I. ĐỊNH NGHĨA
Là tình trạng tổn thương viêm tuyến nước bọt có nguyên nhân do sỏi có thể ở vùng tuyến hoặc ống tuyến.
II. NGUYÊN NHÂN
- Sỏi ống tuyến nước bọt.
- Sỏi tuyến nước bọt.
III. CHẨN ĐOÁN
1. Chẩn đoán xác định
1.1. Lâm sàng
a. Toàn thân
- Có thể có sốt nếu viêm cấp.
- Có thể có hạch viêm dưới hàm cùng bên.
b. Cơ năng
Triệu chứng Garel : Xảy ra trong bữa ăn , tuyến dưới hàm sưng phồng lên do sỏi làm tắc nước bọt, ứ lại trong tuyến . Khi nước bọt thoát ra được thì hết sưng tuyến và hết đau.
c. Tại chỗ
- Ngoài mặt
+ Sưng vùng dưới hàm: ranh giới rõ, nếu trong đợt cấp thì có biểu hiện sưng, nóng, đỏ, sờ đau. Nếu không phải đợt cấp thì da trên vùng sưng bình thường, nắn chắc, ít đau.
- Trong miệng
+ Lỗ ống Wharton nề đỏ .
+ Sờ có thể thấy sỏi ở vùng ống tuyến.
+ Khi vuốt dọc ống tuyến về phía miệng ống tuyến, có thể có mủ chảy ra.
1.2. Cận lâm sàng
- X quang thường quy: có thể thấy hình ảnh sỏi ở tuyến hoặc ống tuyến.
- CT Scanner
+ Thấy vị trí, kích thước của sỏi.
+ Có hình ảnh phì đại tuyến dưới hàm.
- Chụp cản quang tuyến dưới hàm: có hình ảnh chuỗi ngọc trai điển hình với đặc điểm ống Wharton to, giãn nỡ không đều.
2 Chẩn đoán phân biệt
- U tuyến dưới hàm: không có triệu chứng Garel, không có sỏi.
IV. ĐIỀU TRỊ
1. Nguyên tắc
Phẫu thuật lấy sỏi và điều trị bảo tồn tuyến hoặc cắt bỏ tuyến.
2. Điều trị cụ thể
a. Phẫu thuật lấy sỏi và điều trị bảo tồn tuyến
- Chỉ định
+ Sỏi ống tuyến.
+ Viêm tuyến nhưng tuyến chưa xơ hóa.
- Kỹ thuật
+ Vô cảm.
+ Xác định và cố định vị trí sỏi bằng chỉ phẫu thuật.
+ Rạch niêm mạc dọc ống tuyến tại vị trí có sỏi.
+ Bộc lộ và lấy sỏi.
+ Kiểm soát vùng phẫu thuật.
+ Cắt bỏ chỉ cố định sỏi.
+ Khâu đóng niêm mạc.
+ Kháng sinh, chống viêm.
b. Phẫu thuật lấy sỏi và cắt bỏ tuyến dưới hàm
- Chỉ định
+ Sỏi tuyến.
+ Tuyến viêm mạn gây xơ hóa.
- Kỹ thuật
+ Vô cảm.
+ Rạch da vùng dưới hàm.
+ Tách bóc, bộc lộ tuyến.
+ Cắt bỏ tuyến cùng sỏi.
+ Kiểm soát vùng phẫu thuật.
+ Đặt dẫn lưu.
+ Khâu phục hồi phần mềm.
+ Kháng sinh.
V. TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG
1. Tiên lượng
- Viêm tuyến dưới hàm do sỏi ống tuyến được điều trị sớm bằng việc lấy sỏi ống tuyến sẽ bảo tồn được tuyến dưới hàm với kết quả điều trị tốt.
- Viêm tuyến dưới hàm do sỏi ống tuyến nếu điều trị lấy bỏ sỏi muộn thì tuyến
dưới hàm dễ viêm mạn xơ hóa, dẫn đến phải cắt bỏ tuyến.
- Viêm tuyến dưới hàm do sỏi tuyến thì không thể điều trị bảo tồn tuyến.
2. Biến chứng
- Áp xe vùng dưới hàm.
- Áp xe vùng sàn miệng.
VI. PHÒNG BỆNH
Khi phát hiện có sỏi ống tuyến Wharton thì phẫu thuật lấy bỏ sớm để phòng
viêm tuyến.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
