Phẫu thuật vi mô Mohs là phương pháp điều trị hiệu quả nhất đối với tế bào đáy và tế bảo vảy. Trong quá trình phẫu thuật, từng lớp da chứa tế bào ung thư được loại bỏ và tỉ lệ chữa khỏi là 99% đối với các loại ung thư da chưa được điều trị trước đó.
Phẫu thuật Mohs là một quy trình phức tạp. Bác sĩ phẫu thuật sẽ phân tích các tế bào bằng kính hiển vi. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ loại bỏ từng lớp mô riêng lẻ cho đến khi không còn các tế bào ung thư. Kỹ thuật này cho phép loại bỏ khối u hoặc tổn thương mà không làm ảnh hưởng đến các vùng xung quanh và các mô lành.
1. Định nghĩa
Bác sĩ Frederic Mohs đã phát triển phẫu thuật Mohs vào những năm 1930. Đây là một quy trình phẫu thuật kỹ thuật mà bác sĩ da liễu sử dụng để điều trị ung thư da.
Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ da liễu hoặc bác sĩ phẫu thuật chuyên về Mohs loại bỏ và kiểm tra từng lớp mô ung thư dưới kính hiển vi cho đến khi chỉ còn lại mô không còn ung thư.
Phẫu thuật Mohs nhằm mục đích loại bỏ càng nhiều mô tế bào ung thư da càng tốt trong khi vẫn giữ nguyên vẹn các mô xung quanh.
Điểm đặc biệt của phương pháp này là bác sĩ có thể biết được các mô tế bào ung thư đã được loại bỏ hết chưa, điều mà các kỹ thuật điều trị ung thư da khác không thể thực hiện được.
2. Chỉ định
Theo Tổ chức Ung thư Da, phẫu thuật Mohs là kỹ thuật hiệu quả nhất để điều trị ung thư biểu mô tế bào đáy (BCC) và ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC), hai trong số những loại ung thư da phổ biến nhất.
Ngoài ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư tế bào hắc tố và ung thư biểu mô tế bào vảy, phẫu thuật Mohs có thể điều trị các dạng ung thư da hiếm gặp hơn, bao gồm cả u nguyên bào da, bệnh Paget ngoại tiết và ung thư tế bào Merkel.
Chỉ định đối với các loại ung thư da có đặc điểm:
- Nằm ở những vùng có mô mỏng, chẳng hạn như xung quanh mắt, tai, mũi, miệng, bàn tay, bàn chân hoặc bộ phận sinh dục
- Kích thước lớn, ác tính, hoặc cả hai
- Tái phát sau điều trị
- Phát triển tại vùng đã có mô sẹo
- Có ranh giới khó xác định
- Bệnh nhân suy giảm miễn dịch
- Tiền sử xạ trị da trước đó
3. Quy trình thực hiện
Không giống như các phương pháp phẫu thuật ngoại khoa khác, phẫu thuật Mohs được thực hiện đối với bệnh nhân ngoại trú. Bác sĩ sẽ thực hiện từng giai đoạn phẫu thuật.
Trước khi phẫu thuật, bác sĩ có thể phác thảo các tổn thương của bệnh nhân bằng mực để vạch ra khu vực khối u. Sau khi gây tê cục bộ, bác sĩ sẽ loại bỏ lớp mô ung thư nhỏ nhất. Sau lúc này, bệnh nhân sẽ được nghỉ ngơi trong khi một đội ngũ chuyên gia sẽ xử lý lớp mô ung thư đã được loại bỏ để làm giải phẫu bệnh tại chỗ. Tiếp theo, bác sĩ phẫu thuật sẽ kiểm tra xem liệu còn sót bất kỳ mô ung thư nào nữa không. Nếu vẫn còn các mô ung thư, quy trình sẽ được lặp lại cho đến khi loại bỏ hoàn toàn.
4. Nguy cơ và biến chứng
Phương pháp phẫu thuật nào cũng có những nguy cơ nhất định.
Các yếu tố nguy cơ có thể xảy ra của phẫu thuật Mohs bao gồm:
- Đau hoặc nhức xung quanh khu vực phẫu thuật
- Thay đổi màu sắc da
- Chảy máu
- Sẹo
- Nhiễm trùng
- Dị ứng
Mặc dù phẫu thuật Mohs được coi là phương pháp tiêu chuẩn để loại bỏ ung thư biểu mô tế bào đáy và ung thư biểu mô tế bào vảy nhưng các biến chứng vẫn có thể xảy ra. Bao gồm:
- Mất thẩm mỹ hoặc ảnh hưởng chức năng đối với phẫu thuật gần các bộ phận nhạy cảm như mắt, mí mắt, mũi, tai hoặc môi.
- Tổn thương thần kinh
- Sẹo lớn hoặc sẹo lồi
5. Chuẩn bị trước phẫu thuật
Một số điều bệnh nhân có thể cần chuẩn bị trước khi phẫu thuật Mohs bao gồm:
- Mặc quần áo thoải mái
- Không dùng aspirin và các thuốc chống viêm không steroid khác hoặc các chất làm loãng máu khác trong vòng 10 ngày trước phẫu thuật
- Không uống rượu một vài ngày trước phẫu thuật
- Không uống vitamin E một vài ngày trước phẫu thuật
- Ngủ đủ giấc
- Ăn sáng bình thường
- Đi cùng với người thân khi đến phẫu thuật
Bệnh nhân cũng nên thảo luận với bác sĩ về tình trạng dị ứng, các vấn đề sức khỏe hiện có và các loại thuốc đang sử dụng trước khi phẫu thuật Mohs. Đặc biệt là các bệnh nhân có bệnh tim mạch.
6. Trong quá trình phẫu thuật
Phẫu thuật Mohs là phương pháp phẫu thuật về trong ngày, thực hiện dưới hình thức gây tê cục bộ.
Sau khi thuốc tê phát huy tác dụng, bác sĩ phẫu thuật sẽ dùng dao mổ để loại bỏ một lớp mô ung thư mỏng. Việc loại bỏ mẫu mô đầu tiên chỉ mất vài phút. Đội phẫu thuật sau đó sẽ băng bó vết thương hở tạm thời và yêu cầu bệnh nhân đợi trong khi họ thực hiện kiểm tra mẫu mô. Khoảng thời gian chờ đợi này có thể kéo dài đến một giờ hoặc lâu hơn. Nếu cần lặp lại lấy mẫu hơn 2 lần, toàn bộ quá trình có thể kéo dài vài giờ.
Nếu mô ung thư vẫn còn, bác sĩ phẫu thuật sẽ lặp lại quy trình cho đến khi khu vực đó không còn ung thư. Bác sĩ phẫu thuật thường hoàn thành 40–50% quy trình Mohs trong lần đầu lấy mẫu.
7. Sau phẫu thuật
Khi đã loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư, bác sĩ sẽ quyết định xem xử lý khu vực phẫu thuật như thế nào cho phù hợp. Nếu khu vực phẫu thuật nhỏ, bác sĩ có thể để vết thương lành tự nhiên hoặc khâu lại. Trong một số trường hợp, vết thương có thể cần được tái tạo bằng vạt da hoặc ghép da từ bộ phận khác của cơ thể người đó.
Nếu vết mổ rộng hoặc phức tạp, bác sĩ phẫu thuật có thể giới thiệu bệnh nhân đến bác sĩ phẫu thuật khác để phẫu thuật tái tạo.
Ngoài ra, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn chi tiết về hậu phẫu, chẳng hạn như nghỉ ngơi 24–48 giờ sau phẫu thuật.
8. Kết quả
Ưu điểm chính của phương pháp này là đạt được hiệu quả điều trị ngay lập tức. Ngoài ra, phương pháp này giúp tiết kiệm mô, đặc biệt là các vùng da mỏng hoặc nhạy cảm.
Theo như trường Phẫu thuật Mohs của Mỹ, tỉ lệ chữa khỏi là 99% đối với ung thư da mới và 95% đối với ung thư da tái phát.
9. Tiên lượng
Phẫu thuật Mohs là một phương pháp ngoại trú tiên tiến cho phép bác sĩ phẫu thuật loại bỏ từng lớp mô ung thư. Kỹ thuật này cho phép các bác sĩ phẫu thuật tiết kiệm càng nhiều mô lành của bệnh nhân càng tốt và bệnh nhân có thể về nhà sau khi loại bỏ mô ung thư. Tuy nhiên, luôn có một nguy cơ nhỏ tái phát ung thư (dưới 1%) hoặc phát triển một bệnh ung thư da khác.
10. Tổng kết
Mặc dù không phải bệnh nhân ung thư da nào cũng đều có thể phẫu thuật Mohs, nhưng quy trình này là tiêu chuẩn vàng để điều trị ung thư biểu mô tế bào đáy và ung thư biểu mô tế bào vảy, đặc biệt là trên mặt và các khu vực nhạy cảm của cơ thể.
Tổ chức Ung thư Da khuyến nghị phẫu thuật Mohs để điều trị ung thư biểu mô tế bào đáy và ung thư biểu mô tế bào vảy xuất hiện quanh mắt, mũi, môi, tai, da đầu, ngón tay, ngón chân hoặc bộ phận sinh dục.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
