Các biện pháp cải thiện lưu thông máu ngoại vi

Lưu thông máu kém có thể dẫn đến nhiều biểu hiện lâm sàng như lạnh tay chân, tê bì, da xanh tái (đặc biệt ở người có làn da sáng), khô da, rụng tóc ở chi dưới, móng tay giòn, rối loạn cương dương ở nam giới và chậm lành vết thương – đặc biệt ở bệnh nhân đái tháo đường. Việc cải thiện tuần hoàn máu đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Dưới đây là các biện pháp hiệu quả đã được khuyến nghị trong thực hành lâm sàng:

1. Ngưng hút thuốc lá

Nicotine trong thuốc lá (bao gồm thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử và các sản phẩm không khói) gây co mạch, tổn thương nội mô mạch máu và làm tăng độ nhớt máu, từ đó gây cản trở lưu thông máu. Ngưng hút thuốc được xem là yếu tố can thiệp hàng đầu nhằm cải thiện chức năng mạch máu.

2. Kiểm soát huyết áp

Tăng huyết áp không được kiểm soát làm gia tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, dẫn đến giảm đàn hồi thành mạch và giảm lưu lượng máu. Hướng dẫn hiện hành khuyến cáo huyết áp mục tiêu <130/80 mmHg, tuy nhiên nên cá thể hóa theo độ tuổi và bệnh lý nền. Người bệnh nên đo huyết áp định kỳ và tuân thủ điều trị.

3. Đảm bảo đủ nước

Máu có khoảng 50% là nước, do đó mất nước làm giảm thể tích tuần hoàn và tăng nguy cơ huyết khối. Khuyến nghị uống tối thiểu 1.5–2 lít nước/ngày (tương đương ~8 cốc nước), và cần tăng lượng nước trong các điều kiện mất nước (ví dụ: sốt, vận động nhiều, thời tiết nóng).

4. Hạn chế ngồi lâu, tăng cường vận động tại nơi làm việc

Ngồi lâu làm giảm hoạt động bơm máu tĩnh mạch của cơ chân, gây ứ trệ tuần hoàn và tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sâu. Khuyến cáo nên thay đổi tư thế hoặc đứng lên di chuyển mỗi 30–60 phút. Bàn làm việc dạng đứng có thể giúp cải thiện tư thế và tuần hoàn chi dưới.

5. Tăng cường hoạt động thể chất

Các hình thức vận động aerobic như đi bộ nhanh, chạy bộ, đạp xe, bơi lội giúp tăng cường lưu lượng máu, cải thiện chức năng tim mạch và giảm huyết áp. Mục tiêu tập luyện: ít nhất 150 phút/tuần chia đều trong 5–7 ngày.

6. Tập luyện yoga và các bài tập giãn cơ

Yoga, đặc biệt là các tư thế kéo giãn, tư thế đảo ngược (ví dụ: chân gác lên tường – viparita karani) giúp cải thiện lưu thông máu, điều hòa hệ thần kinh tự động và làm giảm căng thẳng. Đây là hình thức vận động nhẹ phù hợp với người cao tuổi và người có bệnh lý mạn tính.

7. Dinh dưỡng hợp lý

Chế độ ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và ít chất béo bão hòa có lợi cho thành mạch và chuyển hóa lipid máu. Hạn chế thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn và giảm muối giúp phòng ngừa tăng huyết áp và bệnh tim mạch.

8. Tẩy tế bào chết cơ thể

Tẩy da chết bằng bàn chải khô giúp kích thích lưu thông máu ngoại vi, cải thiện tình trạng da khô và tăng tuần hoàn mao mạch. Thực hiện 1–2 lần/tuần trước khi tắm, theo chiều từ ngoại vi về trung tâm tim mạch.

9. Ngâm nước ấm

Tắm nước ấm có tác dụng giãn mạch tạm thời, giúp tăng lưu lượng máu đến ngoại vi và thư giãn cơ. Có thể bổ sung các loại thảo dược tự nhiên hoặc muối khoáng để hỗ trợ tuần hoàn và giảm căng cơ.

10. Lưu ý ở bệnh nhân có bệnh lý nền

Ở bệnh nhân đái tháo đường, rối loạn lipid máu hoặc bệnh lý mạch máu ngoại vi, việc theo dõi vết loét, duy trì kiểm soát glucose máu và tuân thủ điều trị là bắt buộc. Các vết loét hoặc trầy xước cần được xử lý sớm để tránh nhiễm trùng hoặc hoại tử.

Kết luận

Lưu thông máu đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì chức năng các cơ quan và phòng ngừa nhiều bệnh lý tim mạch, thần kinh và chuyển hóa. Áp dụng lối sống lành mạnh, kết hợp các biện pháp cải thiện tuần hoàn máu được cá thể hóa cho từng người là phương pháp an toàn và hiệu quả để nâng cao sức khỏe toàn diện.