Nguyên nhân gây mùi bất thường trong nước tiểu

1. Yếu tố chế độ ăn uống

Một số thực phẩm có thể ảnh hưởng đến mùi nước tiểu do sản sinh các chất chuyển hóa đặc trưng. Điển hình là măng tây, với khả năng tạo ra hợp chất chứa lưu huỳnh khi bị chuyển hóa, gây mùi khó chịu. Một số cá thể có biến thể gen khiến họ không thể nhận biết mùi này. Các thực phẩm khác như cà phê, cá, hành, tỏi cũng có thể gây mùi đặc trưng.

2. Mất nước

Giảm thể tích dịch cơ thể làm tăng nồng độ các chất thải như amoniac trong nước tiểu, dẫn đến mùi nồng. Mặc dù không phải luôn là dấu hiệu bệnh lý, mất nước kéo dài có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.

3. Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI)

Sự hiện diện của vi khuẩn trong đường niệu có thể làm thay đổi mùi nước tiểu, kèm theo các triệu chứng như tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu nhiều, sốt hoặc đau vùng hạ vị. Chẩn đoán xác định dựa trên cấy nước tiểu và điều trị bằng kháng sinh phù hợp.

4. Sỏi thận

Sỏi niệu có thể gây tắc nghẽn, ứ đọng nước tiểu và làm tăng nồng độ muối, amoniac trong nước tiểu. Một số loại sỏi chứa cystine, có thể tạo mùi giống trứng thối. Biểu hiện lâm sàng thường gồm tiểu ra máu, sốt, đau dữ dội vùng hông lưng. Cần can thiệp y tế nếu có dấu hiệu nhiễm trùng hay suy thận cấp.

5. Đái tháo đường không kiểm soát

Tình trạng tăng ceton máu trong đái tháo đường không kiểm soát có thể làm nước tiểu và hơi thở có mùi trái cây. Đây là dấu hiệu của nhiễm toan ceton do đái tháo đường (DKA), cần điều trị cấp cứu.

6. Bệnh siro niệu (Maple Syrup Urine Disease)

Là bệnh rối loạn chuyển hóa bẩm sinh, đặc trưng bởi sự tích tụ của các acid amin chuỗi nhánh. Nước tiểu và ráy tai có mùi giống siro ngọt. Bệnh cần phát hiện sớm và kiểm soát bằng chế độ ăn đặc biệt.

7. Nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục (STIs)

Một số bệnh lây truyền như chlamydia, trichomonas có thể gây thay đổi mùi dịch tiết sinh dục, đôi khi hòa trộn với nước tiểu gây mùi bất thường. Có thể kèm theo ngứa, rát khi tiểu tiện. Chẩn đoán qua xét nghiệm dịch tiết và điều trị tùy theo căn nguyên vi sinh.

8. Tác dụng phụ của vitamin và thuốc

Vitamin nhóm B, đặc biệt là B1 và B6, có thể khiến nước tiểu có mùi tanh hoặc nồng. Một số thuốc như sulfonamid, thuốc điều trị đái tháo đường, viêm khớp dạng thấp cũng có thể làm thay đổi mùi nước tiểu.

9. Thai kỳ

Phụ nữ mang thai có thể nhận thấy sự thay đổi mùi nước tiểu do ốm nghén gây mất nước, tăng nhạy cảm về mùi, sử dụng vitamin thai kỳ hoặc sự hiện diện của ceton niệu. Thai kỳ cũng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu.

10. Suy gan – suy thận

Ở bệnh nhân suy gan, nước tiểu và hơi thở có thể có mùi mốc hoặc ngọt do tích tụ các chất độc không được chuyển hóa. Trong suy thận, mùi amoniac tăng do tích tụ sản phẩm chứa nitơ không được đào thải.

11. Vệ sinh âm đạo không phù hợp (thụt rửa)

Việc thụt rửa âm đạo làm mất cân bằng hệ vi sinh bình thường, tăng nguy cơ nhiễm nấm, viêm âm đạo do vi khuẩn, từ đó làm tăng tiết dịch và thay đổi mùi khi đi tiểu.

12. Rò bàng quang - trực tràng

Lỗ rò bất thường giữa ruột già và bàng quang có thể làm phân, khí đi vào bàng quang, gây tiểu ra khí, phân và mùi bất thường. Gặp trong ung thư, bệnh Crohn, viêm túi thừa hoặc sau phẫu thuật/sinh nở. Cần can thiệp ngoại khoa.

13. Tyrosinemia

Rối loạn chuyển hóa tyrosine do thiếu enzyme phân giải gây tích tụ axit amin này trong huyết tương, làm nước tiểu có mùi hôi như bắp cải. Cần điều trị bằng thuốc ức chế chuyển hóa và chế độ ăn đặc biệt.

14. Hội chứng mùi cá (Trimethylaminuria)

Là bệnh di truyền khiến cơ thể không thể chuyển hóa trimethylamine – một chất có mùi tanh như cá. Hợp chất này được thải qua mồ hôi, nước tiểu và hơi thở. Quản lý bằng thuốc kháng sinh, điều chỉnh chế độ ăn và vệ sinh cá nhân.

15. Nhịn tiểu kéo dài

Giữ nước tiểu lâu trong bàng quang có thể làm nước tiểu đậm đặc, tạo mùi khó chịu và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu, đặc biệt ở trẻ nhỏ hay nhịn tiểu do mải chơi.

Nếu nước tiểu có mùi bất thường kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng lâm sàng khác như tiểu máu, sốt, đau khi tiểu, thay đổi màu sắc – người bệnh nên được thăm khám để xác định nguyên nhân chính xác và có hướng điều trị kịp thời.