10 vấn đề sức khỏe thường gặp ở trẻ nhỏ

Trẻ nhỏ thường gặp nhiều vấn đề sức khỏe phổ biến do hệ miễn dịch và hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện. Việc nhận biết sớm triệu chứng và can thiệp đúng cách giúp giảm nguy cơ biến chứng và nâng cao hiệu quả chăm sóc.

1. Tiêu chảy

Nguyên nhân thường gặp: Nhiễm trùng đường tiêu hóa, không dung nạp thức ăn, sử dụng quá mức nước trái cây hoặc sữa.

Xử trí tại nhà:

• Cho trẻ nghỉ ngơi, tránh đến nơi đông người.

• Đảm bảo bù đủ dịch bằng đường uống, ưu tiên dung dịch oresol hoặc nước lọc.

• Trẻ đang ăn dặm nên tránh thực phẩm nhiều dầu mỡ, nhiều chất xơ không tan.

Chỉ định khám bác sĩ ngay khi:

• Tiêu chảy kéo dài > 24 giờ.

• Trẻ < 6 tháng tuổi.

• Có dấu hiệu mất nước (tiểu ít, môi khô, mắt trũng, da nhăn).

• Sốt ≥ 38°C, nôn nhiều, phân có máu hoặc màu đen, nhịp tim nhanh, đau bụng.

2. Sốt

Chỉ định khám bác sĩ ngay lập tức khi:

• Trẻ < 3 tháng tuổi có nhiệt độ trực tràng ≥ 38°C.

• Trẻ 3–6 tháng tuổi sốt ≥ 38,3°C.

• Trẻ quấy khóc liên tục, không dỗ được.

• Sốt kèm phát ban, lừ đừ, đau đầu, ho nặng, tiêu chảy, nôn nhiều.

Xử trí:

• Mặc đồ thoáng mát, lau người bằng nước ấm.

• Cho trẻ uống đủ nước hoặc sữa.

• Tham khảo ý kiến bác sĩ về sử dụng thuốc hạ sốt như paracetamol.

Cảnh báo: Phát ban dạng chấm xuất huyết hoặc ban xuất huyết đi kèm sốt là dấu hiệu cảnh báo tình trạng nặng, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay.

3. Táo bón

Định nghĩa: Phân cứng, khô, khó đi ngoài, đi ngoài không thường xuyên gây đau.

Biện pháp hỗ trợ:

• Tăng cường nước uống (nếu trẻ đủ tuổi).

• Có thể pha loãng nước ép mận vào sữa theo hướng dẫn bác sĩ.

• Hạn chế lượng sữa công thức nếu vượt quá 480 ml/ngày.

Khám bác sĩ nếu: Táo bón kéo dài, kèm đau bụng hoặc nôn ói.

4. Phát ban da

Các thể thường gặp:

• Mụn trắng nhỏ (mụn sữa), hăm tã, chàm, mề đay.

Chăm sóc:

• Thay tã thường xuyên, sử dụng kem chống hăm.

• Tránh xà phòng có chất tẩy mạnh.

• Dưỡng ẩm da thường xuyên.

Khám bác sĩ nếu:

• Phát ban lan rộng, đau, có mụn nước, kèm sốt hoặc sưng đỏ vùng da tổn thương.

5. Ho

Phân biệt theo biểu hiện:

• Ho nhẹ, kèm sốt nhẹ: cảm lạnh.

• Ho kèm sốt cao: cúm, viêm phổi.

• Ho khò khè: hen suyễn, viêm tiểu phế quản.

• Ho cơn, kèm âm thanh “khục khục”: ho gà.

Hỗ trợ điều trị:

• Dùng máy tạo độ ẩm phun sương mát.

• Không dùng thuốc ho, thuốc cảm không kê toa cho trẻ < 4 tuổi.

6. Đau bụng

Nguyên nhân: Trào ngược, tiêu hóa kém, nhiễm trùng đường tiêu hóa, rối loạn hấp thu.

Dấu hiệu đi kèm: Trẻ khóc kéo dài, ưỡn lưng, nôn mửa, chướng bụng.

Khám bác sĩ khi:

• Cơn đau bụng kéo dài không cải thiện.

• Kèm nôn liên tục, tiêu chảy, sốt, lừ đừ, không bú hoặc bỏ ăn.

7. Đau do mọc răng

Thường xảy ra: Từ 6 tháng tuổi trở đi.

Biện pháp làm dịu đau:

• Cho trẻ nhai vòng mọc răng bằng cao su an toàn (không chứa BPA).

• Massage nướu nhẹ bằng ngón tay sạch.

• Cho trẻ cắn khăn lạnh, vòng làm mát.

Tham khảo bác sĩ trước khi dùng: Paracetamol liều trẻ em để giảm đau nếu cần.

8. Đầy hơi

Tình trạng thường gặp: Do nuốt hơi khi bú, tiêu hóa chưa hoàn thiện.

Biện pháp xử trí:

• Cho bú từ từ, đúng tư thế.

• Vỗ ợ hơi giữa và sau mỗi lần bú.

• Nếu dùng sữa công thức, tránh lắc bình quá mạnh để hạn chế bọt khí.

9. Ngạt mũi

Không nên dùng: Thuốc cảm, thuốc nhỏ mũi không kê đơn cho trẻ < 4 tuổi.

Chăm sóc tại nhà:

• Nhỏ nước muối sinh lý để làm loãng dịch mũi.

• Dùng dụng cụ hút mũi phù hợp (xi lanh bóp, máy hút mũi).

• Duy trì độ ẩm không khí trong phòng, có thể sử dụng máy tạo ẩm.

10. Buồn nôn và nôn

Phân biệt: Trớ nhẹ sau ăn là bình thường. Nôn nhiều cần theo dõi sát.

Biện pháp hỗ trợ:

• Cho trẻ nghỉ ngơi, uống từng ngụm nước nhỏ, chia làm nhiều lần.

• Ưu tiên dung dịch bù điện giải nếu có dấu hiệu mất nước.

Khám bác sĩ nếu:

• Nôn kéo dài nhiều giờ.

• Kèm sốt, lừ đừ, không ăn uống được, khát nước nhưng không tiểu.

Kết luận

Phần lớn các triệu chứng trên có thể tự giới hạn, tuy nhiên người chăm sóc cần nhận biết dấu hiệu cảnh báo để đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời. Việc chủ động theo dõi, chăm sóc đúng cách và phối hợp với nhân viên y tế là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe trẻ nhỏ.