Vô sinh: Định nghĩa, nguyên nhân và hướng tiếp cận điều trị

1. Khái niệm vô sinh

Vô sinh được định nghĩa là tình trạng không thể thụ thai sau ít nhất 12 tháng quan hệ tình dục đều đặn, không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào. Ngoài ra, thuật ngữ này cũng được áp dụng cho những trường hợp phụ nữ có thể thụ thai nhưng không thể duy trì thai kỳ đến khi sinh.

Phân loại vô sinh bao gồm:

• Vô sinh nguyên phát: áp dụng cho những phụ nữ chưa từng mang thai thành công.

• Vô sinh thứ phát: áp dụng cho những phụ nữ đã từng mang thai thành công ít nhất một lần.

Vô sinh không phải là vấn đề riêng của nữ giới; cả nam và nữ đều có nguy cơ gặp các rối loạn về khả năng sinh sản với tỷ lệ tương đương.

2. Nguyên nhân vô sinh nam

Vô sinh ở nam giới chủ yếu liên quan đến bất thường trong sản xuất, số lượng, hình dạng, hoặc khả năng di động của tinh trùng. Các nguyên nhân chính bao gồm:

• Sản xuất tinh trùng không hiệu quả

• Số lượng tinh trùng thấp (thiểu tinh)

• Hình dạng tinh trùng bất thường (dị dạng tinh trùng)

• Rối loạn vận động tinh trùng (giảm khả năng di chuyển hoặc vận chuyển qua hệ sinh dục)

Các yếu tố nguy cơ:

• Tuổi cao

• Hút thuốc lá, lạm dụng rượu

• Thừa cân hoặc béo phì

• Tiếp xúc với độc chất như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, kim loại nặng

Một số bệnh lý liên quan:

• Xuất tinh ngược dòng

• Giãn tĩnh mạch thừng tinh

• Tinh hoàn ẩn (tinh hoàn không xuống bìu)

• Tạo kháng thể kháng tinh trùng

• Rối loạn nội tiết (giảm testosterone)

• Tác dụng phụ của một số thuốc, ví dụ: sulfasalazine

3. Nguyên nhân vô sinh nữ

Vô sinh ở nữ có thể phát sinh từ sự rối loạn trong ba giai đoạn chính của quá trình sinh sản:

• Rụng trứng: trứng không được giải phóng đúng chu kỳ

• Thụ tinh: trứng và tinh trùng không gặp được nhau trong ống dẫn trứng

• Làm tổ: trứng đã thụ tinh không thể bám vào niêm mạc tử cung

Các yếu tố nguy cơ:

• Tuổi ≥ 35

• Hút thuốc, sử dụng nhiều rượu

• Rối loạn cân nặng (béo phì hoặc suy dinh dưỡng)

• Nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục gây tổn thương hệ sinh sản

Một số bệnh lý liên quan:

• Rối loạn rụng trứng (do PCOS, suy giảm nội tiết, stress,...)

• Bệnh viêm vùng chậu (PID)

• Lạc nội mạc tử cung

• U xơ tử cung

• Suy buồng trứng sớm

• Sẹo sau phẫu thuật ổ bụng/tiểu khung

• Sử dụng dài hạn thuốc NSAID liều cao (như aspirin, ibuprofen)

Rối loạn rụng trứng được cho là nguyên nhân của khoảng 25% các trường hợp vô sinh ở nữ giới. Các biểu hiện lâm sàng có thể bao gồm kinh nguyệt không đều hoặc vô kinh.

4. Các phương pháp hỗ trợ điều trị vô sinh tự nhiên

Bên cạnh các biện pháp điều trị y học hiện đại, một số phương pháp hỗ trợ điều trị vô sinh theo hướng tự nhiên có thể được xem xét, đặc biệt trong các trường hợp chưa có chỉ định can thiệp chuyên sâu:

• Châm cứu: sử dụng kim châm vào các huyệt vị nhằm điều hòa dòng năng lượng, cải thiện tuần hoàn và nội tiết.

• Yoga: cải thiện mức độ căng thẳng thông qua tư thế và điều hòa hô hấp, có thể hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt và rụng trứng.

• Vitamin và vi chất: bao gồm acid folic, kẽm, vitamin C, E, sắt, cùng một số men vi sinh có lợi cho hệ tiêu hóa và chuyển hóa tổng thể.

• Liệu pháp tinh dầu (aromatherapy): sử dụng tinh dầu từ thực vật (qua xoa bóp, tắm hoặc khuếch tán) nhằm thư giãn và cải thiện giấc ngủ – yếu tố gián tiếp hỗ trợ sức khỏe sinh sản.

5. Hướng tiếp cận điều trị

Chẩn đoán vô sinh không đồng nghĩa với việc mất hoàn toàn khả năng sinh con. Nhiều cặp vợ chồng bị hiếm muộn vẫn có thể mang thai thành công với sự hỗ trợ từ các phương pháp điều trị phù hợp. Lựa chọn phương pháp phụ thuộc vào các yếu tố như:

• Độ tuổi của hai vợ chồng

• Nguyên nhân cụ thể của vô sinh

• Tình trạng sức khỏe tổng thể

• Nguyện vọng cá nhân

Trong một số trường hợp, khi không thể điều trị nguyên nhân cơ bản, các lựa chọn hỗ trợ sinh sản có thể bao gồm:

• Sử dụng tinh trùng hoặc trứng của người hiến tặng

• Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)

• Mang thai hộ

• Nhận con nuôi