ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG TƯ VẤN DÙNG BÚT TIÊM INSULIN BỞI DƯỢC SĨ LÂM SÀNG TRÊN NGƯỜI BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG NGOẠI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN NGUYỄN TRI PHƯƠNG

Tác giả: Võ Thị Hà ^{*, **}, Hà Thị Thúy^*_, Đặng Thị Nga^*_, Trần Trương Phú Khánh^***

*Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

**Trường Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch

***Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh

TÓM TẮT

Mục tiêu: Khảo sát kiến thức, thái độ và thực hành việc sử dụng bút tiêm insulin; tìm hiểu các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ và thực hành sử dụng bút tiêm insulin; đánh giá việc can thiệp của dược sĩ ảnh hưởng đến kiến thức và kỹ năng thực hành bút tiêm insulin cho người bệnh đái tháo đường tại Bệnh viện Nguyễn Tri Phương.

Đối tượng và phương phápnghiên cứu: Người bệnh đái tháo đường ngoại trú tại Bệnh viện Nguyễn Tri Phương từ ngày 1/10/2022 đến 31/12/2022 được chỉ định bút tiêm insulin để điều trị đái tháo đường, có kết quả xét nghiệm glucose máu lúc đói, có thời gian điều trị bằng bút tiêm insulin trước đó tối thiểu 1 tháng và tự thực hiện tiêm insulin bằng bút tiêm. Thông tin thu thập bằng cách phỏng vấn, đánh giá, tư vấn trực tiếp trước và sau 1 tháng bởi dược sĩ lâm sàng thông qua bộ câu hỏi kiến thức, thái độ và thực hành tiêm insulin bằng bút tiêm.

Kết quả: Có 219 người bệnh tham gia tư vấn và có 127 người bệnhđược làm đối tượng nghiên cứu. Người bệnh trong mẫu khảo sát mắc ĐTĐ típ 2, độ tuổi trung bình là 61 ± 10,5, thừa cân, béo phì chiếm 63,8%, sống ở thành thị chiếm 88,2%, người nghỉ hưu/nội trợ chiếm 59,1%, trình độ học vấn từ Trung học phổ thông trở lên chiếm 63,8%, mắc ĐTĐ trên 10 năm chiếm 37,8%, được chỉ định insulin trong khoảng 1 đến 3 năm chiếm 50,4% , có 44,9% người bệnh có tiền sử gia đình có người mắc đái tháo đường, có 92,1% NB mắc kèm bệnh tim mạch, được chỉ định insulin tác dụng chậm kéo dài chiếm tỷ lệ rất cao 75,7%, người bệnh tiêm insulin 1 lần/ngày chiếm tỷ lệ 78%, có 40,1% người bệnh được kê đơn sử dụng kèm 3 nhóm thuốc.

Đặc điểm về kiến thức, thái độ và kỹ năng thực hành của người bệnh về sử dụng insulin: Người bệnh có kến thức đạt ≥ 10 điểm chiếm tỷ lệ 57,5%, có hơn 78,7% người bệnh có thái độ tích cực về việc sử dụng insulin,có hơn 56% người bệnh có kỹ thuật tiêm chưa đúng ở bước quan trọng (định liều tiêm, ấn hết liều và giữ kim ít nhất 5 giây).Các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ và thực hành của người bệnh sử dụng bút tiêm insulin: người bệnh nhóm trình độ từ Trung học phổ thông trở lên có kiến thức đạt chiếm 64,2%, người bệnh sử dụng insulin dưới 1 năm có kiến thức đạt chiếm 34,5%, nhưng với nhóm người bệnh sử dụng trên 3 năm là 68,4%, có 91,1% nhóm người bệnh từng dùng lọ/ bút tiêm khác loại được kê có thái độ tích cực cao hơn so với nhóm người bệnh chưa từng dùng lọ/ bút tiêm khác loại được kê với 48,6%.Không có sự khác biệt về kỹ năng thực hành giữa thời gian mắc đái tháo đường, thời gian điều trị bằng insulin, tiền sử gia đình, số bệnh mắc kèm và nhận thông tin insulin từ nhân viên y tế.

Hiệu quả việc can thiệp của dược sĩ ảnh hưởng đến kiến thức và kỹ năng thực hành bút tiêm insulin cho người bệnh: sau khi tư vấn của dược sĩ lâm sàng số sai sót của người bệnh về kiến thức giảm đáng 42,5% giảm xuống 8,7% , điểm sai sót có trung vị từ 9 giảm xuống 3, sai sót trong kỹ năng thực hành của người bệnh ở giai đoạn trước và sau can thiệp có điểm trung vị và phân loại kỹ năng thực hành khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,001.

KẾT LUẬN

Hoạt động tư vấn sử dùng bút tiêm insulin bởi dược sĩ lâm sàng là cần thiết ở bệnh nhân ngoại trú để nâng cao kiến thức, tăng kỹ năng thực hành, giảm các sai sót và biến cố ADR, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị.

Từ khóa: Kiến thức, thái độ, kỹ năng thực hành bút tiêm insulin, dược sĩ lâm sàng

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. ISMP. ISMP guidelines for optimizing safe subcutaneous insulin use in adults. Institute for Safe Medication Practices Horsham, PA; 2017; ADA. Introduction Administration, Diabetes Care, Vol.27(1), 2004, pp. 106-109; ADA. Introduction: Standards of medical care in diabetes—2022. Am Diabetes Assoc; 2022. p. S1-S2.
2. Haines ST, Neumiller JJ. Understanding insulin management: Role of the pharmacist: American Pharmacists Association. Pharmacy Today. 2014; 20(3):85-95.
3. Diggle J. Are you FIT for purpose? The importance of getting injection technique right. Journal of Diabetes Nursing. 2014; 18(2):50-7.
4. Bộ Y tế. Quyết định số 3809/QĐ-BYT ngày 27 tháng 8 năm 2019. Hướng dẫn thực hành dược lâm sàng cho Dược sĩ trong một số bệnh không lây nhiễm. 2019.
5. Bộ Y tế. Quyết định 5481/2020/QĐ-BYT. Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị đái tháo đường típ 2. 2020.
6. Lê Thu Thuỷ và cộng sự (2021), Đánh giá hiệu quả của can thiêp tập huấn bởi dược sĩ về tuân thủ sử dụng thuốc cho người bệnh đái tháo đường típ 2 có sử dụng insulin điều trị ngoại trú tại bệnh viện Nội tiết Trung Ương, Nghiên cứu Dược & Thông tin thuốc, 2021, Tập 12, Số 4, trang 49-56.
7. Ngô Thị Kim Cúc (2019), Nghiên cứu kiến thức, thái độ và thực hành việc sử dụng bút tiêm insulin ở bệnh nhân đái tháo đường. Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ Dược sĩ, Đại học Y Dược Huế.
8. Chowdhury S., Chakraborty P P. (2017), Errors of insulin therapy: Real-life experiences from developing world, J Family Med Prim Care, Vol. 6 (4), pp. 724 - 729.
9. Forough A S. , Esfahani P R. (2017), Impact of Pharmacist Intervention on Appropriate Insulin Pen Use in Older Patients with Type 2 Diabetes Mellitus in a Rural Area in Iran.
10. Besher Akram Sweidan et al (2019), Competency of Prefilled Insulin Pen Usage Among Diabetes Patients in Saudi Arabia: A Cross-sectional Study
11. Nguyễn Thị Trinh, Nguyễn Anh Tuấn, Nguyễn Đức Thuận. Một số yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh đái tháo đường type 2 có tổn thương đa dây thần kinh. VietNam Military Medical Unisversity. 2022; 47(8):60-70.
12. Alidrisi HA, Bohan A, Mansour AA. Barriers of Doctors and Patients in Starting Insulin for Type 2 Diabetes Mellitus. Cureus. Sep 2021; 13(9):e18263. doi:10.7759/cureus.18263
13. Nurumal MS, Jamaludin TSS, Mohammad NM, Hasan MKC, Win KK. A review on knowledge of diabetes and practice of medication adherence among people living with diabetes mellitus. International Journal of Care Scholars. 2020; 3(1):45-54.
14. Lê Thị Hoa, Nguyễn Văn Giang, Nguyễn Thu Hương, Đào Thanh Xuyên. Đánh giá kiến thức, thực hiện điều trị bằng insulin và các yếu tố liên quan ở người bệnh đái tháo đường típ 2 điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên. Vietnam Journal of Diabetes and Endocrinology. 05/22 2021; (46):129-138. doi:10.47122/vjde.2021.46.13.
15. Patel D, Triplitt C, Trujillo J. Appropriate Titration of Basal Insulin in Type 2 Diabetes and the Potential Role of the Pharmacist. Advances in therapy. May 2019; 36(5):1031-1051. doi:10.1007/s12325-019-00907-8.
16. Lê Thu Thuỷ, Nguyễn Phương Chi, Nguyễn Tiến Đạt, Lê Thị Uyển, Nguyễn Thị Song Hà. Đánh giá hiệu quả của can thiêp tập huấn bởi dược sĩ về tuân thủ sử dụng thuốc cho người bệnh đái tháo đường típ 2 có sử dụng insulin điều trị ngoại trú tại bệnh viện Nội tiết Trung Ương Nghiên cứu Dược & Thông tin thuốc. 2021; Tập 12(Số 4):49-56.
17. Al-Lehibi KI, Raheem YA, Hussein IS. The necessity of teaching diabetic patients the correct way of insulin administration: A Clinical trial to improve glycemic control. AL-Kindy College Medical Journal. 2012; 8(1):136-144.