Bệnh Lyme là gì?
Bệnh Lyme là một bệnh nhiễm trùng gây ra bởi vết đốt của ve .Bệnh gây thương tổn chủ yếu ở da, hệ thần kinh, tim và khớp.
Nguyên nhân gây bệnh:
Bệnh Lyme gây ra bởi vi khuẩn Borrelia burgdorferi, lây truyền qua vết cắn của bọ ve – một loại ký sinh trùng hút máu, thường sống trên hươu, chuột ,các động vật có vú khác và một số loài chim.
Bọ ve được tìm thấy nhiều ở vùng nông thôn, đặc biệt là trong các khu rừng có loài hươu sinh sống hoặc ở những vùng đất hoang. Chúng có thể bám vào người và cư trú ở những nơi ấm áp, ẩm ướt trên cơ thể bạn nếu bạn tình cờ đi qua và chạm vào những bụi cây chúng đang ẩn nấp.
Khi đã tìm thấy một vị trí thích hợp trên cơ thể, nó sẽ hút máu qua do, khiến chúng ta có nguy cơ bị nhiễm trùng. Không phải tất cả bọ ve đều mang vi khuẩn nhưng nếu có, vi khuẩn có thể được truyền vào người trong quá trình hút máu.
Các triệu chứng của bệnh Lyme
Không phải ai cũng phát hiện ra mình bị bọ ve cắn, vì chúng rất nhỏ. Các triệu chứng của bệnh thường chia thành 3 giai đoạn: giai đoạn đầu, giai đoạn giữa và giai đoạn cuối.
Giai đoạn đầu của bệnh Lyme
Vài ngày sau khi bị bọ ve cắn, vết đốt bắt đầu đỏ và kéo dài đến 4 tuần . Kích thước vết đỏ dần dần phát triển lớn hơn có thể lớn tới 30cm, theo thời gian thường có một khu vực nhợt nhạt ở giữa. Đây là triệu chứng nổi bật nhất của bệnh Lyme gặp ở 1/3 các ca bệnh.
Phát ban có thể xuất hiện ở nhiều nơi trên cơ thể ngoài vết đốt, một vài trường hợp có phát ban toàn thân.
Khi mắc Lyme, bệnh nhân có một số biểu hiện như cúm:
- Mệt mỏi hoặc buồn ngủ
- Nhức đầu
- Sốt nhẹ
- Đau khớp và cơ
- Sưng hạch bạch huyết.
.png)
Bệnh ở giai đoạn giữa và cuối
Nếu bệnh Lyme không được điều trị bằng kháng sinh, các biến chứng có thể xuất hiện sau vài tuần hoặc vài tháng (bệnh Lyme ở giai đoạn giữa) hoặc thậm chí nhiều năm sau đó (bệnh Lyme giai đoạn cuối).
Biến chứng của bệnh Lyme
Trong hầu hết các trường hợp, bệnh Lyme sẽ đáp ứng với điều trị bằng kháng sinh và khỏi sau 2-4 tuần. Tuy nhiên, trong trường hợp nghiêm trọng hơn, các biến chứng có thể phát sinh:
Viêm khớp
Tình trạng này có thể xuất hiện trong vài tuần hoặc nhiều năm sau khi bị bọ ve cắn. Viêm khớp gây đau và sưng các khớp.
Thông thường, chỉ có một khớp bị viêm. Khớp bị ảnh hưởng phổ biến nhất là khớp gối tiếp theo là vai, khuỷu tay, bàn chân và hông. Các triệu chứng tương tự như viêm khớp. Khi được điều trị, sưng đau sẽ giảm nhanh trong khoảng một đến bốn tuần nhưng nó có thể quay trở lại trong những tháng sau hoặc thậm chí nhiều năm sau.
Viêm da mạn tính
Biến chứng này thường gặp ở những phụ nữ lớn tuổi và xuất hiện sau vài năm năm bị bọ ve đốt. Các triệu chứng thường liên quan đến những thay đổi ở vùng da xung quanh vết cắn, chẳng hạn như sưng và biến màu hơi xanh hoặc hơi đỏ của da.
Ảnh hưởng đến tim
Bệnh Lyme có thể gây viêm các mô tim , cùng với rối loạn nhịp tim và suy tim, biến chứng này gặp trong các trường hợp nặng.
Thần kinh
Đây là biến chứng phổ biến nhất của bệnh Lyme. Khoảng 15% những người mắc bệnh Lyme xuất hiện các vấn đề với hệ thống thần kinh từ một đến năm tuần sau khi bị ve cắn.
Loạn thần kinh có thể xuất hiện dần dần hoặc với các triệu chứng đột ngột cần điều trị ngay lập tức, thường phải nhập viện.
Hệ thống thần kinh trung ương bị ảnh hưởng và các triệu chứng có thể rất hỗn tạp và không cụ thể, nhưng có thể bao gồm:
- Đau lưng: thường là giữa xương bả vai và ở cổ như một đĩa bị trượt. Cơn đau trở nên tồi tệ hơn vào ban đêm.
- Liệt mặt: với sự yếu kém của các cơ ở một hoặc cả hai bên của khuôn mặt.
- Viêm màng não: sốt, nhức đầu và cứng gáy.
- Các triệu chứng mãn tính: trong những trường hợp rất hiếm gặp, bệnh có thể trở thành mãn tính, với sự phá hủy chậm của hệ thống thần kinh, gây tê, khiếm thính một phần, trầm cảm và sự phát triển của chứng mất trí nhớ..
Chẩn đoán bệnh Lyme
Nếu bệnh nhân nhớ được vết cắn của bọ ve kèm theo phát ban thì việc chẩn đoán khá dễ dàng, tuy nhiên nhiều người lại không chú ý đến những vết cắn nhỏ khiến việc chẩn đoán khó khăn hơn do các triệu chứng rất dễ nhầm với các bệnh khác.
Để chẩn đoán xác định, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm để tìm kháng thể trong máu của bệnh nhân. Các kháng thể có thể được tìm thấy trong khoảng từ hai đến bốn tuần sau khi mắc bệnh. Có trường hợp sau 8 tuần mắc bệnh nhưng trong máu của bệnh nhân vẫn chưa xuất hiện kháng thể.
Điều này có nghĩa là bạn có thể mắc bênh Lyme dù xét nghiệm kết quả âm tính. Do đó xét nghiệm có thể được thực hiện lại để khẳng định chẩn đoán.
Mặt khác, kết quả xét nghiệm kháng thể dương tính cũng không có nghĩa là bạn đang mắc bệnh vì các kháng thể có thể được tìm thấy trong máu vài năm sau khi đã khỏi bệnh. Và cũng có trường hợp kết quả dương tính là giả do tính không đặc hiệu của xét nghiệm.
Nếu bác sĩ nghi ngờ một trường hợp mắc chứng loạn thần kinh (neuroborreliosis) thì bệnh nhân cần nhập viện để xét nghiệm tủy để xác định bệnh Lyme đã xâm nhập vào hệ thống thần kinh. Trong trường hợp mắc chứng loạn thần kinh mạn tính, cần chụp CT scan.
.png)
Điều trị
Trong giai đoạn đầu (phát ban) chỉ cần điều trị bằng kháng sinh đường uống. Nếu có các triệu chứng khác, bác sĩ sẽ chỉ định nhập viện để theo dõi và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp.
Thuốc kháng sinh điều trị bệnh Lyme bao gồm:
- Doxycycline đường uống (ví dụ Vibramycin ) không sử dụng cho trẻ em. Amoxicillin (ví dụ Amoxil) hoặc cephalosporin là những lựa chọn đầu tiên.
- Khi sử dụng kháng sinh đường tiêm, benzylpenicillin (ví dụ: Crystapen), cefotaxime (Claforan) và ceftriaxone (Rocephin) là những lựa chọn phổ biến.
Bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng và hiệu quả nhất cho bạn.
Dự phòng bệnh Lyme
Hiện tại không có vắc-xin ngừa bệnh Lyme. Nếu bạn đang sống ở khu vực nông thôn thì nguy cơ cũng sẽ cao hơn. Một số biện pháp dự phòng hiệu quả bao gồm:
- Mặc quần áo dài, đi ủng, đặc biệt là ở những khu vực hay xảy ra bệnh Lyme.
- Sử dụng thuốc chống côn trùng .
- Luôn luôn kiểm tra bản thân, con bạn hay thậm chí là thú cưng để phát hiện bất kỳ triệu chứng nào nghi của bệnh sau khi bạn ra ngoài đi dạo.
- Loại bỏ bọ ve nào được tìm thấy một cách cẩn thận, kéo bằng nhíp hoặc một sợi cotton.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
