Ngứa sau khi quan hệ tình dục: Nguyên nhân, biểu hiện lâm sàng và định hướng xử trí

1. Tổng quan

Ngứa vùng sinh dục sau quan hệ tình dục là một tình trạng không hiếm gặp, có thể xuất phát từ các nguyên nhân lành tính như kích ứng cơ học, thiếu chất bôi trơn, hoặc các nguyên nhân bệnh lý như viêm nhiễm, rối loạn nội tiết và bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI). Mặc dù đa phần các trường hợp có thể tự giới hạn, việc đánh giá và xử lý nguyên nhân nền là cần thiết nhằm loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng và cải thiện chất lượng đời sống tình dục.

2. Nguyên nhân thường gặp

2.1. Kích ứng cơ học và thiếu chất bôi trơn

• Cọ xát mạnh, kéo dài hoặc không đủ bôi trơn có thể gây tổn thương vi thể tại niêm mạc âm đạo hoặc dương vật, dẫn đến ngứa, rát hoặc đau nhẹ sau giao hợp.

• Tình trạng này thường tự cải thiện sau vài ngày kiêng quan hệ.

2.2. Dị ứng với tinh dịch (hypersensitivity to seminal plasma)

• Dị ứng với protein trong tinh dịch là một tình trạng hiếm gặp, có thể xuất hiện ngay lần đầu tiếp xúc hoặc sau nhiều lần quan hệ.

• Biểu hiện tại chỗ: ngứa, đỏ, sưng, nóng rát, đau âm hộ hoặc âm đạo.

• Triệu chứng thường xuất hiện trong vòng 10–30 phút sau giao hợp và không xuất hiện khi sử dụng bao cao su.

2.3. Dị ứng latex

• Phản ứng dị ứng với mủ cao su có thể gây ngứa, nổi mẩn, mề đay hoặc trong những trường hợp nặng là sốc phản vệ.

• Khuyến cáo sử dụng bao cao su không chứa latex (như polyurethane, polyisoprene hoặc da cừu) ở người có tiền sử dị ứng latex.

2.4. Khô âm đạo

• Nguyên nhân: giảm estrogen (mãn kinh, sau sinh, phẫu thuật buồng trứng), thuốc (thuốc tránh thai, thuốc chống trầm cảm), các bệnh lý hệ thống (đái tháo đường, hội chứng Sjogren).

• Triệu chứng: đau khi quan hệ, ngứa, nóng rát, tăng nguy cơ viêm nhiễm niêm mạc âm đạo.

2.5. Mất cân bằng pH âm đạo

• pH sinh lý của âm đạo dao động 3.8–4.5. Sự thay đổi pH (do tinh dịch, thụt rửa, sử dụng kháng sinh, kinh nguyệt) có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh âm đạo, tăng nguy cơ viêm nhiễm.

• Biểu hiện: tiết dịch bất thường, mùi hôi, ngứa, cảm giác rát khi tiểu tiện.

3. Ngứa do viêm nhiễm và bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI)

3.1. Nhiễm trùng nấm men (Candida spp.)

• Nguyên nhân phổ biến gây ngứa âm đạo và dương vật.

• Biểu hiện: ngứa, khí hư trắng, đặc như váng sữa, cảm giác nóng rát, đau khi quan hệ hoặc tiểu tiện.

3.2. Viêm âm đạo do vi khuẩn (BV)

• Gây mất cân bằng hệ vi sinh âm đạo.

• Biểu hiện: khí hư có mùi hôi/tanh, loãng, ngứa nhẹ, đau rát.

3.3. Trichomonas vaginalis

• Nhiễm ký sinh trùng qua đường tình dục.

• Triệu chứng: khí hư loãng, màu vàng/xanh, có mùi hôi, ngứa, nóng rát khi tiểu tiện và quan hệ.

3.4. Chlamydia và lậu

• Nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục có thể không triệu chứng hoặc biểu hiện bằng khí hư bất thường, ngứa, đau rát khi tiểu, ra máu giữa chu kỳ hoặc sau quan hệ.

3.5. Herpes sinh dục (HSV-1, HSV-2)

• Xuất hiện mụn nước quanh bộ phận sinh dục kèm ngứa, đau, sốt, sưng hạch bẹn.

3.6. Mụn cóc sinh dục (HPV)

• Do virus HPV typ 6, 11 gây ra.

• Biểu hiện: mụn cóc dạng sần hoặc trơn láng, có thể gây ngứa, đau nhẹ hoặc chảy máu.

4. Ngứa dương vật sau quan hệ

• Có thể do kích ứng, ma sát, nhiễm trùng hoặc bệnh lây truyền.

• Nhiễm nấm Candida hoặc viêm quy đầu (balanitis) thường gây đỏ, sưng, ngứa, tiết dịch có mùi hôi.

• STI như herpes, chlamydia, lậu cũng có thể gây ngứa, đau, rát, ra mủ hoặc phát ban ở bộ phận sinh dục.

5. Chẩn đoán và điều trị

5.1. Biện pháp chăm sóc tại nhà

• Kiêng quan hệ tình dục cho đến khi hết triệu chứng.

• Vệ sinh nhẹ nhàng với sản phẩm không mùi, không chứa chất tẩy rửa mạnh.

• Tránh thụt rửa âm đạo.

• Sử dụng bao cao su không chứa latex nếu nghi ngờ dị ứng.

• Điều trị nấm nhẹ với thuốc không kê đơn (ví dụ: clotrimazole dạng kem).

5.2. Điều trị y tế

• Kháng sinh: nếu có nhiễm khuẩn (lậu, chlamydia, BV, trichomonas).

• Thuốc kháng virus: điều trị herpes sinh dục.

• Thuốc kháng nấm: điều trị nhiễm Candida (đường uống hoặc đặt âm đạo).

• Corticosteroid tại chỗ: giảm viêm do dị ứng hoặc kích ứng da.

• Thủ thuật: điều trị mụn cóc sinh dục bằng đốt lạnh, laser hoặc cắt bỏ.

6. Khi nào cần đến bác sĩ?

Người bệnh cần đến cơ sở y tế khi:

• Ngứa kéo dài trên vài ngày và không cải thiện.

• Có triệu chứng kèm theo: khí hư bất thường, đau khi tiểu, đau khi quan hệ, lở loét hoặc sốt.

• Có nguy cơ hoặc tiền sử quan hệ không an toàn, nghi ngờ mắc STI.

7. Kết luận

Ngứa sau quan hệ tình dục có thể do nhiều nguyên nhân, từ lành tính đến bệnh lý nghiêm trọng. Việc đánh giá kỹ tiền sử, triệu chứng kèm theo và các yếu tố nguy cơ sẽ giúp định hướng chẩn đoán và điều trị phù hợp. Người bệnh không nên tự điều trị kéo dài mà cần đến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và xử trí đúng mức.