Những vấn đề sức khỏe thường gặp sau quan hệ tình dục

Quan hệ tình dục là một hoạt động sinh lý bình thường, thường mang lại khoái cảm và nhiều lợi ích về sức khỏe thể chất cũng như tinh thần. Tuy nhiên, ngoài các biến cố đã biết như nguy cơ mang thai ngoài ý muốn hoặc nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STIs), một số vấn đề sức khỏe ít được chú ý hơn cũng có thể phát sinh ngay sau khi giao hợp. Bài viết sau trình bày bốn biểu hiện sức khỏe không điển hình nhưng tương đối phổ biến có thể gặp sau quan hệ tình dục, cùng với khuyến nghị xử trí phù hợp.

1. Đau đầu do hoạt động tình dục

Biểu hiện lâm sàng

Đau đầu liên quan đến hoạt động tình dục (sexual headache) có thể khởi phát trong lúc giao hợp hoặc đạt cực khoái. Có hai thể lâm sàng phổ biến:

• Đau đầu do co cơ: Xảy ra do căng cơ vùng cổ, gáy trong quá trình kích thích tình dục

• Đau đầu do tăng áp lực: Đột ngột, dữ dội khi đạt cực khoái, liên quan đến sự gia tăng huyết áp và nhịp tim

Chẩn đoán và xử trí

• Cần loại trừ các nguyên nhân nguy hiểm như xuất huyết dưới nhện hoặc phình động mạch não nếu đau đầu dữ dội khởi phát đột ngột.

• Điều trị triệu chứng: Sử dụng thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs), triptan nếu có kèm đau nửa đầu.

• Dự phòng: Giảm cường độ hoạt động tình dục, thay đổi tư thế, dùng thuốc giảm đau trước khi giao hợp ở người có tiền sử đau đầu lặp lại.

2. Cơn hen suyễn do hoạt động tình dục

Cơ chế và biểu hiện

Tình dục là một dạng hoạt động thể lực và có thể gây bùng phát cơn hen ở người có tiền sử hen suyễn không kiểm soát tốt. Các triệu chứng bao gồm:

• Khó thở

• Tức ngực

• Ho hoặc thở rít khi giao hợp hoặc ngay sau đó

Phòng ngừa và xử trí

• Đảm bảo kiểm soát hen tối ưu: Sử dụng thuốc điều trị duy trì đúng phác đồ.

• Thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh (albuterol): Có thể dùng trước quan hệ để dự phòng.

• Tư thế tình dục phù hợp: Tránh tư thế làm tăng áp lực lên lồng ngực hoặc tiêu tốn quá nhiều thể lực.

• Nếu người bệnh chưa được chẩn đoán hen nhưng xuất hiện khó thở sau giao hợp, cần đến cơ sở y tế để đánh giá.

3. Rối loạn cảm xúc sau quan hệ tình dục (Postcoital Dysphoria - PCD)

Biểu hiện

Một số người, đặc biệt là nữ giới, có thể trải qua cảm giác buồn bã, lo âu, dễ xúc động hoặc trống rỗng ngay sau giao hợp, ngay cả khi trải nghiệm tình dục là tự nguyện và đạt khoái cảm.

Cơ sở dịch tễ

Theo nghiên cứu công bố trên Journal of Sexual Medicine, khoảng 46% phụ nữ từng trải qua PCD ít nhất một lần trong đời, trong đó 5% gặp tình trạng này thường xuyên.

Hướng tiếp cận

• Can thiệp hành vi: Thư giãn, thở sâu, nghe nhạc, hoặc chia sẻ cảm xúc với bạn tình

• Tham vấn tâm lý: Cần thiết nếu triệu chứng kéo dài, lặp lại hoặc ảnh hưởng đến chất lượng sống

• Đánh giá chuyên sâu: Tìm hiểu yếu tố tâm lý – xã hội nền như chấn thương tâm lý, rối loạn lo âu – trầm cảm

4. Viêm bàng quang sau giao hợp (Honeymoon Cystitis)

Cơ chế bệnh sinh

Quan hệ tình dục, đặc biệt khi lặp lại trong thời gian ngắn, có thể gây tổn thương vi mô niêm mạc âm đạo – niệu đạo, tạo điều kiện cho vi khuẩn (thường là E. coli) xâm nhập vào đường tiểu dưới và gây viêm bàng quang.

Triệu chứng

• Cảm giác nóng rát khi đi tiểu

• Tiểu nhiều lần, tiểu gấp

• Đau vùng hạ vị

• Nước tiểu đục hoặc lẫn máu vi thể

Phòng ngừa

• Đi tiểu ngay sau quan hệ

• Vệ sinh vùng kín đúng cách trước và sau giao hợp

• Tránh chuyển đổi từ quan hệ hậu môn sang âm đạo nếu không thay bao cao su hoặc vệ sinh kỹ lưỡng

• Uống đủ nước và tránh mặc quần lót chật, ẩm

Xử trí

• Kháng sinh: Theo chỉ định sau khi xét nghiệm nước tiểu

• Đánh giá tái phát: Nếu xuất hiện >2 lần trong 6 tháng, cần khám chuyên khoa để loại trừ bất thường đường niệu

Kết luận

Mặc dù không phải tất cả các triệu chứng xảy ra sau quan hệ tình dục đều nghiêm trọng, nhưng một số phản ứng sinh lý có thể báo hiệu các vấn đề y tế cần can thiệp. Việc nâng cao nhận thức, duy trì lối sống tình dục lành mạnh và chủ động tìm đến chuyên gia y tế khi cần là cách tiếp cận tối ưu để bảo vệ sức khỏe sinh sản và toàn thân sau giao hợp.