Tác động của việc tiếp xúc với ánh sáng trong khi ngủ đến chuyển hóa glucose và nhịp tim

Tổng quan

Các bằng chứng gần đây trong y văn cho thấy việc tiếp xúc với ánh sáng trong khi ngủ có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe chuyển hóa và tim mạch. Cụ thể, tiếp xúc với ánh sáng ban đêm có liên quan đến tăng nhịp tim, rối loạn quá trình chuyển hóa glucose, và nguy cơ đề kháng insulin. Ngoài ra, một số nghiên cứu dịch tễ đã ghi nhận mối liên hệ giữa phơi nhiễm ánh sáng ban đêm và tỷ lệ béo phì cao hơn ở phụ nữ.

Nghiên cứu lâm sàng về ảnh hưởng của ánh sáng khi ngủ

Một nghiên cứu ngẫu nhiên có đối chứng được thực hiện trên 20 người khỏe mạnh trong độ tuổi thanh thiếu niên, kéo dài trong 3 ngày và 2 đêm, nhằm đánh giá tác động sinh lý của ánh sáng khi ngủ. Trước khi can thiệp, người tham gia được theo dõi nhịp sinh học và chất lượng giấc ngủ thông qua nhật ký giấc ngủ trong 7 ngày.

Các đối tượng sau đó được phân ngẫu nhiên vào hai nhóm:

• Nhóm can thiệp: Ngủ trong điều kiện ánh sáng mờ (3 lux) vào đêm đầu tiên và ánh sáng mạnh hơn (trên 100 lux) vào đêm thứ hai.

• Nhóm đối chứng: Ngủ trong điều kiện ánh sáng mờ (dưới 3 lux) trong cả hai đêm.

Các chỉ số được đánh giá bao gồm:

• Nồng độ melatonin và glucose máu (trước và sau ăn).

• Hoạt động tim mạch (nhịp tim khi ngủ).

• Chất lượng giấc ngủ thông qua đo đa ký giấc ngủ (polysomnography).

Kết quả nghiên cứu

Nghiên cứu cho thấy, việc tiếp xúc với ánh sáng có cường độ trên 100 lux khi ngủ dẫn đến:

• Tăng nhịp tim trong lúc ngủ, phản ánh sự kích hoạt hệ thần kinh giao cảm.

• Tăng đề kháng insulin vào sáng hôm sau, mặc dù mức tăng là tương đối nhẹ.

• Giảm chất lượng giấc ngủ với biểu hiện là giấc ngủ bị phân mảnh nhiều hơn so với nhóm đối chứng.

Tuy nhiên, không ghi nhận sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa hai nhóm về các chỉ số như nồng độ melatonin, hoạt hóa vỏ não hay sự phân mảnh giấc ngủ theo các tiêu chí thần kinh học. Một giả thuyết được đưa ra là do ánh sáng truyền qua mí mắt trong lúc ngủ chỉ chiếm khoảng 5–9% tổng cường độ ánh sáng môi trường, nên không đủ làm thay đổi rõ rệt nồng độ melatonin.

Cơ chế sinh lý được đề xuất

Tiếp xúc với ánh sáng trong khi ngủ được cho là gây kích thích một số vùng não bộ liên quan đến điều hòa nhịp sinh học và thần kinh thực vật, từ đó dẫn đến tăng hoạt tính hệ giao cảm. Hậu quả là nhịp tim tăng lên và xuất hiện hiện tượng kháng insulin nhẹ vào ngày hôm sau. Rối loạn đồng hồ sinh học và gián đoạn bài tiết melatonin có thể là các yếu tố trung gian góp phần vào cơ chế này.

Hạn chế của nghiên cứu

Một số hạn chế cần lưu ý:

• Cỡ mẫu nhỏ (n = 20) và đối tượng nghiên cứu là người trẻ, khỏe mạnh, không có bệnh nền, do đó kết quả không thể khái quát cho toàn bộ dân số, đặc biệt là người cao tuổi hoặc có bệnh mạn tính.

• Thời gian theo dõi ngắn (2 đêm), chưa đủ để đánh giá ảnh hưởng dài hạn của việc phơi nhiễm ánh sáng khi ngủ.

• Nghiên cứu chưa phân tích ảnh hưởng của các yếu tố như bước sóng ánh sáng (đặc biệt là ánh sáng xanh), thời gian tiếp xúc, hay sự khác biệt theo giới tính và chủng tộc.

Kết luận và khuyến nghị

Mặc dù nghiên cứu còn một số hạn chế, các kết quả cho thấy tiếp xúc với ánh sáng trong khi ngủ, đặc biệt là ánh sáng có cường độ cao (trên 100 lux), có thể ảnh hưởng đến điều hòa chuyển hóa và hoạt động của hệ thần kinh tự trị. Các phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát môi trường ánh sáng trong phòng ngủ như một phần của chiến lược cải thiện chất lượng giấc ngủ và phòng ngừa rối loạn chuyển hóa.

Khuyến nghị lâm sàng: Người dân nên tránh để đèn sáng trong khi ngủ, đặc biệt là các thiết bị phát ánh sáng xanh như điện thoại hoặc tivi, để hỗ trợ giấc ngủ sâu và bảo vệ sức khỏe chuyển hóa lâu dài.