Rối loạn ăn uống (Eating Disorders) là nhóm các rối loạn tâm thần liên quan đến hành vi ăn uống, âu lo về cân nặng và hình ảnh cơ thể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần.
Các rối loạn ăn uống có thể xảy ra ở mọi đối tượng, bất kể giới tính, độ tuổi, tốc độ, tầng lớp xã hội hay tình trạng cân nặng. Cân nặng không phải là tiêu chuẩn duy nhất để chẩn đoán rối loạn ăn uống.
Chán ăn tâm thần (Anorexia nervosa): Giới hạn nghiêm ngặt lượng calo, sợ tăng cân quá mức, và nhận thức sai lệch về hình dáng cơ thể.
Cuồng ăn - Ốn mốc (Bulimia nervosa): Các đợt bốc ăn nhiều sau đó tự đào thải bằng nôn, sử dụng thuốc nhuận tràng, lợi tiểu, hoặc tập luyện quá độ.
Rối loạn ăn uống vô độ (Binge-eating disorder): Ăn quá nhiều trong thời gian ngắn, mất kiểm soát, sau đó có cảm giác tội lỗi hoặc xấu hổ, nhưng không tự đào thải.
Ám ảnh về thức ăn, calo, cân nặng.
Tránh ăn các món ưa thích hoặc ăn trong đối.
Tập luyện quá độ hoặc ở mức độ không lí tưởng.
Tự chỉ trí về khiếm khuyết cơ thể.
Sử dụng thuốc ức chế thèm ăn, nhuận tràng, lợi tiểu.
Rối loạn ăn uống là cối loạn phức tạp do tương tác giữa các yếu tố:
Di truyền: Người có thành viên gia đình mắc bệnh.
Tâm lý: Lo âu, trầm cảm, OCD, BPD.
Chấn thương: Lạm dụng tình dục, bị bắt nạt.
Xã hội: Áp lực về hình ảnh, môi trường không lành mạnh.
Đánh giá lâm sàng: Hỏi bệnh, khám toàn thân.
Đánh giá tâm lý.
Cận lâm sàng: Xét nghiệm hóa sinh, ECG, xét nghiệm tuyến giáp, siêu âm, để đánh giá ảnh hưởng lên chức năng cơ thể.
Tiên lượng phụ thuộc vào loại rối loạn, độ nặng và thời điểm can thiệp. Can thiệp càng sớm, tiên lượng càng tốt.
Tâm lý trị liệu: CBT, gia đình trị liệu, trị liệu nhóm.
Tư vấn dinh dưỡng: Hệ thống lại thói quen ăn uống lành mạnh.
Thuốc: Thuốc chống trầm cảm, chống lo âu, đối với trường hợp cân nhắc.
Nhập viện: Khi rối loạn ăn uống đợ dẫu đến sức khỏe.
Liệu pháp bổ sung: Yoga, châm cứu, thiền, xoa bóp.
Rối loạn nhịp tim, ngừng tim đột ngột
Loãng xương, yếu cơ
Thiếu máu, suy thận
Vô kinh, suy giảm tình dục
Trầm cảm, nguy cơ tự tử cao
Tăng cường giáo dục sức khỏe tâm thần
Tránh các hành vi ăn kiên cấp tốc
Khuyến khích hình ảnh cơ thể tích cực
Tìm kiếm sự giúc đỡ sớm khi phát hiện bất thường