Để đánh giá hiệu lực của vaccine trong cộng đồng (effectiveness), con số tử vong rất quan trọng. Con số ca nhiễm chỉ quan trọng trong thử nghiệm lâm sàng, vì nó dùng để đánh giá hiệu quả của vaccine (efficacy). Ngoài cộng đồng, chúng ta chỉ quan tâm đến những ca nặng và tử vong. Do đó, con số tử vong phản ảnh khá đúng với mức độ nghiêm trọng của dịch.
Nếu vaccine có hiệu lực, chúng ta kì vọng rằng tỉ lệ tử vong phải suy giảm theo thời gian. Và, đó chính là những gì có thể thấy qua hai nước Mĩ và Do Thái. Ở Mĩ, tỉ lệ tử vong tháng 8/2021 là 0.78%, giảm 70% so với tỉ lệ tử vong vào tháng 6/2021 (2.5%). Ở Do Thái, tỉ lệ tử vong vào tháng 8 là 0.29%, giảm hơn 90% so với tháng 4 và 5.
Biểu đồ dưới đây trình bày tỉ lệ tử vong cho các nước Cambodia, Thái Lan, Mã Lai, Nam Dương, Chile, Seychelles và UAE (màu đỏ). Như các bạn thấy, tỉ lệ tử vong ở các nước này tăng trong 3 tháng qua. Chẳng hạn như Nam Dương, tỉ lệ tử vong tháng 8/2021 là 5.75%, tăng gần 2 lần so với tỉ lệ tháng 4/2021 (2.96%).
Ở Cambodia, tỉ lệ tử vong liên tục tăng từ 0.7% vào tháng 5/2021 đến 3.18% trong tháng 8/2021. Tình hình ở Thái Lan và Mã Lai cũng vậy: tỉ lệ tử vong covid tăng trong những tháng qua. Theo báo Khmer Times thì chánh phủ Cambodia đã ra lệnh ngưng lễ hội Kan Ben vì số ca nhiễm và tử vong tăng nhanh trong 3 tháng qua.
Ngay cả ở những nước xa chúng ta như Chile, Seychelles và UAE cũng ghi nhận sự gia tăng về tử vong. Đáng chú ý là Chile, với tiêm chủng bao phủ 77% dân số, tỉ lệ tử vong vào tháng 8/2021 lên đến 6.4%, cao gấp 4 lần so với tỉ lệ tháng 5/2021.
Seychelles là một hòn đảo có tỉ lệ tiêm chủng vaccine (chủ yếu là Sinopharm) rất cao (78%). Nhưng tỉ lệ tử vong trong tháng 6-8 là 0.6% đến 1%, so với 0.3% vào tháng 4.
Những con số này phản ảnh một phần về hiệu lực của vaccine. Hai nước Mỹ và Do Thái dùng vaccine chủ yếu là Pfizer và Moderna.Tôi nói ‘một phần’ là vì còn các yếu tố khác nữa, chớ không phải chỉ vaccine, có thể giúp các nước như Mĩ và Do Thái giảm tỉ lệ tử vong hay các nước kia tăng nguy cơ tử vong. Đây là số liệu cấp quần thể, nên chúng ta không thể suy luận cho cá nhân.
Trích lược bài viết của Giáo sư Nguyễn Tuấn
