Viêm đường tiết niệu: Tổng quan và các biện pháp hỗ trợ điều trị

Viêm đường tiết niệu (UTI) là một bệnh lý nhiễm trùng thường gặp, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới mỗi năm. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trong hệ tiết niệu, bao gồm thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Tác nhân gây bệnh chủ yếu là vi khuẩn, đặc biệt là Escherichia coli – một chủng vi khuẩn phổ biến cư trú tại đường ruột.

Mặc dù kháng sinh là phương pháp điều trị chính, một số biện pháp hỗ trợ tại nhà có thể giúp làm giảm triệu chứng, hỗ trợ quá trình phục hồi và góp phần phòng ngừa tái phát.

1. Tăng cường hydrat hóa

Việc uống đủ nước là yếu tố quan trọng trong điều trị và phòng ngừa UTI. Uống nhiều nước giúp làm loãng nước tiểu và tăng tần suất tiểu tiện, qua đó hỗ trợ đào thải vi khuẩn ra khỏi hệ tiết niệu. Khuyến cáo nên uống từ 6–8 ly nước mỗi ngày trong giai đoạn điều trị và duy trì sau đó.

2. Chườm ấm vùng hạ vị

Cảm giác bỏng rát hoặc đau tức vùng bụng dưới có thể là hậu quả của tình trạng viêm và kích ứng tại bàng quang. Sử dụng túi chườm ấm đặt tại vùng xương mu có thể giúp giảm đau. Nhiệt độ nên được kiểm soát dưới 40°C, thời gian mỗi lần chườm không quá 15 phút để tránh bỏng nhiệt.

3. Hạn chế các yếu tố kích thích bàng quang

Một số thực phẩm và đồ uống có thể làm tăng mức độ khó chịu, bao gồm:

• Caffeine

• Rượu

• Thực phẩm cay nóng

• Đồ uống có ga

• Chất tạo ngọt nhân tạo

• Thuốc lá

Người bệnh nên ưu tiên chế độ ăn lành mạnh, giàu chất xơ và dễ tiêu hóa.

4. Đi tiểu thường xuyên và không nhịn tiểu

Việc đi tiểu thường xuyên, kể cả khi lượng nước tiểu ít, giúp làm sạch đường tiết niệu và loại bỏ vi khuẩn. Nhịn tiểu kéo dài có thể tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn sinh sôi trong bàng quang.

5. Sử dụng các thực phẩm bổ sung hỗ trợ

Một số sản phẩm bổ sung được ghi nhận có vai trò hỗ trợ điều trị và phòng ngừa UTI:

• Probiotics (Lactobacillus, Bifidobacterium): Hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh tại âm đạo và đường tiêu hóa, đặc biệt hữu ích khi sử dụng kháng sinh dài ngày.

• D-mannose: Là một loại đường tự nhiên có trong quả việt quất, được cho là có khả năng ức chế sự bám dính của vi khuẩn E. coli vào niêm mạc đường tiết niệu. Một số nghiên cứu sơ bộ cho thấy hiệu quả trong phòng ngừa và điều trị UTI nhẹ, tuy nhiên chưa đủ bằng chứng để thay thế điều trị kháng sinh.

Lưu ý: Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm bổ sung hoặc thảo dược nào, nhằm tránh tương tác thuốc hoặc phản ứng phụ không mong muốn.

6. Điều chỉnh lối sống và vệ sinh cá nhân

Một số thói quen sinh hoạt có thể giúp hỗ trợ điều trị và giảm nguy cơ tái phát:

• Bỏ thuốc lá

• Mặc quần áo và đồ lót bằng vải cotton thoáng khí

• Lau từ trước ra sau sau khi đi vệ sinh (đặc biệt ở nữ giới)

• Tránh sử dụng sản phẩm vệ sinh có mùi thơm hoặc hóa chất mạnh

• Đi tiểu sau quan hệ tình dục

7. Hạn chế thịt đỏ và thịt gia cầm

Một số nghiên cứu cho thấy vi khuẩn E. coli có thể được tìm thấy trên thịt gia cầm và thịt chế biến chưa đảm bảo vệ sinh. Dù chưa có mối liên hệ nhân quả rõ ràng giữa tiêu thụ thịt và UTI, các dữ liệu cho thấy chế độ ăn nhiều thực phẩm thực vật (vegetarian) có thể giúp giảm nguy cơ mắc UTI. Đặc biệt ở nữ giới – do đặc điểm giải phẫu niệu đạo ngắn – nguy cơ nhiễm khuẩn tiết niệu từ vi khuẩn đường ruột là cao hơn.

8. Khi nào cần gặp bác sĩ?

• Có triệu chứng nghi ngờ UTI: tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu nhiều lần, tiểu đục hoặc có mùi hôi.

• Sốt cao, đau lưng, buồn nôn hoặc nôn (nghi ngờ nhiễm trùng thận).

• Triệu chứng không cải thiện sau 2–3 ngày điều trị tại nhà.

• UTI tái phát nhiều lần trong năm.

Kháng sinh là phương pháp điều trị hiệu quả và cần thiết trong phần lớn các trường hợp UTI. Các biện pháp hỗ trợ nêu trên có vai trò bổ sung chứ không thay thế điều trị y khoa chính thống.

Kết luận

Viêm đường tiết niệu là bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và phòng ngừa nếu được phát hiện và xử trí kịp thời. Việc kết hợp giữa điều trị kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ với các biện pháp hỗ trợ tại nhà sẽ giúp giảm nhanh triệu chứng, rút ngắn thời gian phục hồi và ngăn ngừa tái phát. Việc chủ động thay đổi lối sống và giữ gìn vệ sinh cá nhân đóng vai trò thiết yếu trong phòng ngừa UTI lâu dài.