủy hầu hết các cơ sở y tế và làm gián đoạn nguồn cung cấp nhiên liệu, làm ảnh hưởng đến các nhà máy oxy còn lại, và xung đột kéo dài ở Darfur đã làm suy yếu các dịch vụ y tế và khiến những nỗ lực cải thiện dịch vụ oxy trở nên khó khăn hơn nhiều.

Khoảng cách về phạm vi cung cấp oxy ở LMIC

“Các bệnh viện ở miền tây Kenya không có đủ thiết bị phù hợp—họ chỉ xét nghiệm sốt rét—và họ cũng không có oxy.”—Con trai của người tử vong vì COVID-19, Kenya

Để hiểu được tình trạng phạm vi cung cấp dịch vụ oxy và định lượng khoảng cách về phạm vi cung cấp, chúng tôi đã xem xét một cách có hệ thống các tài liệu đã xuất bản và tài liệu xám từ ngày 1 tháng 1 năm 2000 trở đi và thu thập các tập dữ liệu để phân tích lại (bao gồm tất cả dữ liệu Đánh giá cung cấp dịch vụ có sẵn). Chúng tôi tập trung vào LMIC theo định nghĩa của Ngân hàng Thế giới (chúng tôi cho rằng các quốc gia có thu nhập cao có khoảng cách không đáng kể về phạm vi cung cấp oxy) và trích xuất dữ liệu về mức độ sẵn sàng của dịch vụ oxy (ví dụ: máy đo oxy xung và tình trạng cung cấp oxy, chức năng và mức độ đáp ứng nhu cầu), chất lượng cung cấp dịch vụ oxy (ví dụ: phạm vi cung cấp oxy xung, phạm vi cung cấp oxy ở những người bị thiếu oxy máu và việc tuân thủ các hướng dẫn) và chi phí liên quan đến oxy (ví dụ: chi phí tự trả và chi phí cho các cơ sở). Chúng tôi đã tính toán các ước tính tổng hợp cho các chỉ số chính về độ bão hòa oxy xung và tình trạng cung cấp oxy cũng như phạm vi cung cấp. Sau đó, chúng tôi kết hợp các dữ liệu này với ước tính nhu cầu oxy để lập bản đồ phạm vi dịch vụ oxy so với chuỗi phạm vi bao phủ hiệu quả. Dữ liệu bổ sung về máy đo oxy xung và tình trạng sẵn có và phạm vi bao phủ oxy có trong phụ lục 1 (trang 116)

Chúng tôi tập trung phân tích vào khoảng cách oxy y tế đối với nhu cầu y tế và phẫu thuật cấp tính, vì nhận ra thực tế là hầu hết các nước thu nhập thấp và trung bình không có dữ liệu, hướng dẫn hoặc chương trình cho liệu pháp oxy dài hạn.Với những thách thức trong việc tiếp cận liệu pháp oxy dài hạn ngay cả ở các quốc gia giàu có nhất thế giới,48 chúng tôi kỳ vọng rằng liệu pháp dài hạn chỉ khả dụng đối với rất ít trong số 6,2 triệu người ở các nước thu nhập thấp và trung bình cần liệu pháp này.

Phân tích của chúng tôi cho thấy những khoảng cách lớn và bất bình đẳng trong phạm vi bao phủ dịch vụ oxy đối với những người ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Trên tất cả các nước thu nhập thấp và trung bình, chúng tôi ước tính rằng chỉ có 89,3 triệu (30%) trong số 299,3 triệu người cần oxy cho các tình trạng y tế hoặc phẫu thuật cấp tính được cung cấp liệu pháp oxy đầy đủ (hình 3). Khoảng cách bao phủ oxy y tế 70% này vượt xa khoảng cách điều trị cho HIV/AIDS (23%) và bệnh lao (25%)

Để thu hẹp khoảng cách bao phủ oxy và xây dựng các hệ thống oxy bền vững đảm bảo tiếp cận oxy cho tất cả mọi người, các chính phủ quốc gia và các nhà tài trợ y tế toàn cầu cần tăng đầu tư. Một điểm quan trọng đối với trường hợp đầu tư này là oxy là một biện pháp can thiệp có hiệu quả về mặt chi phí cao. Đối với trẻ em bị viêm phổi, chi phí trung bình cho mỗi năm sống điều chỉnh theo khuyết tật (DALY) được ngăn ngừa là 59 đô la (dao động từ 21 đến 225 đô la) và 44 đô la khi không tính chi phí lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời.75–78 Do đó, liệu pháp oxy ngang bằng với các chương trình tiêm chủng thường quy cho trẻ em về mặt hiệu quả về mặt chi phí (64 đô la cho mỗi năm sống khỏe mạnh tăng thêm,79 < 100 đô la cho mỗi DALY được ngăn ngừa).80 Một phân tích sử dụng Công cụ cứu sống cho Bangladesh, Chad và Ethiopia ước tính rằng việc mở rộng khả năng tiếp cận oxy lên 90% sẽ tạo ra tỷ lệ tử vong giảm tương tự như thuốc kháng sinh uống.

Do đó, không nên nghi ngờ gì về việc liệu đầu tư vào việc tăng cường hệ thống oxy có mang lại giá trị tương xứng hay không. Thay vào đó, trọng tâm nên là cần bao nhiêu tiền tài trợ và cách chi tiêu số tiền này hiệu quả nhất. Chúng tôi đã tổng hợp dữ liệu từ một đánh giá phạm vi nhanh về tài liệu học thuật và tài liệu xám (phụ lục 1 trang 19) và các kế hoạch oxy quốc gia, để ước tính chi phí trung bình mà một cơ sở phải trả cho 1 lít oxy ở mỗi khu vực. Chúng tôi đã nhân chi phí này với ước tính của chúng tôi về khoảng cách bao phủ oxy trong khu vực (được thể hiện bằng thể tích oxy cần thiết để đáp ứng nhu cầu và được điều chỉnh theo tình trạng kém hiệu quả thực tế trong sản xuất, cung cấp, phân phối và sử dụng oxy; phụ lục 1 trang 75).

Chúng tôi ước tính rằng khoản đầu tư bổ sung cần thiết để thu hẹp khoảng cách về nhu cầu oxy cấp cứu và phẫu thuật là 6,8 tỷ đô la một năm—tức là 34,0 tỷ đô la đến năm 2030. Con số này thể hiện sự thiếu hụt về vốn và chi phí vận hành cho các hệ thống oxy trong điều kiện vận hành thực tế và kết hợp nhu cầu tăng công suất sản xuất oxy cũng như cung cấp năng lượng, phân phối, bảo trì và sửa chữa các hệ thống oxy hiện có. Khoảng cách chi phí hàng năm cao nhất ở Nam Á (2,6 tỷ đô la), tiếp theo là Đông Á và Thái Bình Dương (1,8 tỷ đô la), Châu Phi cận Sahara (1,7 tỷ đô la), Mỹ Latinh và Caribe (436 triệu đô la), Trung Đông và Bắc Phi (212 triệu đô la) và Châu Âu và Trung Á (148 triệu đô la; hình 4). Có nhiều cơ hội đáng kể để tăng hiệu quả chi phí của các khoản đầu tư này thông qua việc cải thiện các hoạt động quản lý lâm sàng. Ví dụ, một dự án cải thiện chất lượng lâm sàng ở Ấn Độ đã giảm lượng tiêu thụ oxy tại một khoa sơ sinh hơn 50% và tỷ lệ ngân sách hoạt động của cơ sở dành cho oxy từ 79% xuống còn 38%. Các kết quả tương tự đã được ghi nhận trong một nghiên cứu về các khoa nhi ở Nigeria.83 Có thể đạt được hiệu quả về chi phí bổ sung bằng các thiết bị tiết kiệm oxy, cải thiện việc bảo trì hệ thống đường ống oxy, sử dụng các mục tiêu SpO2 thận trọng, và tăng cường các hệ thống chuyển tuyến và chăm sóc cấp cứu nói chung.

Bảng 4 – Bất bình đẳng trong việc tiếp cận oxy y tế ở LMIC—phát hiện chính

Máy đo độ bão hòa oxy trong máu có sẵn ở 54% bệnh viện đa khoa (cấp độ 2) và 83% bệnh viện tuyến ba (cấp độ 3), nhưng chỉ có 10% cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu (cấp độ 1) ở LMIC. Ngay cả khi có máy đo độ bão hòa oxy trong máu, việc đo độ bão hòa oxy trong máu cũng ít khi được thực hiện ở những bệnh nhân không khỏe đang điều trị tại bệnh viện đa khoa (19%) hoặc bệnh viện tuyến ba (54%) và hầu như không bao giờ được thực hiện ở các cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu (0%).

Oxy có sẵn ở 58% bệnh viện đa khoa, 86% bệnh viện tuyến ba và 12% cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu ở LMIC. Tuy nhiên, tình trạng thiếu oxy và gián đoạn oxy xảy ra ở 93% (95% CI 87–97) các cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu, 45% (43–47) bệnh viện đa khoa và 25% (12–39) bệnh viện tuyến ba. Những ước tính về sự hiện diện của oxy này đánh giá quá cao khả năng cung cấp oxy vì chức năng của oxy hiếm khi được đánh giá (tức là oxy có thể có nhưng không hoạt động) và sự hiện diện đó không có nghĩa là lượng oxy có sẵn là đủ để đáp ứng nhu cầu.

Chỉ khoảng một nửa số bệnh nhân nhập viện bị thiếu oxy được điều trị bằng liệu pháp oxy ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC) (45% ở các bệnh viện đa khoa; 79% ở các bệnh viện tuyến ba). Những bệnh nhân được điều trị bằng liệu pháp oxy thường phải đối mặt với tình trạng chậm trễ, gián đoạn, quản lý không phù hợp và đo và theo dõi độ bão hòa oxy trong máu không đầy đủ, tất cả đều làm giảm đáng kể chất lượng và hiệu quả của việc chăm sóc oxy.

Sự bất bình đẳng lớn nhất trong việc cung cấp dịch vụ oxy