12 lý do khiến bạn bị trầm cảm

Trên thực thế, có thể, sẽ không có nguyên nhân chính xác cho tình trạng trầm cảm của bạn. Nhưng dưới đây là một số nguyên nhân có thể gây trầm cảm, ít được biết đến.

Mùa hè

Rối loạn theo mùa là một trong số những rối loạn dẫn đến tình trạng trầm cảm vào mùa đông (winter blue). Trầm cảm vào mùa đông ảnh hưởng đến khoảng 5% số người tại Mỹ. Nhưng với khoảng 1% dân số Mỹ, thì bệnh trầm cảm lại diễn ra vào mùa hè. Thời tiết ấm áp sẽ làm bệnh trầm cảm tăng cao bởi cơ thể đang trì hoãn quá trình thích ứng với một mùa mới. Và thay vì việc đi bộ và thưởng thức hoàng hôn, những người bị trầm cảm vào mùa hè lại cảm thấy rất khó để điều chỉnh và thích nghi. Nguyên nhân có thể là do mất cân bằng các chất hóa học trong não và do hormone melatonin.

Hút thuốc

Từ lâu hút thuốc đã có liên quan với bệnh trầm cảm, mặc dù vẫn chưa xác định được hút thuốc là nguyên nhân gây trầm cảm hay ngược lại. Những người dễ bị trầm cảm lại là những người thường có thói quen hút thuốc. Tuy nhiên, nicotine trong khói thuốc có thể ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh trong não, làm tăng lượng dopamine và serotonin (giống như cơ chế của các thuốc chống trầm cảm). Điều này có thể lý giải tại sao thuốc lá lại có bản chất gây nghiện và khi cai thuốc, người bệnh lại có thể bị thay đổi cảm xúc, cũng như lý giải được việc tại sao trầm cảm lại đi kèm với việc cai thuốc lá. Tránh hút thuốc và tiếp xúc với khói thuốc sẽ giúp bạn giữ cân bằng được các chất hóa học có trong não.

Bệnh tuyến giáp

Khi tuyến giáp (tuyến cơ quan hình cánh bướm, nằm ở cổ) không sản xuất ra đủ hormone thyroid (còn gọi là bệnh suy giáp), thì một trong số các triệu chứng bệnh sẽ là tình trạng trầm cảm. Hormone thyroid có rất nhiều chức năng, nhưng một trong số những chức năng chính của nó là chất dẫn truyền thần kinh và điều chỉnh lượng serotonin. Nếu bạn xuất hiện một số triệu chứng trầm cảm, đặc biệt là các triệu chứng như nhạy cảm với nhiệt độ lạnh, táo bón, mệt mỏi, thì bạn nên tiến hành kiểm tra hormone tuyến giáp. Bệnh suy giáp hoàn toàn có thể điều trị được bằng thuốc.

Thói quen ngủ không tốt

Sẽ chẳng có gì ngạc nhiên nếu việc thiếu ngủ có thể dẫn đến tình trạng dễ bị kích thích, nhưng thiếu ngủ cũng có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm. Một nghiên cứu năm 2007 chỉ ra rằng, khi những người khỏe mạnh bị thiếu ngủ, não của họ sẽ hoạt động nhiều hơn sau khi nhìn thấy những bức ảnh đau buồn, so với những người được nghỉ ngơi đầy đủ. Cơ chế hoạt động của não lúc này cũng tương tự như hoạt động của não ở những người trầm cảm. Nếu bạn không ngủ đủ giấc, não sẽ không có đủ thời gian để thay thế các tế bào não, do vậy, não sẽ không hoạt động tốt, và đó là một trong số những nguyên nhân chính gây trầm cảm.

Sử dụng facebook quá nhiều

Dành quá nhiều thời gian để tán gẫu với bạn bè trên mạng xã hội? Một số nghiên cứu mới đây đã chỉ ra rằng, việc này có thể liên quan với bệnh trầm cảm, đặc biệt là ở thanh thiếu niên và trẻ nhỏ. Nghiện internent có thể sẽ khiến trẻ gặp khó khăn trong việc tương tác với mọi người ngoài đời sống thực, thiếu tình bạn và sẽ dẫn đến tình trạng có cái nhìn không thực tế về cuộc sống. Một số chuyên gia thậm chí còn gọi tình trạng này là trầm cảm do Facebook. Trong một nghiên cứu năm 2010, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, 1.2% số người từ 16-51 tuổi sẽ dành quá nhiều thời gian để online, và họ đã xuất hiện trầm cảm ở mức độ vừa và nặng. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng, hiện vẫn chưa rõ việc sử dụng nhiều internet dẫn đến trầm cảm hay người bị trầm cảm thường có xu hướng sử dụng internet nhiều hơn.

Một chương trình tivi hoặc một bộ phim kết thúc

Khi một thứ gì đó quan trọng với bạn đi đến hồi kết, ví dụ như một chương trình tivi, một bộ phim dài tập hay quá trình trang trí lại nhà cửa kết thúc, cũng có thể sẽ dẫn đến tình trạng trầm cảm ở một số người. Năm 2009, một số fan của bộ phim Avatar báo cáo lại rằng, họ cảm thấy trầm cảm và thậm chí là có ý nghĩ tự tử vì thế giới hư cấu trong bộ phim này là khôgn có thực. Phản ứng tương tự cũng xảy ra khi phần cuối cùng của bộ phim nổi tiếng Harry Porter đi đến hồi kết.

Nơi sống

Có thể, bạn sẽ không bao giờ trả lời được câu hỏi sống ở thành phố tốt hơn hay ở nông thôn tốt hơn. Nhưng, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những người sống ở thành thị có nguy cơ mắc phải các rối loạn cảm xúc cao hơn 39% so với những người sống ở nông thôn. Một nghiên cứu năm 2011 trên tạp chí Nature đã đưa ra một lời lý giải cho kết quả này: vùng não điều chỉnh stress ở những người sống ở thành phố sẽ phải hoạt động nhiều hơn. Và căng thẳng với mức độ cao có thể sẽ dẫn đến các rối loạn về tâm lý. Tỷ lệ bệnh trầm cảm cũng sẽ khác nhau theo từng khu vực. Một số bang tại Mỹ có tỷ lệ trầm cảm cao hơn hẳn, các quốc gia có thu nhập cao cũng sẽ có tỷ lệ trầm cảm cao hơn so với các quốc gia có thu nhập thấp. Độ cao của nơi sống cũng đóng một vai trò quan trọng. Nguy cơ tự tử sẽ tăng lên nếu bạn sống lại khu vực cao hơn.

Có quá nhiều lựa chọn

Cho dù đó là lựa chọn kem dưỡng da, ngũ cốc ăn sáng hay đồ điện tử, thì việc có quá nhiều lựa chọn cũng có thể sẽ gây ra tình trạng tram cảm. Với một số người, việc có quá nhiều lựa chọn sẽ không phải là vấn đề, bởi họ sẽ lựa chọn thứ đầu tiên, đáp ứng được tất cả các nhu cầu của họ. Tuy nhiên, với một số người, khi có quá nhiều lựa chọn, họ sẽ muốn tối đa hóa lựa chọn của mình bằng cách xem xét thấu đáo, kỹ lưỡng từng lựa chọn để tìm ra lựa chọn tốt nhất. Và những người thuộc kiểu người này sẽ có liên quan đến tình trạng quá cầu toàn và trầm cảm.

Thiếu cá trong bữa ăn

Ăn ít các loại thực phẩm có chứa axit béo omega 3, ví dụ như ít ăn cá hồi hoặc dầu thực vật, có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm. Một nghiên cứu năm 2004 chỉ ra rằng có mối liên hệ giữa việc ăn ít cá và bệnh trầm cảm ở phụ nữ, nhưng mối liên hệ này không quan sát được ở nam giới. Omega 3 có thể giúp điều chỉnh các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, và do vậy, có thể làm giảm nguy cơ trầm cảm. Bổ sung viên nang dầu cá cũng có thể sẽ giúp ích cho bạn. Ít nhất đã có 1 nghiên cứu cho thấy bổ sung viên dầu cá có ích cho những người bị trầm cảm và rối loạn lưỡng cực.

Mối quan hệ anh chị em kém

Mặc dù một mối quan hệ không mấy vui vẻ sẽ có thể gây trầm cảm với bất kỳ ai, nhưng một nghiên cứu năm 2007 trên American Journal of Psychiatry đã chỉ ra rằng, nam giới không có mối quan hệ tốt với anh chị em trước tuổi 20 sẽ dễ có nguy cơ bị trầm cảm hơn, so với những người có quan hệ tối với anh chị em. Mặc dù chưa rõ vai trò của mối quan hệ anh chị em (và cả mối quan hệ với bố mẹ), nhưng các nhà nghiên cứu gợi ý rằng, mối quan hệ này có thể sẽ giúp trẻ phát triển khả năng kết nối với bạn bè và xã hội. Nhưng cho dù vai trò là gì, thì việc mâu thuẫn quá nhiều với anh chị em cũng có liên quan đến việc bị trầm cảm trước tuổi 50.

Viên uống tránh thai

Cũng giống như các loại thuốc khác, uống thuốc tránh thai cũng có thể có phản ứng phụ. Các thuốc tránh thai có chứa progesterone tổng hợp có thể sẽ dẫn đến trầm cảm ở một số phụ nữ. Nguyên nhân của hiện tượng này hiện chưa rõ, bởi hiện tượng này không phải sẽ xảy ra với tất cả mọi người. Nhưng nếu phụ nữ có tiền sử bị trầm cảm hoặc dễ bị trầm cảm, thì họ sẽ có nguy cơ xuất hiện các triệu chứng trầm cảm khi đang uống thuốc tránh thai. Một số phụ nữ nhạy cảm thậm chí còn không thể sử dụng thuốc tránh thai được, và phải sử dụng các biện pháp thay thế, ví dụ như dùng mũ âm đạo vì không chứa hormone.

Các thuốc kê đơn

Trầm cảm là một phản ứng phụ của rất nhiều loại thuốc kê đơn. Ví dụ, Accutane và các thuốc khác có chứa isotretinoin được kê để điều trị mụn trứng cá nặng  có thể sẽ gây trầm cảm và tự tử với một số người. Trầm cảm cũng là tác dụng phụ của một số loại thuốc điều trị lo âu và mất ngủ, bao gồm Valium và Xanax. Thuốc điều trị tăng huyết áp (Lopressor), thuốc hạ cholesterol (Lipitor) và thuốc điều trị mãn kinh (Premarin) cũng có thể dẫn đến tình trạng trầm cảm. Bạn nên đọc kỹ nhãn thuốc và phản ứng phụ của thuốc khi bắt đầu sử dụng một loại thuốc mới, và nên nhớ luôn hỏi ý kiến bác sỹ về các nguy cơ của những thuốc này.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp