Phương pháp làm trắng da
Da có màu sậm là do các tế bào hắc tố. Càng nhiều tế bào hắc tố, màu da càng sậm. Tỷ lệ tế bào hắc tố trong lớp tế bào da liên quan yếu tố chủng tộc di truyền. Về lý thuyết, các tế bào hắc tố này chính là yếu tố bảo vệ cho làn da khỏi tác động của tia cực tím dưới ánh sáng mặt trời. Do đó, khi bạn ra nắng hay tiếp xúc ánh nắng nhiều thì sậm đen lại vì cơ thể bạn đã tăng số tế bào hắc tố để bảo vệ làn da, khi bạn ít tiếp xúc lại thì làn da sẽ sáng dần lên. Nhưng theo thời gian, dưới sự tác động tích lũy của ánh sánh mặt trời, môi trường ô nhiễm, mụn, sẹo có thể gây tổn thương da và làm cho da trở nên già cỗi hơn.
Có nên lột da với hóa chất?
Những tổn thương da như vậy có thể xử lý bằng phương pháp lột da với hóa chất, một thủ thuật không xâm nhập nhằm kích thích sự phát triển của tế bào da, làm cho da trở nên trơn láng, sạch sẽ. Phương pháp lột da với hóa chất cũng được ứng dụng để xử lý xạm da, chúng được sử dụng ở mặt, tay chân, cổ và ngực.
Có nhiều hoạt chất khác nhau được sử dụng để lột da. Hiệu quả của mỗi phương pháp tùy thuộc vào độ sâu của tổn thương, hoạt chất sử dụng, độc tính và kinh nghiệm của bác sĩ.
Lột lớp da rất nông bao gồm 10 - 20% trichloroacetic acid, dung dịch Jessner được bôi từ 1 - 3 lớp, và glycolic acid 20 - 30%.
Lột trung bình thường với hoạt chất trichloroacetic acid nồng độ 30 - 50% và trichloroacetic acid thêm nhiều dung dịch khác như là dung dịch Jessner’s, solid carbon dioxide và glycolic acid.
Dung dịch Jessner bao gồm 14g resorcinol, 14g salicylic acid và 14ml của lactic acid 85% được trộn lẫn với dung dịch ethanol 95% để đủ 100ml. Công thức này được tạo ra nhằm để hạn chế tối thiểu độc tính của từng thuốc riêng lẻ. Trichloroacetic acid có thể được pha chế với nhiều nồng độ tùy thuộc vào sự định giá cần lột đến độ sâu của lớp da nào.
Phương pháp lột da với phenol ít có nguy cơ để lại sẹo hơn so với sử dụng TCA, nhưng thường đi kèm với trình trạng giảm sắc tố da hơn. Phenol được hấp thu vào máu và có thể gây rối loạn nhịp tim. Để tránh tác hại này, bệnh nhân được khám xét toàn diện với thử máu, nước tiểu và đo điện tim. Phenol được bài tiết hơn 75% thông qua đường tiểu.
Tiền xử lý trước với một hóa chất tẩy trắng có thể phòng chứng tăng nhiễm sắc đối với những người nhạy cảm như: hydroquinone, azealic acid, tretinoin.
Về mặt kỹ thuật, bệnh nhân được khuyến cáo ngưng trang điểm khoảng 24 giờ trước đó và sau khi thực hiện được khuyến cáo giữ ẩm vùng da được xử lý để kích thích vết thương mau lành. Có thể dùng kèm những dung dịch làm dịu da (emollient lotion). Sau khoảng 7 - 9 ngày, lớp biểu mô có thể tái tạo và có thể thực hiện trang điểm. Sử dụng kem chống nắng để phòng ngừa tăng nhiễm sắc.
Biến chứng: có lẽ biến chứng hay gặp nhất là để lại sẹo, thay đổi sắc tố da, nhiễm trùng là một vấn đề không thường xuyên, đỏ da đôi khi cũng có thể xảy ra, đôi khi bùng phát lên với trang điểm.
Những phương pháp thông dụng
Các acid trái cây
Có 5 loại acid trái cây:
Citric acid: thường được chiết xuất từ chanh, cam và từ quả dứa. Phương pháp này thường đơn giản và hiệu quả.
Glycolic acid: chiết xuất từ đường mía, phương pháp này có thể làm bong lớp sừng bên ngoài và kích thích collagen phát triển.
Malic acid: chất này chiết xuất từ quả táo, nó có thể làm nở lỗ chân lông, làm lỗ chân lông đẩy chất bả nhờn và làm giảm mụn.
Tartaric acid: chất này chiết xuất từ quả nho và có tác dụng như phương pháp trên, làm bong da nhẹ.
Lactic acid: có tác dụng làm bong đi lớp da chết, làm cho da khỏe mạnh hơn, mềm hơn và sáng sủa hơn. Chất này được chiết xuất từ sữa chua hoặc từ quả việt quất.
Vì các acid thuộc nhóm AHA chỉ có tác dụng bong lớp sừng ngoài da và còn tùy thuộc vào nồng độ acid, nồng độ từ 2 - 8% chỉ làm bong một ít lớp sừng, còn nồng độ 12% làm bong toàn bộ lớp sừng và gây ra hiện tượng kích thích da. Phương pháp này có thể lặp lại cách nhau khoảng 2 tuần, tùy thuộc vào mức độ lột. Với phương pháp lột da này, bạn sẽ cảm nhận và trông vẻ bình thường sau 3 - 4 ngày nếu lột nông, nếu lột sâu với nồng độ cao hơn phải mất vài tuần và vài tháng để hồi phục hoàn toàn.
Lột theo phương pháp Jessner
Đây là phương pháp cho phép lột sâu hơn so với phương pháp sử dụng AHA. Hoạt chất được điều chế từ salicylic acid (beta hydroxy acid), lactic acid (một loại alpha hydroxy acid) và resorcinol. Bác sĩ sẽ bôi một lớp glycolic để lau sạch các chất bã nhờn và lớp da chết bên ngoài để giúp cho dung dịch Jessner thấm tốt hơn. Sau đó sẽ bôi một lớp dung dịch trên mặt bạn. Dung dịch này sẽ gây một cảm giác bỏng nhẹ, sau đó dung dịch này sẽ bị trung hòa và rửa sạch với nước lạnh. Bệnh nhân được đắp mặt nạ và cho về. Phương pháp này có thể lặp lại cách nhau khoảng 2 - 3 tuần.
Lột theo phương pháp Obagi Blue
Phương pháp này tương đối mới được phát triển nhờ BS. Zein E. Obagi, sử dụng trichloracetic acid (TCA) để xử lý các nếp nhăn, các sẹo nông, sẹo da và tăng nhiễm sắc tố da. Nó được thực hiện từ 1 - 4 bước, thuận lợi cho mọi loại da. Với phương pháp Blue peel, những người với tông da đậm màu có thể an toàn để thực hiện việc tái tạo da. Dung dịch được bôi lên da từ 1 – 4 lớp và lưu lại trên da khoảng 25 - 30 phút, cho cảm giác da bỏng nhẹ. Lớp da của bạn sẽ bị lột trong vòng 2 - 3 ngày và lành sau 7 - 10 ngày. Một lớp màu xanh vẫn còn lưu lại trên da của bạn, nó sẽ được rửa sạch đi sau 12 – 24 giờ. Phương pháp này có thể thực hiện ở cổ, ngực, lưng, tay và chân như kỹ thuật ở mặt. Sau đó bạn sẽ được hướng dẫn chế độ chăm sóc da bằng cách sử dụng thêm một số loại thuốc bôi, kem chống nắng. Phương pháp này có thể lặp lại cách nhau khoảng 4 tuần.
Lột theo phương pháp sử dụng Phenol
Đây là phương pháp dùng để cải thiện những tổn thương da do ánh sáng mặt trời, cũng như những nếp nhăn trung bình của da. Nó gây tổn thương tương đối sâu có thể đến lớp bì, phương pháp này thường được giới hạn riêng cho vùng mặt, không áp dụng với cổ, tay… Có những báo cáo ghi nhận có thể có tổn thương gây sẹo khi sử dụng ở những vùng không phải mặt.
Tắm trắng
Do nhu cầu không ngừng làm đẹp, các dịch vụ làm đẹp đã triển khai chế độ chăm sóc da không chỉ giới hạn riêng vùng mặt mà còn khắp cơ thể, các loại mỹ phẩm dưỡng thể ra đời kéo theo phương cách tắm trắng cũng hình thành.
Hiện nay, một số thẩm mỹ viện thực hiện một số dịch vụ như tắm trắng, có nơi công đoạn này thực hiện qua 7 công đoạn, có nơi qua 15 công đoạn… Các sản phẩm được giới thiệu là: sữa, tảo biển, mật ong, trân châu, tinh dầu thiên nhiên… Thực ra với những công đoạn này nhìn chung chỉ có tác dụng làm bong lớp thượng bì da bên ngoài (lớp sừng), làm dưỡng da, bảo vệ da, làm da sáng hơn, thông qua các alphahydroxy acid (AHA), các chất dinh dưỡng da. Sau một thời gian, màu sắc da trở về nguyên thủy như ban đầu. Tuy nhiên, bên cạnh đó có một số người sau khi tắm về ở những cơ sở sử dụng hoạt chất trôi nổi, bị dị ứng với biểu hiện nóng, rát da, đỏ da…
Màu sắc da trắng hay đen do liên quan đến di truyền, chủng tộc, không thể nào làm thay đổi hoàn toàn được. Cho dù bạn sử dụng phương pháp nào đi nữa cũng nên nhớ tác hại của tia cực tím, là yếu tố nguy hiểm, hủy hoại làn da của bạn và nếu như bạn muốn làn da mình không bị rám nắng quá nên hạn chế tiếp xúc ánh nắng trong giai đoạn từ 10 - 15 giờ, là giai đoạn tia cực tím hoạt động mạnh nhất. Nếu cần nên sử dụng kem chống nắng và có thể trang bị các dụng cụ như: đội mũ, nón, mang găng, đeo khẩu trang, kính mát hỗ trợ. Các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như vitamin E, C, A cũng được khuyến cáo nên dùng.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
BÀI VIẾT KHÁC
