Cập nhật thông tin về biến thể Delta Plus (B.1.617.2.1) của virus SARS-CoV-2

1. Giới thiệu

Biến thể Delta Plus (B.1.617.2.1) là một biến thể phụ (sub-lineage) của chủng Delta (B.1.617.2) – biến thể đã từng chiếm ưu thế toàn cầu trong năm 2021. Biến thể này được phát hiện lần đầu tại Ấn Độ và nhanh chóng thu hút sự chú ý của cộng đồng y tế toàn cầu do các đặc điểm dịch tễ học và sinh học phân tử có khả năng làm tăng mức độ lây truyền và ảnh hưởng đến hiệu lực của vắc xin.

2. Tình hình ghi nhận ca bệnh

Theo dữ liệu được trích dẫn từ WebMD ngày 28/6/2021 và Reuters ngày 3/8/2021, biến thể Delta Plus đã được xác nhận xuất hiện tại nhiều quốc gia bao gồm: Ấn Độ, Anh, Bồ Đào Nha, Trung Quốc, Nhật Bản, Ba Lan, Nga, Thụy Sĩ và Hàn Quốc. Tại Hàn Quốc, hai trường hợp đầu tiên được xác định vào đầu tháng 8/2021, trong bối cảnh nước này đang đối mặt với làn sóng dịch thứ tư.

• Trường hợp đầu tiên là một nam bệnh nhân khoảng 40 tuổi, không có tiền sử đi lại hoặc tiếp xúc quốc tế gần đây. Trong số 280 người tiếp xúc gần với bệnh nhân, chỉ có một người con trai dương tính với SARS-CoV-2. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng cho thấy người con này nhiễm chủng Delta Plus.

• Trường hợp thứ hai là một hành khách nhập cảnh từ Hoa Kỳ, đã hoàn tất hai liều vắc xin AstraZeneca trước khi di chuyển. Trường hợp này làm dấy lên lo ngại về khả năng né tránh miễn dịch của biến thể Delta Plus, dù vẫn cần thêm bằng chứng khoa học xác thực.

3. Đặc điểm dịch tễ và sinh học của biến thể Delta Plus

Biến thể Delta Plus mang đột biến K417N – một thay đổi amino acid tại protein gai (spike protein), được cho là liên quan đến khả năng bám vào thụ thể ACE2 tốt hơn, từ đó làm tăng khả năng xâm nhập vào tế bào phổi. Đồng thời, sự hiện diện của đột biến này cũng gợi ý về khả năng né tránh một phần đáp ứng miễn dịch trung hòa của cơ thể, bao gồm kháng thể sinh ra từ nhiễm tự nhiên hoặc sau tiêm chủng.

Các đặc điểm dịch tễ học được báo cáo bao gồm:

• Tăng khả năng lây truyền: Các chuyên gia y tế Ấn Độ ghi nhận khả năng lây lan cao hơn so với biến thể Delta ban đầu.

• Tăng ái lực với mô phổi: Biến thể này có thể xâm nhập và sao chép hiệu quả hơn trong mô phổi.

• Giảm đáp ứng với kháng thể trung hòa: Một số dữ liệu sơ bộ cho thấy biến thể Delta Plus có thể ít nhạy cảm hơn với các kháng thể hiện có.

Tính đến thời điểm tháng 7/2021, Ấn Độ đã ghi nhận hơn 40 trường hợp nhiễm biến thể Delta Plus tại một số bang, trong đó có ít nhất một trường hợp tử vong ở người chưa tiêm chủng.

4. Biến thể liên quan khác: Lambda

Trong cùng thời điểm theo dõi biến thể Delta Plus, các cơ quan y tế công cộng như Public Health England (PHE) cũng tiến hành giám sát chặt chẽ một biến thể khác có tên là Lambda – được xác định lần đầu tại Peru. Lambda đã lan rộng ra 26 quốc gia và được xếp vào nhóm “biến thể đang được điều tra” do tỷ lệ ca bệnh tăng cao tại một số địa phương. Tại Anh, có 6 ca nhiễm Lambda được ghi nhận, có liên quan đến lịch sử di chuyển quốc tế.

5. Đánh giá và khuyến nghị

Hiện nay, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) và các cơ quan y tế tại nhiều quốc gia đang tiếp tục giám sát chặt chẽ các biến thể mới, trong đó có Delta Plus và Lambda. Biến thể Delta được xác định là biến thể chiếm ưu thế tại nhiều quốc gia, bao gồm Anh, với tỷ lệ chiếm hơn 95% số ca mắc mới vào thời điểm giữa năm 2021.

Dù biến thể Delta Plus chưa được phân loại chính thức là “biến thể đáng lo ngại” (VOC), sự xuất hiện của nó nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác giám sát dịch tễ học phân tử, chia sẻ trình tự gene và đánh giá hiệu quả của các loại vắc xin hiện hành đối với các biến thể mới.

6. Kết luận

Biến thể Delta Plus là một minh chứng rõ ràng cho tính chất biến đổi liên tục của virus SARS-CoV-2, đòi hỏi hệ thống y tế toàn cầu phải duy trì các nỗ lực giám sát dịch tễ, nghiên cứu lâm sàng và cập nhật các chiến lược phòng ngừa – điều trị một cách kịp thời và chính xác. Việc tuân thủ tiêm chủng đầy đủ, kết hợp với các biện pháp phòng dịch cá nhân và cộng đồng, vẫn là những yếu tố then chốt nhằm kiểm soát đại dịch một cách hiệu quả.